‘Kürt Siyaseti İçin Hasar Tespit Raporu’: HDP’nin oylarındaki düşüş seçmende hayal kırıklığı yarattı

Merkezi Diyarbakır’da bulunan Rawest Araştırma’nın kurucularından Reha Ruhavioğlu, 14 Mayıs seçimlerinde HDP’nin durumunu ele aldı.

Ruhavioğlu, Perspektif’te yayımlanan “Kürt Siyaseti İçin Hasar Tespit Raporu” başlıklı yazısında, “HDP’nin oyu 2015’ten beri bir düşüş eğiliminde ve 2023’teki düşüş seçmende hayal kırıklığı yaratmışa benziyor” yorumunda bulundu.

“İlk kez oy kullanan Kürt seçmen sayısı 1,5 milyon”

Ruhavioğlu, 2018 seçimlerinde 5 milyon 866 binden fazla oy alan HDP’nin, Yeşil Sol Parti ile girdiği 14 Mayıs seçiminde 4 bin 803 binden fazla oy aldığını hatırlattı.

“2018’den bugüne ilk kez oy kullanacak Kürt seçmen sayısı yaklaşık 1,5 milyona tekabül ediyor ve Kürtler içinde seçmen artışı net yüzde 10’un üzerindeyken HDP’nin 2018’in de altında bir oy alması, üzerinde düşünmeyi, konuşmayı, tartışmayı fazlasıyla hak ediyor” diyen Ruhavioğlu, HDP’nin oy kaybının 3 temel başlıkta açıkladı. Bu başlıkları, “Barış Ortamının Kaybolması ve Siyasi Baskı”, “Siyasi Güven Krizi ve Silahın Geç Kalmış Jübilesi”, “Değişen Seçmen Profili ve Siyaset Etme Biçimi” olarak sıraladı.

“2018’den bu yana Kürtlerle ilgili araştırmalar yapan bir araştırmacı olarak gözlemim, HDP’nin genç Kürtlerdeki dönüşümü ıskaladığı ve genel olarak Kürtlerdeki dönüşüme paralel bir siyasi dizayna gitmekte zorlandığı” yorumunda bulunan Ruhavioğlu, bu 3 başlık dışında, seçimlerle ilgili diğer faktörleri şöyle sıraladı: “Karizmatik/Popüler ve Sürükleyici Lider Yoksunluğu ve Adaysızlık”, “CHP’ye Verilen Desteğin Siyasi Cevaza Dönüşmesi”, “Baraj Riskinin Ortadan Kalkması ve İttifak Kurgusundaki Hata”, “HDP’nin Hikâyesi, Aday Tercihleri ve Seçim Performansı.”

Ruhavioğlu, baraj başlığı altında şu değerlendirmeyi yaptı:

“HDP’nin oy kaybetmesinin birbiriyle ilişkili iki önemli gerekçesi de barajın yüzde 7’ye düşürülmesi ve TİP ile kurduğu ittifakın hüviyeti. Önceki seçimlerde son düzlükte baraj riski üzerinden seçmeni konsolide eden HDP bu seçimde o imkânı yitirdi. Bu durum HDP’ye barajı aşması için destek veren seçmenin daha rahat oy değiştirmesini mümkün kıldı. 2018 seçimlerinde Kürt illerinin neredeyse tamamında 1 Kasım 2015’in altında kalan HDP, Türkiye’nin batısındaki kentli sosyal demokratların ve CHP’li Alevi seçmenin biriktiği bölgelerde yüksek oylar aldı. Bu seçimde hem HDP’nin baraj sorununun olmaması hem de CHP genel başkanının cumhurbaşkanı adayı olması gibi faktörler, HDP’ye barajı aşması için stratejik oy verenlerin tercih değiştirmesini kolaylaştırdı. Aleviler CHP’ye, kentli sosyal demokratlar da CHP ile TİP’e gitmiş görünüyorlar. TİP ile girilen ittifakın kurgusu da TİP’e kazandırırken HDP’ye kaybettirmiş görünüyor.”

“Kürt şehirlerinde sandığa katılım düşük”

Ruhavioğlu, 14 Mayıs seçim sonucuna dair ise şunları belirtti:

“HDP bu seçime buraya kadar saydığım çok fazla dezavantajla girdi. Ancak herkesin iktidar değişikliğine kilitlendiği bir dönemde HDP’nin Meclis’te kilit rol oynayacağı da bir genel kabul halini almışken HDP bunu seçmenini kuşatan bir hikâyeye dönüştürmeyi başaramadı. Yeni dönemde iktidar kurgusunun bir parçası olacağı inancını seçmenine taşıyamadı. AK Parti bölgede HÜDA PAR ile kurduğu ittifak sayesinde mobilizasyon sağlarken ve Yeniden Refah ile HÜDA PAR gibi aktörler üzerinden bir “muhafazakârlık sözleşmesi” inşa ederek kendi oyunu yahut Cumhur İttifakı’nın sınırlarını korurken, HDP sosyolojik dönüşümü de göz ardı eden, kendinden emin bir tutum sürdürdü ancak bu tutumun saha performansına yansımadığı görülüyor.

"Oyları 2015'den beri düşüş eğiliminde"

“Sonuç olarak 2023 seçimleriyle ilgili önümüzde net iki sonuç var: Birincisi; Kürt şehirlerinde sandığa katılım Türkiye ortalamasından hayli düşük. Dahası, 2018’e göre Türkiye’de seçime katılma oranı artarken HDP’nin güçlü olduğu illerin hemen hepsinde katılım düşmüş görünüyor. Bu da HDP’nin seçmenini sandığa yeterince motive edemediğini gösteriyor. İkincisi; HDP’nin oyu 2015’ten beri bir düşüş eğiliminde ve 2023’teki düşüş seçmende hayal kırıklığı yaratmışa benziyor. Bu sonuçlarda bir dizi dışsal faktörün yanında yapısal ve içsel faktörler de önemli ölçüde etkili olmuş görünüyor.

“Mevcut seçim sonuçları HDP için de daha iyi bir Meclis siyasetine işaret etmiyor. Dolayısıyla HDP için de Cumhurbaşkanlığı seçimi hayati bir hal almış durumda. HDP’nin ikinci tura seçmenini daha fazla motive etmeye, bunun için de daha güçlü bir saha çalışmasına ihtiyacı var. HDP’nin önümüzdeki günlerde bütün gücünü bölgeye yığması ve 18-20 şehirde, kırsaldan başlayan kampanyalara yoğunlaşması daha sağlıklı sonuçlar üretebilir.” (Kısa Dalga)