Sistem nasıl işliyor? Hastaneler ihaleyle Kızılay'dan nasıl kan alıyor?

Kızılay iştirakinin çadır ve konserve sattığının ortaya çıkmasının ardından “Kızılay kan mı satıyor?” tartışması gündeme geldi. 5624 sayılı Kan ve Kan Ürünleri Kanunu ile kan satışı kesinlikle mümkün değil. Ancak devlet hastaneleri ihtiyaç duydukları kanlar için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihale açarak Türkiye Kızılay Derneği’nden kan alıyor. “Mal alımı” kapsamında ihale kanunun 22-b maddesi yani doğrudan temin yöntemi ile Kızılay’dan kan ve kan ürünleri temin ediliyor.

Kızılay'ın açıklaması

Cumhuriyet'ten Bora Erdin'e konuşan Kızılay Kan Hizmetleri Genel Müdürü Saim Kerman’a devlet hastanelerinin ihale açarak kan alıp almadığı sorusuna karşılık şunları söyledi: “Bunun adının şu veya bu olması Kızılay’ın sorunu değil. Hastaneler birer işletme olarak, bunlar sonuçta birer işletmedir. Birincisi muhasebe yönetime sahipler. İkincisi kamu hastaneleri devlet adına yaptıkları işlerde devletin alım usullerinin içinde kalırlar. Kan için başka bir başlık açılıp İhale Kanunu maddesinde sayılanlardan bambaşka konuma getirilmesi mümkündür. Buna devletimiz karar verebilir. Kızılay da onlar ne derse onu yapar."

* Bilecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi “Hastanemiz laboratuvarında kullanılmak üzere kan ve kan ürünleri alımı” başlığı ile 31 Ocak 2023’te doğrudan temin için ihaleye çıktı. İhale dosyasında sektör olarak “33141510-8: Kan Ürünleri” bilgisi yer aldı. Kayıtlarda Kızılay’ın hastaneye 110 bin 43 lira 73 kuruş bedelle kan ve kan ürünleri sattığı bilgisi ise 21 Şubat’ta yayımlandı.

* Kastamonu Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği de aynı yöntemle kan ve kan ürünleri alımı için ihaleye çıktı. Doğrudan temin numarası “23DT160346” olan bu alımın bedeli ise 433 bin 570 lira 76 kuruş oldu. Kastamonu Devlet Hastanesi, bu ihalenin konusunu ise “31.01.2022 tarihli Kızılay faturası” olarak açmıştı. Kayseri, Denizli, Ankara, Bilecik, Şırnak, Kastamonu ve İstanbul’da bulunan devlet hastaneleri de ihale ile Kızılay’dan kan aldı.

Denizli Buldan Göğüs Hastalıkları Hastanesi (İhale Bedeli: 4 bin 31 TL)
Kastamonu Devlet Hastanesi (İhale Bedeli: 433 bin 570 TL)
Bilecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi (İhale Bedeli: 110 bin 43 TL)
Kastamonu Devlet Hastanesi (İhale Bedeli: 450 bin 38 TL)
Cizre Dr. Selahattin Cizrelioğlu Devlet Hastanesi (İhale Bedeli: 103 bin 489 TL)
Buldan Göğüs Hastalıkları Hastanesi (İhale Bedeli: 4 bin 424 TL)
Maltepe Devlet Hastanesi (İhale Bedeli: 630 TL)

Sistem nasıl işliyor?

Halk Sağlığı Uzmanı Prof Dr. Ahmet Saltık 27 Şubat'ta Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada 'Kızılay'ın kan satma gibi bir durumunun söz konusu olmadığın' belirterek sistemi şöyle anlatmıştı:

''Türkiye’de kan bağışlarıyla ilgili 5624 sayılı bir yasa var. Bu yasa 2007’de yenilendi. Bu yasaya bağlı olarak kan ve kan ürünlerini toplama yetkililerden biri de Kızılay.

Ayrıca birtakım kamu ve özel kurumlar da kan toplayabilirler. Bu kanlar toplandıktan sonra saydığımız kurumlar; bu kanı işleyecekler gerekirse bu kanlardan plazma vs. ayıracaklar. Kızılay’ın Türkiye genelinde toplam 300 kan toplama alanı var. Elbette bu işlemlerin bir bedeli var, Kızılay’ın kaynakları bu işlemlere acaba yeter mi? Bu gayet yasal bir durum. Kızılay’ın bu işten bir kâr etmediği doğrudur.

Kızılay topladığı kan ve ürettiği kan ürünlerinden para kazanmıyor. Zorunlu işleme - saklama - taşıma giderlerini hesaplayarak bir anlaşma gereği SGK'dan karşılığını alıyor. Dr. kan ya da kan ürünü reçete ettiğinde Kızılay'dan sağlanıyor ve fatura SGK'ya yollanıyor. Bu olağan bir durum. Ülke içinde satış, 5624 sayılı yasa gereği olanaksız. Kan bağışlayan da Kızılay'dan ya da karşı taraftan para alamaz, çıkar sağlayamaz."