İmamoğlu ceza onanıncaya kadar belediye başkanı

ERSAN ATAR

YSK üyelerine hakaret suçundan 2 yıl 7 hapse mahkum olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nu hem belediye başkanlığını kaybettirecek olan hem de olası cumhurbaşkanlığı adaylığının önünü tıkayan birçok düzenleme bulunuyor. Ancak bütün bu düzenlemeler için öncelikle cezanın istinaf ve Yargıtay süreçlerinden geçerek onanması gerekiyor. İmamoğlu’nu siyasi yasak getirense bilindiğinin aksine TCK’nın 53. Maddesi değil, Mahalli İdareler Kanunu ve Milletvekili Seçimi Kanunu. Cumhurbaşkanlığı’nda önünü kesense Anayasa’nın 101. Maddesi.

İmamoğlu buna göre öncelikle hakkındaki kararı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinafa götürecek. Bölge Adliye Mahkemesi’nin, İstanbul 7. Asliye Ceza Mahkemesi’nin kararını yerinde bulması durumunda İmamoğlu’nun o kararı da Yargıtay’da temyize götürme hakkı bulunuyor. İmamoğlu’nun belediye başkanlığı anca, Yargıtay’ın da kararı onamasından sonra mümkün olabilecek. İmamoğlu olası bir onama kararı tarihine kadar belediye başkanı olarak görevine devam edecek. Hatta kararın onanması süreci 2023 seçimlerinden sonraya kalırsa Cumhurbaşkanlığına aday olmasının önünde de en azından mevzuat açısından sakınca bulunmuyor.

Cezanın olası onama kararından sonrası içinse iki soru gündeme geliyor. Belediye Başkanlığı düşer mi? Cumhurbaşkanı adayı olabilir mi?

İşte o soruların, yasalardaki hükümlere göre yanıtları:

1) Karar onanınca belediye Başkanlığı niye düşer?

Mahalli İdareler Kanunu’nun 9. Maddesi, kimlerin belediye başkanı seçilebileceklerini düzenliyor. “Seçilme Yeterliliği” başlıklı maddede şu hüküm yer alıyor:

“Milletvekili Seçimi Kanununun 11’ inci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı belediye başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilir.”

Bu maddenin işaret ettiği Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 11’inci maddesinde de “milletvekili seçilemeyecek olanlar” sıralanırken, “Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar”ın milletvekili seçilemeyecekleri belirtiliyor.

Belediye Başkanı seçilebilmek için, bu yönüyle, milletvekili seçilme şartları da gerektiğinden İmamoğlu’nun belediye başkanı seçilme şartları ortadan kalkmış oluyor. Seçilme şartı ortadan kalktığı için de halihazırda seçilmiş olması da İmamoğlu’nun belediye başkanlığının düşürülmesine neden oluyor. Bu durumda “düşürme” işlemini, mazbatasını veren YSK mı yapacak yoksa İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi mi yapacak bu konudaki belirsizlik ise cezanın onanması halinde giderilecek.

Türk Ceza Kanunu’nun, “Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma” başlıklı 53’üncü maddesinde de “Kişinin, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak”, “seçme ve seçilme ehliyetinden yoksun bırakılacağı” hükmü yer alıyor.

Anayasa Mahkemesi, 8 Ekim 2015 bu düzenlemeyi “seçilme ehliyeti” yönünden iptal etmişti ancak bu iptal kararında kişinin aldığı cezanın süresinin belirtilmemiş olması gerekçe olarak gösterilmişti. Buna göre İmamoğlu, Anayasa Mahkemesi düzenlemede iptal kararı vermemiş olsaydı, 1 yılın altında ceza alsa da siyasi yasaklı hale gelecek, 53. Madde o zaman devreye girecekti.

2) Karar onanınca neden Cumhurbaşkanı olamaz?

İmamoğlu, 2023 seçimlerinin erkene alınmaması halinde, Haziran ayına kadar hakkındaki cezası kesinleşmezse, en azından kağıt üzerinde, cumhurbaşkanı adayı olabiliyor.

Hakkındaki seçim tarihine kadar kesinleşirse Cumhurbaşkanlığı adaylığı, kağıt üzerinde bile tartışılamayacak.

Anayasa’nın 101. Maddesi, kimlerin cumhurbaşkanı olabileceğini sıralıyor. Maddede, bir kişinin tıpkı 40 yaşını doldurmuş olmak, yükseköğrenim yapmış olmak gibi “milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşı” olması şartı aranıyor.

Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 11’inci maddesi de “Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar”ın milletvekili seçilemeyeceğini hüküm altına aldığından İmamoğlu öncelikle milletvekili seçilme yeterliliğini kaybetmiş oluyor. Bunun sonucu olarak da Cumhurbaşkanlığına aday olamıyor.