Enflasyon hırsızlığı körüklüyor mu?

Mischa Ehrhardt

Bazı marketlerde, ambalajlanmış peynir ve bifteklere artık güvenlik çipleri takılıyor, teşhir reyonlarındaki kahve paketleri ise içi boş kutularla değiştiriliyor. Böylece hırsızlara karşı önlem alınmaya çalışılıyor. Zira özellikle İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) mağaza hırsızlığı vakaları son yıllarda tavan yaptı. Bazıları, bu artışın en önemli nedenlerinden birinin hayat pahalılığı olduğunu savunuyor.

Perakende şirketi Associated British Foods'un mali işler müdürü, İngiliz bulvar gazetesi The Sun'a yaptığı açıklamada, artan fiyatların birçok insanı, ihtiyaçlarını hırsızlık yoluyla temin etme yoluna ittiğini savunuyor. İngiliz mağazalar zinciri John Lewis'in başkanı ise BBC'ye verdiği demeçte bir "hırsızlık salgınından" söz ediyor.

Hırsızlıkların nedeni hayat pahalılığı mı?

Almanya'daki perakende şirketlerinin araştırma kuruluşu olan EHI Perakende Enstitüsü'nden Frank Horst, Almanya'daki durumu şöyle özetliyor: "2022 yılında Almanya'daki hırsızlık vakaları, bir önceki yıla kıyasla muazzam bir artış gösterdi. Mağazaların envanterlerindeki kayıplarda yüzde 12'lik bir artış tespit edilirken, rapor edilen mağaza hırsızlıklarında yüzde 30'luk bir artış meydana geldi".

Peki bu verilerden hareketle, enflasyonun sadece fiyatları değil, hırsızlık suçlarını da artırdığı sonucuna varılabilir mi? Frank Horst "Hayır" diyor ve ekliyor: "Korona pandemisi sırasındaki temas kısıtlama önlemleri nedeniyle 2020 ve 2021 yıllarında hırsızlık rakamlarında bir tür yapay düşüş yaşandı. Birçok dükkân ve mağaza kapalıydı, dolayısıyla hırsızlık mümkün değildi. 2022'de artan hırsızlık rakamları ilk başta dramatik görünse de aslında sadece 'normale dönüş' söz konusu."

Elbette kalıcı enflasyonun zaman içinde daha fazla insanı, pahalıya satın almak yerine ürün çalmaya iteceği düşünülebilir. Böyle bir etkinin en geç gelecek yılki araştırmada fark edilebilir hale geleceğini belirten EHI Perakende Enstitüsü'nden Frank Horst, 2023 yılında Almanya'da mağaza hırsızlığı sıklığının daha da artıp artmadığını belki o zaman belirleyebileceklerini umuyor.

Kriz dönemlerinde artışa dair somut kanıt yok

Ancak Horst bu konuda yine de temkinli: "20 yıldır mağaza hırsızlığı istatistiklerini inceliyorum. Mali kriz, mülteci krizi ya da yüksek işsizlik dönemlerinde, tüm bunların mağaza hırsızlığını güçlü bir şekilde destekleyen faktörler olduğu söylendi hep. Oysa geriye dönüp baktığımızda, hiçbir zaman bunu kanıtlayan güçlü etkiler tespit edemedik".

Yani ekonomik olarak zor zamanlar, otomatik olarak daha çok hırsızlık yapılması anlamına gelmiyor. Fakat Horst'a göre Almanya'da enflasyonun, hırsızlık sıklığını değil, hırsızlık yapanların davranışlarını etkilediğine dair bazı belirtiler var: "Son dönemde çalınan gıda maddelerinde bir değişiklik gözlemleniyor: Yani geçmişte çok fazla öne çıkmayan ürünler şu anda daha fazla çalınıyor. Peynir, et ve sosis gibi ürünlerin yanı sıra tereyağı öne çıkıyor. Bu eğilimin, enflasyon ve söz konusu ürünlerdeki fiyat artışlarıyla da bir ilgisi olduğu varsayılabilir. Giderek daha fazla insan, bu ürünleri satın almak yerine çalıyor."

Frank Horst, hırsızlık davranışının değiştiğinden şüpheleniyor. İnsanlar genellikle enflasyon nedeniyle daha fazla çalmıyor ama enflasyona bağlı olarak çalınan ürünler farklılaşıyor. Mağaza hırsızlarının yeni hedefi: Temel gıda maddeleri.

İngiltere ve ABD'de daha sıkı önlemler

Elbette İngiltere ve ABD'deki durum Almanya ile bire bir karşılaştırılamaz. Zira her ülkede çok sayıda farklı faktör rol oynuyor. Örneğin ABD'de en büyük sorunlardan biri, uyuşturucu suçlarıyla mücadele. Bu nedenle hırsızların ana hedefi de Avrupa'ya göre farklı oluyor. Organize çeteler, uyuşturucuya ulaşabilmek için eczaneleri ve ecza depolarını soyuyor.

İngiltere ve ABD'deki süpermarketler ve perakende mağazaları ise daha fazla video gözetimi, polis memurları ve kolluk kuvvetleri için ücretsiz kahve, vücut kameraları ve güvenlik kontrolleri gibi ilave tedbirlerle hırsızları caydırmaya çalışıyor. Tüm bunlar şirketlere oldukça pahalıya mal oluyor. Nihayetinde artan maliyetlerin müşteriye yansıtılması da kaçınılmaz hale geliyor.