Nüfus Müdürlüğü de Anayasa Mahkemesi'ni tanımadı: Kadının soyadı başvurusuna ret

Anayasa Mahkemesi, 22 Şubat 2023’de Resmi Gazete’de yayımlanan kararında evlilikte, kadının evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanabileceğine hükmetti. Kararın ardından Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde yaşayan S.D evlendikten sonra kendi soyadını kullanmak ve nüfus cüzdanında değişiklik talebiyle Ayvacık Kaymakamlığı Nüfus Müdürlüğüne başvuruda bulundu. S. D.'nin soyadı düzenleme başvurusu Nüfus Müdürlüğünce reddedildi.

TBMM ve Mevzuat gerekçe gösterildi

Ayvacık Nüfus Müdürlüğünce Anayasa Mahkemesi’nin Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin ilk fıkrası iptal kararına rağmen verdiği ret kararına şunları gerekçe gösterdi:

“Dilekçeniz ile ilgili yapılan incelemede Türk Medeni Kanunun 187. maddesinde yer lan 'kadının evlenmekle kocasının soyadını alacağı ancak evlendirme sırasında evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuru üzerine kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabileceği ve bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabileceği' hükmü Anayasa Mahkemesi'nin 22 Şubat 2023 tarihli kararıyla iptal edilmiş olsa da uygulamaya TBMM'de yasa çalışmasının ve mevzuatımızda gerekli tamamlamaların sonuçlandırılmasına kadar devam edilecektir.”

Böylelikle, Anayasa Mahkemesi’nin kadının kendi soyadını kullanma kararının önüne geçildi.

AYM: Eş soyadı kullanımı eşitlik ilkesine aykırı

Anayasa Mahkemesi, 22 Şubat 2023 tarihli Resmî Gazete ’de yayımlanan kararı ile “Kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almasının ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını mümkün kılan tek seçenek olmadığı, aile bağlarının korunup güçlendirilmesi amacının kuralla öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığı gibi tespitlerde bulunularak evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir temele dayanmaması sebebiyle eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşarak” 4721 sayılı Kanun’un 187. maddesinin birinci cümlesinin iptaline karar vermişti.

9. Yargı Paketi'yle yasa yeniden düzenleniyor: AYM kararı kadük kalacak

İlerleyen günlerde Meclis’e gelmesi beklenen 9. Yargı Paketi taslak metninde soyadıyla ilgili yeni bir düzenleme yer alıyor. Taslak metinde yer alan ifadelere göre ise yapılacak olan yeni düzenlemede Anayasa Mahkemesi kararına rağmen kadının soyadını tek başına kullanılması engellenmiş olacak. Söz konusu taslakta 13’üncü maddede 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187’nci maddesinde yer alan “Kadının soyadı”, “Hak düşürücü süreler” başlıklarında düzenleme öngörülüyor.

Yargı Paketi’nde öngörülen düzenlemeyle söz konusu madde şöyle olacak:

“Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır. Şu kadar ki; kadın evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Kadının soyadı, kendi soyadı ile önceki kocasının soyadından oluşuyorsa kadın bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabilir.”

Düzenlemenin böyle yapılmasına gerekçe olarak da “Anayasamızın 41 inci maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olduğu kabul edilmektedir. Ailenin önemi değerlendirildiğinde, anne ve babanın ayrı ayrı soyadı kullanmaları, çocuk üzerinde olumsuz etkiler doğurabilecek, çocuğun hangi soyadını kullanacağı ayrı bir tartışma konusu haline gelecektir. Bu durum, Türk toplumunun temeli olan aile bütünlüğüne zarar verebilecektir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesince iptal edilen kanun hükmü yeniden düzenlenerek evlenen kadının kocasının soyadını alacağı, ancak dilerse kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabileceği, kadının soyadı, kendi soyadı ile daha önceki kocasının soyadından oluşuyorsa bu soyadlarından sadece birisini evleneceği kocasının soyadının önünde kullanabileceği hüküm altına alınmaktadır” gösterildi.

Böylelikle, Meclis’e gelmesi beklenen Yargı Paketi’nde de Anayasa Mahkemesi’nin kararı kadük bırakılmış olacak. (Kısa Dalga)