Türkiye 32 yıllık AKKA anlaşmasını askıya aldı

Türkiye, 32 yıl sonra 1990 yılında Paris’te imzalanan ve soğuk savaş döneminde Avrupa’daki silahlı güçlerin hareket ve malzemelerine kısıtlar öngören NATO ve Sovyetler Birliği’nin imza koyduğu Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması’nı (AKKA) askıya aldı.

Kararda, "Antlaşmanın, Türkiye Cumhuriyeti ile Antlaşmanın tarafı diğer devletler arasında 8 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmasının durdurulmasına, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3'üncü maddesi gereğince karar verilmiştir" ifadesi kullanıldı.

Rusya çekilen ülkeler arasında

Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması’nı da 1999 yılında İstanbul’daki AGİT Zirvesinde başta Rusya olmak üzere bazı ülkeler imzalamıştı. Rusya Kasım 2023’te resmi olarak AKKA’dan çekildiğini açıklamıştı. Bunun üzerine ABD ve örgüt olarak NATO da yükümlülüklerini askıya aldığını duyurdu.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada karar, "çekilme değil askıya alma" olarak ifade edildi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

''Bu karar özünde geri alınabilir niteliktedir. Kanat rejimi dahil alt bölgesel sistemiyle ve sayısal sınırlamalarla askeri kuvvetler arasında denge, şeffaflık ve öngörülebilirlik sağlayan hukuki bağlayıcı nitelikteki AKKA’nın temellerine ve esas ilkelerine duyulan ihtiyaç devam etmektedir. Önümüzdeki süreçte Avrupa güvenlik mimarisinde ihtiyaç duyulabilecek güncelleme, ancak bu temeller üzerine inşa edilebilecektir.

Bu itibarla konuya ilişkin temaslarımızı ilgili tüm taraflarla sürdüreceğiz.

İçinden geçmekte olduğumuz olağanüstü dönemde, silahların kontrolü, silahsızlanma ve yayılmanın önlenmesi düzenlemelerinin tam olarak uygulanmasına geri dönülmesi uluslararası güvenlik bakımından her zamankinden daha da büyük önem taşımaktadır.''

AKKA anlaşması nedir?

Türkiye, 1990 yılında Paris'te imzalanan Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması'ndan (AKKA) çekildi. Bu antlaşma, NATO ve Varşova Paktı arasında imzalanmış ve Avrupa'daki silahlı güçlerin hareket ve malzemelerine kısıtlar öngörmüştür.

AKKA, zırhlı muharebe araçları, muharebe tankları, savaş uçakları, toplar ve saldırı helikopterleri gibi toplam beş konvansiyonel silah kategorisinde sayıca indirimler getirmiş, karşılıklı bilgi paylaşımını ve sınırlamaları içermiştir. Antlaşma, coğrafi olarak Avrupa'nın Atlantik kıyılarından başlayıp Sovyetler Birliği'nin Ural Dağları'na kadar olan bölümü kapsamaktadır.

AKKA Antlaşması, tarafların tabi olacağı sınırlamaları ve kuvvet indirimlerinin nasıl yapılacağını belirlemiştir. Antlaşmanın getirdiği rakamsal sınırlamalar arasında muharebe tankları için 40.000, zırhlı muharebe araçları için 60.000, toplar için 40.000, savaş uçakları için 13.600 ve taarruz helikopterleri için 4000 bulunmaktadır. Deniz üzerindeki donanma unsurları bu antlaşma kapsamı dışında bırakılmıştır.

Antlaşma ayrıca, askeri ekipmanın satılmasını yasaklamış ve yok edilmesini veya barışçıl amaçlarla kullanılabilecek hale getirilmesini karara bağlamıştır. AKKA, kaydırmaların belli bir alanda toplanmasının önüne geçmek amacıyla birbirine geçen dört bölge belirlemiştir.

Rusya'nın AKKA'dan çekilmesinin ardından NATO, Rusya'nın taahhütlerine uyana kadar revize Antlaşmayı onaylamayacağını bildirmişti. Rusya'nın tamamen antlaşmadan çekilmesi, yeni bir konvansiyonel silahlanma döneminin başlangıcı olarak kabul edilmiştir. (Kısa Dalga)