Biyoçeşitlilik Konferansı: Doğa finansmanı nasıl sağlanacak?

Kısa Dalga - Ekim 2024'te Kolombiya'nın Cali kentinde askıya alınan Birleşmiş Milletler (BM) Biyoçeşitlilik Konferansı için, bugün İtalya'nın Roma kentindeki Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) merkezinde yeniden bir araya gelecek.

25-27 Şubat 2025 arasında gerçekleşecek konferansta, üye ülkeler biyoçeşitlilik finansmanını nasıl sağlayacaklarını tartışacak.

Doğaya zarar veren projelere sağlanan sübvansiyonlar ve diğer teşviklerin yılda yaklaşık 500 milyar doları bulduğu düşünüldüğünde, ülkeler bu paranın doğa dostu faaliyetlere nasıl aktarılacağını da gündeme alacak.

Öte yandan, ABD’nin Donald Trump sonrası iklim krizi konusunda geri adım atması nedeniyle konferansın gergin geçmesi ihtimal dahilinde

Cali’de anlaşmaya varılamadı

Doğa kaybını 2030 yılına kadar durdurmak için 2022’de dönüm noktası niteliğinde bir anlaşma (Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi) imzaladıktan sonra ülkeler, bahsi geçen hedefi nasıl finanse edeceklerini belirlemek için geçen Ekim ayında Kolombiya’nın Cali şehrinde bir araya gelmişti.

Doğada bulunan genetik verilerden kâr elde eden şirketlerden para toplamak için bir fon (Cali Fonu) kurmayı kabul etmelerine rağmen müzakereciler, başka kimin ödeme yapması gerektiği ve paranın nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda anlaşamadılar.

Bugüne kadar 163 milyon dolarlık taahhüt

Cali’deki zirve sonlandığında, yalnızca 163 milyon dolar taahhüt edilmişti; bu, on yılın sonunda ihtiyaç duyulan milyarlarca dolara kıyasla çok küçük bir finansman. Roma’da kamudan büyük finansman taahhütleri beklenmiyor ancak gözlemciler kimin ne kadar para ödediği konusunda daha fazla şeffaflık istiyor.

Görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanma potansiyeli hâlâ yüksek. Böyle bir durumda, önümüzdeki Kasım ayında Belem kentinde düzenlenecek küresel iklim müzakerelerinin bir sonraki ev sahibi Brezilya’nın, iklim değişikliğini durdurma çabalarına doğayı daha fazla entegre etme isteği de zarar görebilir.

Trump gerginliği

Donald Trump’ın Ocak ayında ABD Başkanı olarak göreve başlamasından bu yana kalkınma finansmanını kesme yönündeki hamleleri, tartışmalara gölge düşürdü ve katılımcılar üzerinde baskı yarattı.

ABD, BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesine taraf olmasa da, son dönemdeki politika değişikliklerinin ölçeği, diğer ülkelerin para sözü verme ve doğa dostu politikaları destekleme arzusu üzerinde caydırıcı bir etkiye sahip olabilir.

WWF’ten “acil” uyarısı

Doğal Hayatı Koruma Vakfı’na (WWF) göre, omurgalı yaban hayatı popülasyonu 1970’ten bu yana yüzde 73 oranında azaldı. Bu nedenle harekete geçme ihtiyacı oldukça acil.

Yanıtlanması gereken en zorlu sorulardan biri, daha geniş bir yaşam maliyeti krizinin ortasında hibe veya düşük faizli kredi verme isteğinin düştüğü bir dönemde, Avrupa’daki ve diğer yerlerdeki daha zengin ülkelerin, daha yoksul ülkelere yardım etmek için nasıl ödeme yapacağı.

Küresel ekonomi ve çevre politikasına odaklanan bir düşünce kuruluşu olan The Common Initiative’in eş CEO’su Oscar Soria, biyolojik çeşitlilik finansmanının çok uzun süredir göz ardı edildiğini hatırlatırken, ülkelerin siyasi gerilimlerin üstesinden gelmesi gerektiğini söyledi.

Ödemeyi kimin yapacağı sorun

Yoksul ülkeler, Küresel Kuzey’de biyoçeşitlilik kaybına en çok katkıda bulunan ülkelerin ve şirketlerin ödeme yapması gerektiğini söylerken, Avrupa dahil zengin ülkeler, Körfez Ülkeleri gibi büyüyen orta gelirli ülkelerin ve egemen varlık fonlarının daha fazla ödeme yapması taraftarı.

Hibe şeklinde para dağıtma konusundaki isteksizlik göz önüne alındığında, örneğin kalkınma bankası kredileri, yerel kaynaklar ve özel sektör yoluyla başka finansman kaynaklarının ortaya çıkması yönündeki baskı artıyor.

Her yıl ortalama 273 milyar ton buz kaybediliyor

Bizi ne bekliyor? El Nino gidiyor, La Nina geliyor

Antalya kuş türlerinden 327'si tehdit altında

Okyanustaki biyo-çeşitliliği korumayı amaçlayan anlaşma BM'de kabul edildi