Yunanistan'da aşırı sağ yükselişte mi?

Yunanistan'da demokrasinin yeniden tesis edildiği 1974 yılından bu yana ilk kez üç aşırı sağcı ve milliyetçi parti, 25 Haziran'da yapılan ikinci tur seçimlerde parlamentoya girmeyi başardı. Spartiates (Spartalılar), NIKI (Zafer) ve Elliniki Lisi (Yunan Çözümü) adlı bu partilerin toplam oy oranı yüzde 13'e ulaştı.

Seçimlerden sadece birkaç hafta önce aktif hale gelmiş bir parti olan Spartalıların seçim başarısı özellikle şaşırtıcıydı. Parti bir anda en büyük beşinci siyasi güç haline geldi. Parti lideri Vassilis Stingas, seçim gecesi gazetecilerin sorularını yanıtlamak istemedi.

Yasaklı Altın Şafak'ın halefi bir parti mi?

Siyaset bilimci Vassiliki Georgiadou DW'ye yaptığı açıklamada, şu değerlendirmeyi yapıyor: "Spartalıların birdenbire ortaya çıktığını söylemek pek doğru değil. Ne de olsa parti, 2017'den beri Yüksek Mahkeme'de kayıtlı. Ancak uzun süre âtıl vaziyette kaldı. Partinin ani oy patlamasının en önemli nedeni, yasaklı Neonazi partisi Altın Şafak'ın hapisteki eski sözcüsü Ilias Kasidiaris'in, Spartalılar için ısrarlı bir şekilde oy istemesiydi."

Parti lideri Stingas, seçimden önce yaptığı açıklamada Kasidiaris'in desteğinden gurur duyduğunu söylemişti.

Protesto partisinden suç örgütüne

Borç krizinin en yoğun olduğu dönemde Altın Şafak, Yunanistan'ın üçüncü büyük siyasi gücü haline gelmişti. 2013 yılında, parti destekçilerinin bir Yunan müzisyen ve solcu aktivisti bıçaklayarak öldürmekle suçlanmasının ardından, parti yöneticileri hakkında "suç örgütü kurdukları" şüphesiyle soruşturma başlatıldı.

Nihayetinde Ekim 2020'de Altın Şafak'ın yönetici kadrosunun büyük bölümü, uzun hapis cezalarına çarptırıldı. Bu kapsamda parti sözcüsü Kasidiaris de 13 yıl ceza aldı. Ancak öyle görünüyor ki, cezaevinden siyasi faaliyetlerini Spartalılar hareketine destek vererek sürdürüyor. Seçim gecesi yaptığı açıklamada, Spartalıların başarısının "Mevcut siyasi sistem için sarsıcı bir yenilgi ve vatanları için mücadele eden Yunanlılar için büyük bir zafer" olduğunu söyledi.

"Yeni Osmanlı Türkiye'si" endişesi

Altın Şafak'ın aksine, ultra Ortodoks parti NIKI, hayli mütedeyyin ve saygın meslek erbabı kişileri bünyesinde barındırıyor. Üyelerinin çoğunu öğretmen, din adamı, yazar ve yedek subay gibi meslek mensuplarının oluşturduğu partinin lideri Dimitrios Natsios, seçim başarısının ardından düzenlediği ilk basın toplantısında, son derece utangaç bir profil çizdi. Çiçeği burnunda siyasetçi, pek çok soruyu cevapsız bıraksa da kurduğu bir cümle, partinin temel misyonunun adeta özeti niteliğindeydi: "Tanrı korkusuyla Yunan âleminin zaferi için savaşacağız!"

Georgiadou, partinin dinî karakterinin hayli belirgin olduğuna dikkat çekiyor: "Görünüşe göre NIKI, resmî Ortodoks Kilisesi haricinde, çeşitli manastır toplulukları ve dinî motifli örgütlerle de yakın ilişki içinde."

Partinin internet sitesinde "Atalarımızın fikir zenginliğini yeniden hatırlayıp tanıtmamız gerekir" deniyor ve Balkanlar'daki "Yeni Osmanlı Türkiye'sinin" etkisinin endişe verici olduğu vurgulanarak buna karşı çıkılması çağrısı yapılıyor. Söz konusu tehlikelerin ise ancak "Ortodoksluk inancıyla bertaraf edilebileceği" savunuluyor.

"Yunan Çözümü" parlamentoda

Elliniki Lisi (Yunan Çözümü) partisi ise Prespa Anlaşması'na karşı yapılan protestolardan faydalandı. Makedonya'nın adlandırma sorununu çözmek amacıyla 17 Haziran 2018'de Birleşmiş Milletler'in himayesinde, Yunanistan ile Kuzey Makedonya tarafından imzalanan anlaşmaya karşı özellikle Atina ve Selanik'te yüz binlerce kişi protesto gösterileri düzenlemişti.

Rusya yanlısı bir siyaset benimseyen Yunan Çözümü partisinin lideri Kyriakos Velopoulos, protestoların zirveye çıktığı dönemde şu çağrıyı yapmıştı: "Amerikalılar, Rusya'nın bölgedeki nüfuzunu azaltmak için bir uydu devlet kurmak istiyor. Yunanistan buna karşı çıkmalı ve Sırbistan ile ortak bir sınır için çaba göstermeli."

2016 yılında kurulan Yunan Çözümü, yurtiçinde ve yurtdışındaki tüm sözde "düşmanlara karşı" sürekli saldırgan bir politika izliyor. Bunun karşılığını da seçmenler tarafından defalarca ödüllendirildi. Velopoulos, seçim gecesi de yine hırçın bir tavır sergiledi ve iktidara adeta gözdağı verdi: "Bize karşı savaş açtılar. Devlet televizyonuna çıkmama izin verilmedi ama biz onlara gerçek gücümüzü gösterdik. Yine parlamentodayız. Bunu dördüncü kez başardık ve kırk kez daha başaracağız."