İlk sentetik embriyo geliştirildi: Sperm ve yumurtaya ihtiyacı yok
Weizmann Enstitüsü'nde gerçekleştirilen deneyde farelerden alınan kök hücreler, bağırsak yolu, beyin hücreleri ve atan bir kalbe sahip olan, embriyo benzeri yapılara dönüştü. Döllenen yumurtalardan gelişmediği için 'sentetik' olarak adlandırılan bu embriyoların, doğal embriyolarda organların ve dokuların nasıl geliştiğinin anlaşılması konusunda bilim dünyasına yardım edeceği belirtildi.
Araştırmacılar aynı zamanda, bu ilerleme sonrasında hayvanlar üzerinde yapılan deneylerin azalmasını ve organ naklinde yeni hücre ile doku kaynaklarının bulunmasını bekliyor. Söz gelimi, bir lösemi hastasından alınacak deri hücrelerinin gelecekte tedavi için kullanılacak kemik iliği hücrelerine dönüştürülebileceği belirtiliyor.
Scientists create world’s first ‘synthetic embryos’ https://t.co/lG5npHEDFt
— The Guardian (@guardian) August 3, 2022
Aynı araştırma ekibi geçtiğimiz sene, doğal fare embriyolarının rahim dışında birkaç gün hayatta kalabilmesini sağlayan mekanik bir rahim geliştirmişti. Son çalışmada da, aynı cihaz kullanılarak, farelerin kök hücrelerinin yapay embriyoda bir haftadan uzun süre hayatta kalması sağlandı. Bu süre, farelerin doğal gebelik süresinin yaklaşık yarısına denk düşüyor.
Yapay embriyodaki hücrelerin bazılarının plasentaya dönüşebilmesi için kimyasallar enjekte edildiği, bazılarının ise herhangi bir müdahale olmadan organlara veya dokulara dönüştüğü belirtildi.
DOĞAL EMBRİYO İLE YÜZDE 95 ORANINDA AYNI
Araştırmacılar, kullanılan kök hücrelerin yüzde 0.5'inin organ veya dokuya evrildiğini, sentetik fare embriyoları ile doğal embriyoların iç yapıları ve hücrelerin genetik profilleri açısından yüzde 95 oranında aynı olduğunu açıkladı. Organların, anlaşılabildiği kadarıyla işlevsel olduğu da belirtildi.
Araştırma ekibinin başındaki Prof. Jacob Hanna, sentetik embriyoların 'gerçek' olmadığını ve canlı hayvanlara dönüşme potansiyelinin bulunmadığını, en azından dişi farelere nakledildiklerinde böyle bir gelişme yaşanmadığını söyledi. Hanna bununla birlikte, sentetik embriyoların tıbbi gereklilik halinde insanlara doku ve hücre sağlamasını amaçlayan bir şirket kurduğunu söyledi.
'ETİK BİR ÇERÇEVE BELİRLENMELİ'
Bilim insanları, sentetik embriyoların etik yönünün de tartışmaya açılması gerektiğini düşünüyor. Londra'daki Francis Crick Enstitüsü'nden Dr. James Briscoe, The Guardian gazetesine açıklamasında sentetik embriyo çalışmalarının daha da ilerletilmesi öncesinde bu tür araştırmaların nasıl kullanılacağı ve kontrol edileceği konusunda yasal ve etik bir çerçeve çizilmesi gerektiğini söyledi. (Kısa Dalga)
