Af Örgütü infaz raporunu açıkladı: İnfazların yüzde 91'i üç ülkede gerçekleşti

Kısa Dalga - Uluslararası Af Örgütü, dünya genelinde ölüm cezasının kullanımına ilişkin yıllık raporunu yayınladı. Yayınlanan “Ölüm Cezaları ve İnfazlar 2024” raporuna göre. 2024 yılında 15 ülkede bin 500’den fazla kişinin infaz edildiğini ve böylelikle küresel infazların 2015’ten bu yana en yüksek sayıya ulaştığını açıkladı.

Ölüm Cezaları ve İnfazlar 2024 raporunda yer alan veriler, 2024 yılında çoğunluğu Orta Doğu’da olmak üzere 1518 infaz yapıldığını gösterdi. Bu sayı, 2015 yılından beri kaydedilen en yüksek infaz sayı oldu. Ayrıca veriler, 2023 yılında 1153 olarak belirlenen infaz sayısının 2024'te yüzde 32 arttığını gösterdi.

İran, Irak ve Suudi Arabistan devletlerini bu artıştan sorumlu tutan Af Örgütü; Çin, Kuzey Kore ve Vietnam’daki infazların hesaba katılmadığını ve Filistin ile Suriye’de süregelen krizler nedeniyle buradaki infaz sayıları doğrulanamadığı için bu ülkelerdeki infazların rapordaki sayıya dahil edilmediğini söyledi.

İnfazların yüzde 91'i bu üç ülkede gerçekleşti

İran, Irak ve Suudi Arabistan'da gerçekleşen resmi infazların 1380'e ulaştığının belirtildiği raporda; Irak infazları 4 katına çıkarırken (en az 16’dan en az 63’e), Suudi Arabistan'ın yıllık toplamını ikiye katladığı görüldü (172’den en az 345’e). Bilinen tüm infazların yüzde 64’ünden sorumlu olan İran ise bir önceki yıla göre infaz sayısını yüzde 14 arttırarak en az 972 infaz gerçekleştirdi.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard yaptığı açıklamada “İran, Irak ve Suudi Arabistan geçen yıl ölümlerdeki sert artıştan sorumluydu. Bu ülkeler, insan haklarını ihlal ederek ve uyuşturucuyla bağlantılı suçlar ve terörizm suçları nedeniyle utanmazca insanların canını alarak, bilinen infazların yüzde 91’inden fazlasını gerçekleştirdi” dedi.

2024 yılında en yüksek kayıtlı infaz sayısının bulunduğu beş ülke Çin, İran, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen oldu.

Liderler 'ölüm cezası'nı silah olarak kullanıyor

Raporda devlet liderlerinin vatandaşlarında 'ölüm cezasının kamu güvenliğini artıracağı' algısı yaratmaya çalıştığı ve bunu halk arasında korku yaymak için silah haline getirdiği vurgulandı.

ABD’de, Covid-19 pandemisinin sona ermesinden itibaren infazlarda devamlı bir artış eğiliminin gözlemlendiği ve 2024 yılında 25 kişinin infaz edildiği belirtildi. ABD Başkanı Trump'ın, insanları 'korumak' için ölüm cezasına defalarca atıfta bulunmasına dikkat çekilen açıklamada "Trump’ın insanlık dışı açıklamaları, ölüm cezasının suç üzerinde benzersiz bir caydırıcı etkisi olduğu yönündeki yanlış anlatıyı destekledi" ifadeleri kullanıldı.

Protestocular susturulmaya çalışıldı

Orta Doğu bölgesindeki bazı ülkelerde ölüm cezalarının insan hakları savunucularını, muhalifleri, protestocuları, siyasi rakipleri ve etnik azınlıkları susturmak için kullanıldığına dikkat çeken Agnès Callamard, “Yetkililere meydan okuma cesareti gösterenler özellikle İran ve Suudi Arabistan’da cezaların en zalimiyle karşılaştı. Bu ülkelerde ölüm cezası, karşıt görüşlerini ifade edecek kadar cesur olanları susturmak için kullanıldı” dedi.

İran ve Suudi Arabistan'dan "hükümet karşıtı" protestolar nedeniyle infaz edilen bazı kişileri hatırlatan Callamard, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin infazlara devam edeceği açıklamasına ve Burkina Faso’da askeri yetkililerin adi suçlar için ölüm cezasını geri getirmeyi planladıklarına değindi.

Uyuşturucu kullanımı da ölümle cezalandırıldı

2024’teki infazların yüzde 40’ından fazlasının hukuka aykırı olarak, uyuşturucuyla bağlantılı suçlar nedeniyle yapıldığının açıklandığı raporda, Uluslararası insan hakları hukuku ve standartları gereği ölüm cezasının “en ciddi suçlar” ile sınırlandırılması gerektiğine vurgu yapılarak, uyuşturucuyla ilgili suçların bu eşiği karşılamadığının altı çizildi.

Kampanyalar etkili oluyor

İnfazlardaki artışa rağmen, 15 ülkenin infaz gerçekleştirdiği ve bunun üst üste ikinci yılda bugüne kadar kayıtlara geçen en düşük sayı olduğu belirtildi. Ölüm cezasını 113 ülkenin tamamen, 145 ülkenin ise yasada veya uygulamada kaldırdığı bilgisi paylaşılırken Callamard açıklamasını şu sözlerle sonlandırdı:

"İnsanlar ölüm cezasına son verilmesi için kampanya yürütmeye öncelik verdiğinde bu gerçekten işe yapıyor. Ölüm cezasını araçsallaştırmaya kararlı olan az sayıdaki lidere rağmen rüzgâr tersine dönüyor. Dünyanın darağacının gölgesinden kurtulması artık an meselesi"