Prof. Dr. Bedirhanoğlu: 6 Şubat depremi sonrası inşa edilen binalarda hala kolon miktarı az

6 Şubat'ta Kahramanmaraş merkezli meydana gelen depremlerde 11 il etkilendi. Meydana gelen depremlerden sonra bu illerde 300'den fazla ağır hasarlı yapıyı inceleyen Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İdris Bedirhanoğlu, çoğunluğu Diyarbakır olmak üzere 300'ün üzerinde de yeni inşaatı inceledi.

İncelemelerinin ardından konuya dair bilgi veren Bedirhanoğlu, "2023 yılında yapılan binalarımızda hala kolon miktarlarının az olduğunu, ağır hasar alan binaların çoğunluğunun kolon miktarlarının, indekslerinin yüzde 0,25'in altında olduğunu gördük, yüzde 0,1'ler civarında. Japonya gibi ülkelerde çoğunlukla yüzde 0,25'in üstünde" diye konuştu.

'Kurallar koymalıyız: Asmolen döşeme olmayacak'

Bu incelemeler sonucunda asmolen döşeme sistemine sahip binaların çok daha fazla yıkıldığını tespit ettiklerin bildiren Bedirhanoğlu, "Bu sistemi biz niye hala yasaklamıyoruz. Kurallar ortaya koymalıyız. Asmolen döşeme olmayacak, Bina altında ticari alan olmayacak, asma kat olmayacak, kapalı çıkma olmayacak" çağrısında bulundu.

'Perdelemelerimiz, duvarlarımız çok az'

İnceleme yaptıkları binalardaki verilerle diğer ülkelerdeki verileri karşılaştırdıklarında Türkiye'deki yapılarda taşıyıcı kolon ve kirişlerin, döşemelerin, taşıyıcı kolon ve perdelerin çok daha az olduğunu tespit ettiklerini ifade eden Bedirhanoğlu, "Bina alanlarına oranladığımız zaman, bu oranların diğer ülkelere kıyasla daha az olduğunu gördük. Örneğin genellikle bu oran Türkiye'de yüzde 0,25'lerin altında olduğunu gördük. Yüzde 0,1'ler civarında. Japonya gibi ülkelerde çoğunlukla yüzde 0,25'in üstünde. Birkaç kat fark var. Yani bizim kolonlarımız çok az, bizim perdelemelerimiz çok az, duvarlarımız çok az" dedi.

'Yanlış detaylar yapılıyor'

İnşaat çalışmalarında detaylandırmanın projelere uygun yapılmadığını ifade eden Prof. Dr. Bedirhanoğlu şöyle konuştu:

"Yanlış detaylar yapılıyor. Örneğin etriyeler eksik yapılıyor. Etriyeler boyuna donatıları tam iyi sarmıyor. Donatılarımız ya eksik, fazla olunca da bu sefer beton girmiyor. Beton az. Beton ile donatı iyi çalışmıyor. Bindirme boyları eksik. Ticari katların olması, kolonlara müdahale edilmesi, duvarların yıkılması, kolonun kesilmesi, kolonun kırılması, betonların kırılması, yıpranan kolon ve demirlerin tamir edilmemesi, kötü zeminde yapılan yapının iyi bir zemin iyileştirmesi, iyi bir temel sistemi seçilmeden binanın yapılmış olması, binanın taşıyıcı sisteminin mesela asmolen olması, buna göre bir düşey taşıyıcı sisteminin tasarlanmamış olması gibi detaylar önden gelen detaylardı."

'Bu iki sisteme çok dikkat edilmesi gerekiyor'

"Ama bunlarda kilit nokta, düşey taşıyıcıların, kolon ve perdenin az olması, mesela tünel kalıp sisteminde, TOKİ bu yöntemi kullanmayı tercih ediyor. Çok sayıda perde var. Dolayısıyla hasar görse de, bu yapılar en azından insan öldürmüyor. Bazı sistemler gerçekten depremde çok tehlikeli. Bunlardan biri de asmolen sistemi bir de zemin katların asma kat olması. Bu iki sisteme kesinlikle çok dikkat edilmesi gerekiyor."

'Asmolen döşeme sistemine sahip binaların çok yıkıldığını gördük'

"Yeni yapılan belki birçok binanın projesini inceledim, indekslerini hesapladım. Ve bu indekslerin yüksek 0,25'in üstünde kalmadığını gördük. Deprem bölgesinde de 300 binada yaptığımız incelemede ağır hasar alan binaların çoğunluğunun kolon miktarlarının, indekslerinin yüzde 0,25'in altında olduğunu gördük. Aynı şekilde asmolen döşeme sistemine sahip binaların çok yıkıldığını gördük. Bu binalar, yaşam üçgeni dediğimiz üçgenleri bırakmıyor. İçindeki insanların çoğunun ölmesine sebep oluyor. Bu sistemi biz niye hala yasaklamıyoruz. Kurallar ortaya koymalıyız. Asmolen döşeme olmayacak, Bina altında ticari alan olmayacak, asma kat olmayacak, kapalı çıkma olmayacak."

'Deprem olacak, yüzde yüz olacak'

"Binayı 5 katlı yaptığın zaman 20 kolon yapıyorsan bunu 7 kat yaptığında bunu 25'e çıkartacaksın kolon sayısını. Ya da ebadını büyüteceksin dediğim gibi indeks olarak. Yani bina büyüklüğünün bir yüzdesi olarak kolon miktarlarının da artırılması lazım. Bunlar yapıldığı zaman yapılan detaylar da tolere edilmiş oluyor. Deprem olacak, yüzde yüz olacak. Bunu biliyoruz ve İstanbul'da olacak depremi emin olun ki Diyarbakır'da hissedeceğiz. Binalarımızı çok kısa bir sürede gerçek bir şekilde depreme hazırlamamız lazım. Kağıt üzerinde değil. Denetim sisteminin iyileştirilmesi lazım. 2023 yılında da 50 binin üzerinde can kaybı 100 milyar dolayın üstünde bir mal kaybı yaşıyorsak demek ki biz birçok şeyi hatalı yapıyoruz veya birçok şeyi başaramıyoruz. O zaman bütün sistemimizi gözden geçirmemiz gerekiyor." (DHA)