Patronun gözü işçinin 'tuvaletinde': Korkudan su bile içmiyoruz!

Sosyal medyada paylaşılan WC çizelgesi fabrikalarda performans baskısını yeniden gündeme getirdi. Şimdiye kadar birçok fabrikada tuvalet yasaklarına karşı eylemler yapılmıştı. Evrensel'den Zeliş Irmak'ın haberine göre fabrikalarda tuvalet takibi için büyük oranda turnike sistemi kullanılıyor. Bu iş için özel bir sektör de var.

Patronların “Tuvalet giriş çıkışlarını takip edeceğiz” şeklindeki talebine karşılık geliştirilen sistem “personel devam kontrol sistemi” olarak adlandırılıyor. En yaygın yöntem kartlı turnikeler.

Mola dışında tuvalete giden atılmıştı

Tekstil iş kolunda tuvalet yasakları diğer sektörlere göre daha yaygın. Fabrikalara turnike sistemleri kuran bir mühendis şunları anlatıyor: “İstanbul’da bir tekstil fabrikasında mola dışında tuvalete giden bir işçi işten atılmıştı. Diğer işçiler de işten atılmamak için ihtiyaçlarını molada gidermeye çalışıyordu. Çay molası zili çaldığında tuvalete koşan işçiler görüyorduk. Üretim müdürü ile patronun tuvalete koşan işçilerle dalga geçtiğine de şahit oldum. Özellikle plazalarda departmanlar arası geçişi engellemek için turnikeler kuruluyor. Bu sistemler elektronik, zaman zaman bozulabiliyor. Örneğin kışın eller soğuktan çatladığı için işçinin parmak izi okunamadığında ve benzeri sistemsel hatalarda bile fatura işçiye kesiliyor. Patronlar işçi aleyhine olacak kayıtları saklıyor; ‘fazla mesai’ kayıtlarını siliyor. İş yasasında yapılan performans sistemi değişikliğiyle patronların ‘takip’ uygulaması iyice ayyuka çıktı."

Su bile içemiyoruz

Metal işçisi kadın ise gazeteye gönderdiği mektubunda sıkıntıyı şu sözlerke aktardı: "Kadın işçilerin yoğun olduğu fabrikamızda artık işçilerin tuvalet hakkını bile gasbeden patronlarla karşı karşıya kalıyoruz. Tuvalete gidildiğinde dakika tutuluyor, sürekli tuvalet izni verilmiyor. Tuvaletler üretim alanından çok ama çok uzakta. Bu nedenle kadınların tuvalete gitmemek için su bile içmediği gibi durumlarla karşılaşıyoruz. Regl dönemi kadınlar açısından en hassas ve en çok enfeksiyon kapılan dönem. Tuvalet ihtiyacı daha fazla artıyor ama bunlar bile patronların umurunda olmuyor. Hijyen sağlanmıyor, işçi kadınları utandıracak söylemler havada uçuşuyor. Bu koşullarda en insani hakkımızdan bile mahrum kalıyoruz." (Kısa Dalga)