Deutsche Bank'tan 'ticaret savaşı' raporu: Trump'ın hamlesi küresel ekonomiyi tehdit ediyor

Kısa Dalga - ABD Başkanı Donald Trump, seçim dönemi dile getirdiği ve hafta sonu açıkladığı gümrük tarifeleri dünya piyasalarında şok etkisi yarattı.

Almanya'nın en büyük bankası olan Deustche Bank, Trump'ın göreve gelmesinin ardından yürürlüğe koyduğu yeni gümrük tarifeleri hakkında bir rapor yayımladı.

Küresel ekonomi üzerinde geniş çaplı olumsuz etkiler bekleniyor

Deustche Bank'ın raporuna göre, açıklanan yeni gümrük tarifeleri, küresel ticaret politikalarında Bretton Woods sisteminin çöküşünden bu yana en büyük şoklardan biri olarak değerlendiriliyor. Eğer tarifeler yürürlüğe girerse, bazı ülkelerde anında resesyona yol açması ve küresel ekonomi üzerinde geniş çaplı olumsuz etkiler yaratması bekleniyor.

Toplam ithalatın yüzde 44'ünü kapsıyor

CNBC-e'de yer alan habere göre, raporda, Trump yönetiminin duyurduğu tarifelerin kapsamı ve uygulanma hızı oldukça sert. Tarifelerin, ABD’ye yapılan toplam ithalatın yaklaşık yüzde 44’ünü kapsadığı belirtiliyor. Daha önce muaf tutulan küçük paket gönderiler de bu tarifelere dahil edilirken, Kanada’dan yapılan enerji ithalatının da yüzde 10 oranında vergilendirilmesi dikkat çekiyor. Bu hamle, piyasada, Trump yönetiminin yaşam maliyetlerini artıracak politikalardan kaçınacağı yönündeki beklentilere ters düşüyor.

‘Eğer tarifeler kalıcı olursa ABD enflasyonu yüzde 1 artacak’

Piyasalar açısından büyük bir belirsizlik yaratan bu gelişme, ticaret savaşlarıyla ilgili risk priminin yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor. Ekonomistler, piyasanın halihazırda önümüzdeki aylarda yüzde 5’lik genel bir tarife uygulanmasını fiyatladığını, ancak açıklanan önlemlerin bu beklentinin üç katı büyüklüğünde olduğunu belirtiyor.
Eğer tarifeler kalıcı olursa, ABD’de enflasyonun yüzde 1 oranında artacağı tahmin ediliyor. Kanada ve Meksika içinse bu ticaret şokunun ekonomik etkisinin, İngiltere’nin Brexit sürecinde yaşadığı şoktan çok daha büyük olacağı ve her iki ülkenin de önümüzdeki haftalarda resesyona girebileceği öngörülüyor.

Bu gelişmelerin piyasalarda büyük dalgalanmalara yol açması bekleniyor. Uzmanlar, piyasalarda üç temel unsura odaklanıyor:

Piyasanın tepkisi ve yönetimin tavrı: Trump yönetiminin piyasa tepkisine nasıl yanıt vereceği merak konusu. Başkan Trump, tarifelerin açıklanmasının ardından yaptığı açıklamalarda piyasa tepkisini küçümser nitelikte konuştu. Analistler, ABD dolarının Kanada doları karşısında 1.50 seviyesine kadar yükselebileceğini, Meksika pesosunun ise daha sert bir değer kaybı yaşayabileceğini öngörüyor. Çin piyasalarının tatil nedeniyle kapalı olması ise ek bir belirsizlik yaratıyor.

ABD mahkemelerinde olası hukuki engeller: Tarifelerin geniş yetkilere dayandırıldığı belirtilirken, birçok şirketin ve etkilenen tarafların mahkemeye başvurması bekleniyor. Başkanın acil durum yetkilerini kullanarak aldığı kararların yasal geçerliliğinin tartışmaya açılması, piyasalarda daha fazla dalgalanmaya neden olabilir.

Etkilenen ülkelerin misillemeleri: Kanada, 155 milyar dolarlık ABD ürününe %25 oranında misilleme tarifesi getirdiğini açıkladı. Başbakan Justin Trudeau’nun, Trump ile başkanlığının ilk gününden bu yana görüşmediğini vurgulaması, iki ülke arasındaki diplomatik gerginliği artırıyor. Çin ve Meksika’nın da benzer adımlar atması beklenirken, şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı. Uzmanlar, tarafların karşılıklı misillemelerle krizi tırmandırabileceğini belirtiyor.

Avrupa liderleri karşılık verecek

ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e yönelik yeni gümrük tarifeleri uygulama kararının ardından, Avrupa Birliği (AB) liderleri, Trump’ın AB’ye de benzer tarifeler getirme tehdidine karşı ortak bir tutum sergilemek üzere Brüksel’de toplanmıştı.

AB Komisyonu, Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e uyguladığı tarifelerden üzüntü duyduklarını belirterek, AB ürünlerine haksız veya keyfi tarifeler uygulanması durumunda sert bir şekilde karşılık vereceklerini açıkladı. 

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Avrupa’nın birlik içinde hareket etmesi gerektiğini vurguladı. Polonya Başbakanı Donald Tusk ve Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ise gereksiz ticaret savaşlarından kaçınılması gerektiğini, ancak gerekirse toplu ve güçlü yanıtlar verilmesi gerektiğini ifade etti. 

Bretton Woods çöküşü nedir?

Bretton Woods Sistemi, 1944 yılında ABD’nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods kasabasında düzenlenen Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı’nda oluşturulan ve II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası para sistemini düzenlemeyi amaçlayan bir anlaşmadır. Bu sistem, ABD dolarını altına sabitleyerek (1 ons altın = 35 dolar) ve diğer tüm para birimlerini de dolara bağlayarak sabit kur rejimi oluşturmuştur. Ayrıca, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi kurumlar da bu konferansta kurulmuştur. 

Ancak, 1960’ların sonlarına doğru, ABD’nin artan dış ticaret açıkları ve Vietnam Savaşı’nın finansmanı için para basması nedeniyle doların değeri üzerinde baskılar oluşmaya başladı. Bu durum, ABD’nin altın rezervlerinin azalmasına ve doların altına dönüştürülebilirliğine olan güvenin sarsılmasına yol açtı. Sonuç olarak, 15 Ağustos 1971’de Başkan Richard Nixon, doların altına dönüştürülebilirliğini askıya aldığını açıkladı; bu olay “Nixon Şoku” olarak bilinir. Bu gelişme, Bretton Woods Sistemi’nin fiilen sona ermesine neden oldu ve dünya genelinde dalgalı döviz kuru rejimlerine geçildi. 

Bretton Woods Sistemi’nin çöküşü, uluslararası para sisteminde önemli değişikliklere yol açmış ve günümüzde kullanılan dalgalı döviz kuru rejimlerinin temelini oluşturuyor.