EŞİK hesapladı: Yeni Meclis’te 33 ilden kadın vekil olmayacak

Yüksek Seçim Kurulu, 14 Mayıs 2023’te yapılacak seçimlerle ilgili milletvekilliği kesin aday listelerini açıkladı.

Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), AKP, CHP, İYİ Parti, MHP, TİP ve Yeşil Sol Partisi listeleri üzerinde yaptığı incelemenin sonuçlarını açıkladı. EŞİK, Meclis’in eşit temsilden yine çok uzak olacağını belirtti.

“Kadınlar siyasete girmek istemiyor iddiasını çürüten çok sayıda kadın aday adayı olmasına rağmen, birçok partinin kesinleşmiş listelerinde çok az sayıda kadına yer verildiği; büyük bölümünün de seçilemeyecek yerlere konularak listelerdeki kadın oranının yapay şekilde yükseltildiği görülmektedir” diyen EŞİK, YSK’ya sunulan listelerde cinsiyet belirtilmemesini de eleştirdi.

Tek tek kontrol ettiler

EŞİK, listelerdeki isimleri tek tek kontrol ederek bu çalışmayı hazırladıklarını kaydetti. EŞİK, “Cinsiyete göre ayrıştırılmış veri toplamak devletin ve kamu ya da özel ilgili tüm kurumların temel görevlerinden biridir. Bu görevi ısrarla yerine getirmemek kadınlara karşı açık bir ayrımcılıktır” dedi. EŞİK, bu durumun BM CEDAW Sözleşmesi’ne de aykırı olduğunu ekledi.

Kadın oranının sadece yüzde 19,50 olması bekleniyor

EŞİK’in 14 Mayıs seçimlerinden sonra Meclis’te yer alması beklenen siyasi partilerin kesinleşmiş aday listeleri üzerinden yapılan incelemeye göre;

• 33 ilden kadın milletvekili çıkmıyor. Cumhuriyet tarihi boyunca kadın vekil çıkarmamış olan 20 ilden 18’inde bu seçimde de kadın vekil çıkmayacak.

• MHP’nin 40, AKP’nin 34, İYİ Parti’nin 22, CHP’nin 21 ilde kadın adayı yok.

• Meclis’e 117 kadın vekil girmesi ve Meclis’teki kadın oranının yüzde 19,50 olması bekleniyor.

• TİP ile Yeşil Sol Parti’nin oy oranları 2018 seçimine göre artacak olursa, ilk sıralarda kadınlara en çok yer veren partiler oldukları için, Meclis’e girecek kadın sayısı da artacak.

• CHP ve İYİ Parti açısından İstanbul, İzmir, Giresun, Karabük, Manisa, Tekirdağ, Zonguldak, Osmaniye gibi bazı illerdeki potansiyel oy artışı, Meclis’e 7-10 arasında daha fazla kadının girmesini sağlayabilir.

• Yeniden Refah Partisi’nin listelerine 48 kadın aday yer alırken, birinci sırada kadınlara yer vermemiş olması sebebiyle, 14 Mayıs seçimlerinde vekil çıkaracak olsa bile, bunlar erkek vekiller olacak.

Öte yandan, Yeniden Refah Partisi 2018 seçimlerinde barajı geçememiş olmasına rağmen, 14 Mayıs seçimine Cumhur İttifakı ile girdiği için barajı geçeceğinden birkaç vekil çıkarması öngörülüyor. Ancak hangi şehirlerden kaç vekil çıkaracağı bilinmediği için hesaplamalara yansıtılmadı.

• Milletvekili listelerinde kadın oranı en yüksek parti Yeşil Sol Parti (yüzde 43,50); ikinci parti ise TİP (yüzde 42,13). Kadın adayı en az olan parti yüzde 15,17 ile MHP. AKP’nin kadın aday oranı ise yüzde 18,67.

• Aday listelerinde birinci sırada en çok sayıda kadın vekile yer vermiş olan parti TİP (yüzde 47,06), ardından Yeşil Sol Parti (yüzde 39.08) geliyor. En az sayıda kadını birinci sıraya yazan parti AKP yüzde 4,60) ve onu MHP yüzde 8,05) takip ediyor.

• Meclis’e girecek en çok sayıda kadın vekil, 56 kadın milletvekili ile AKP’de görünse de oransal olarak değerlendirildiğinde yüzde 41.54 kadın vekil oranı ile Yeşil Sol Parti ilk sırada yer alıyor.

• Listelerde seçilebilir yerlerde yer alan kadın oranı en yüksek olan parti Yeşil Sol Parti (yüzde 41,54) iken en düşük orana sahip parti MHP (yüzde 4). MHP’yi yüzde 11,36 ile İYİ Parti, yüzde 18.18 ile CHP ve yüzde 19.05 ile AKP izliyor.

• Listelerdeki kadın oranı ile seçilebilir yere yazılan kadın oranları kıyaslandığında, aradaki farkın en açık olduğu parti TİP, hemen ardından İYİ Parti geliyor. İYİ Parti listesinde yer bulan kadın sayısı 150 iken, seçilebilir yerde sadece 5 kadın aday gösterilmiş. İYİ Parti’yi MHP takip ediyor; MHP’nin listesinde 91 kadın varken, seçilebilir yere yazılan kadın sayısı sadece 2. CHP listesinde 153 kadına yer vermekle birlikte, sadece 26 kadın aday seçilebilir sıralarda yer aldı.

İllerdeki durum:

• MHP’nin 40 ilde kadın adayı bulunmuyor.

• AKP; Adıyaman, Amasya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Isparta, Kars, Kırşehir, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Siirt, Sinop, Tokat, Yozgat, Bayburt, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Iğdır, Karabük ve Kilis’te yani toplam 34 ilde hiç kadın adaya yer vermedi.

• İYİ Parti; Afyon, Ağrı, Amasya, Artvin, Bilecik, Bitlis, Bolu, Burdur, Giresun, Gümüşhane, Kastamonu, Kırşehir, Muş, Niğde, Sinop, Tokat, Tunceli, Uşak, Bayburt, Şırnak, Ardahan ve Kilis’te yani toplam 22 ilde hiç kadın adaya yer vermemiştir.

• CHP; Ardahan, Artvin, Bilecik, Bingöl, Edirne, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Karabük, Kastamonu, Karaman, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Malatya, Rize, Siirt, Sinop, Sivas, Şırnak ve Tokat’ta yani toplam 21 ilde hiç kadın adaya yer vermedi.

• Millet ittifakı; Ardahan, Artvin, Bilecik, Iğdır, Kastamonu, Giresun, Gümüşhane, Sinop, Tokat, Kırşehir, Kilis, Şırnak ve Rize’de, yani toplam 13 ilde, 6 parti olarak tek bir kadın aday çıkarmadı.

• Emek ve Özgürlük İttifakı’nın tüm illerde kadın adaylara, eşit temsile yakın oranda yer verdiği görüldü.

"Yapılacak ilk yasal düzenleme eşit temsiliyet olmalı"

Sonuçları değerlendiren EŞİK, “Aday listelerinde açıkça görülen kadın temsilinin yetersizliğine, sadece kadınlar değil toplumun geniş bir kesimi isyan etmiştir. Bu eksiklik, yasama organında oluşturulacak kurullarda, yürütme ve yargı atamalarında eşitlik ilkesi gözetilerek acilen telafi edilmelidir. İlk 100 gün içinde yapılacak ilk yasal düzenlemelerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesinin yasal zorunluluk haline getirilmesi olmalıdır. Eşit temsil olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmelidir. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Eşit temsil, ilk anayasa değişikliğinde de anayasal bir kural olarak düzenlenmelidir” dedi. (Kısa Dalga)