KONDA araştırdı: Gençler 10 yıl önceye göre daha modern, mutsuz ve hoşgörülü

Kısa Dalga - Girişi Türkiye’de 17-25 yaş arasındaki gençlerin yaşam tarzı, eğitim düzeyi ve geleceğe bakış açısı son 10 yılda çarpıcı bir dönüşüm geçirdi. Eğitim seviyesi lise ve üzeri olan gençlerin oranı yüzde 67’den yüzde 84’e yükselirken, bekarlık oranı yüzde 81’den yüzde 90’a çıktı.

Modern yaşam tarzını benimseyen gençlerin oranı yüzde 59’a ulaşırken, dindar muhafazakâr gençlerin oranı yüzde 20’den yüzde 10’a geriledi. Ancak gençlerin mutluluk seviyesi düşüyor; 2015’te “mutluyum” diyenlerin oranı yüzde 55 iken, 2025’te bu oran yüzde 33’e indi. Özgürlüklerin kısıtlanması ve maddi muhtaçlık korkusu ise her 10 gençten 8’inin ortak endişesi haline geldi. Sosyal medya kullanımında patlama yaşanırken, demokrasiden memnun olan gençlerin oranı sadece yüzde 8’de kaldı.

Toplum Gönüllüleri Vakfı'nın KONDA verileriyle hazırladığı Türkiye'de 100 Genç Olsaydı modülü yayınlandı. Araştırma sonuçlarına göre gençler kendini daha yüksek oranda modern olarak tarif ediyor. Yüzde 80'i özgürlüklerinin kısıtlanmasından korkuyor ve yüzde 71'i demokrasinin işleyişinden memnun değil.

KONDA’nın yaptığı araştırmanın sonuçları ve 10 yıl önce, 2015 yılında yapılan araştırmaya göre temel farklar şöyle:

Eğitim seviyesi grupları

10 yıl önce 17-25 yaş arası gençlerin yüzde 67'si ve lise üzeri düzeyde eğitimliyken bu oran yüzde 84'e yükselmiş durumdadır.

Okuryazar değil: 0

Diplomasız okur: 1

İlk / ortaokul mezunu: 15

Lise mezunu: 60

Üniversite ve üstü: 24

Medeni durum

Gençlerde evlilik yaşı yükseliyor. 2015'te bekar oranı yüzde 81 iken şu anda yüzde 90.

Bekar: 90

Sözlü / Nişanlı: 2

Evli: 8

Boşanmış / Dul: 0

Nerede büyüdü?

17-25 yaş arası gençlerin yüzde 10'u köylerde, dörtte biri ise metropollerde büyümüş.

Köy: 10

Kasaba/İlçe: 21

Şehir: 45

Büyükşehir/Metropol: 24

Hayat tarzı

Kendine dindar deme oranı yarıya düşerken modern deme oranı yüzde 59'a yükselmiş. 2015’de modern diyenlerin oranı yüzde 42 iken 2025’de yüzde 59’a yükseldi. Geleneksel muhafazakar gençlerin oranı 10 yılda yüzde 37’den 31’e, dindar muhafazakarların oranı ise yüzde 20’den yüzde 10’a düştü.

Modern: 59

Geleneksel Muhafazakâr: 31

Dindar Muhafazakâr: 10

Eğitim durumu

10 yılda eğitimdeki genç oranı azalıyor.

Beyaz yaka: 11

İşçi / Esnaf: 19

Diğer : 11

Ev kadını: 5

Öğrenci: 41

İşsiz / Çalışamaz: 13

Kariyerim için çalışırım

Sadece para kazanmak için değil, kariyerim için de çalışırım diyenlerin oranı yüzde 72, 10 yıl önce de benzer bir tablo varmış.

Kesinlikle doğru: 33

Doğru: 39

Ne doğru ne yanlış: 16

Yanlış: 6

Kesinlikle yanlış: 6

STK üyeliği

10 gençten 9'u ne üye, ne gönüllü, ne de bağışçı.

Üyeyim: 3

Gönüllüyüm: 4

Üye / gönüllü değilim.: 90

Bağış yaptım.: 2

Düzenli bağışçıyım.: 1

Sosyal medya kullanımı

Sosyal medya kullanımı yüzde 83'ten yüzde 98'e çıkmış.

Kullanıyor: 98

Kullanmıyor: 2

Whatsapp kullanımı

Whatsapp kullanımı 10 yılda yüzde 56'dan yüzde 94'e yükselmiş.

Kullanıyor: 94

Kullanmıyor: 4

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Instagram kullanımı

Instagram kullanımı yüzde 39'dan yüzde 92'ye yükselmiş.

Kullanıyor: 92

Kullanmıyor: 6

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Youtube kullanımı

Youtube kullanımı yüzde 44'ten yüzde 84'e yükselmiş.

Kullanıyor: 84

Kullanmıyor: 14

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Twitter(X) kullanımı

Twitter(X) kullanımı yüzde 34'ten yüzde 56'ya yükselmiş.

Kullanıyor: 56

Kullanmıyor: 42

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Facebook kullanımı

Facebook kullanımı yüzde 77'den yüzde 28'e gerilemiş.

Kullanıyor: 28

Kullanmıyor: 70

Sosyal medyaya girmiyor: 2

TikTok Kullanımı

TikTok kullananların oranı yüzde 47.

Kullanıyor: 47

Kullanmıyor: 51

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Telegram Kullanımı

Kullanıyor: 31

Kullanmıyor: 67

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Pinterest Kullanımı

Pinterest kullananların oranı yüzde 19.

Kullanıyor: 19

Kullanmıyor: 79

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Twitch Kullanımı

Twitch kullananlar yüzde 14.

Kullanıyor: 14

Kullanmıyor: 84

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Linkedin Kullanımı

Linkedin kullananlar yüzde 10.

Kullanıyor: 10

Kullanmıyor: 88

Sosyal medyaya girmiyor: 2

Son 3 Ayda İnternetten Alışveriş

İnternetten alışveriş 10 yıl önce yüzde 34 iken şu anda yüzde 83.

Yapmış: 83

Yapmamış: 12

Hiç online alışveriş yapmamış: 5

İnternetten Yemek Siparişi

Yaklaşık olarak her 10 gençten 8'i internetten yemek siparişi veriyor.

Yemek siparişi vermiş: 77

Yemek siparişi vermemiş: 23

İnternetten Market Siparişi

Her 10 gençten 6'sı internetten market alışverişi yapıyor.

Market siparişi vermiş: 59

Market siparişi vermemiş: 41

Yorumlardan Etkilenme

İnternette yazılmış olan yorum/değerlendirmelerden etkilenirim diyenler artmış, bu yargıya katılma yüzde 37'den yüzde 60'a yükselmiş.

Kesinlikle doğru: 20

Doğru: 40

Ne doğru ne yanlış: 18

Yanlış: 13

Kesinlikle yanlış: 9

Kalite Fazla Ödemeye Değer

Kaliteli ürünler için daha fazla para ödemeye değer yargısına kesinlikle doğru diyenlerin oranı 2 katına çıksa da doğru ve kesinlikle doğru diyenkerin oranı azalmış.

Kesinlikle doğru: 28

Doğru: 34

Ne doğru ne yanlış: 18

Yanlış: 11

Kesinlikle yanlış: 9

Kolaylık Fazla Ödemeye Değer

Hayatımı kolaylaştıracak ürünler için daha fazla ödemeye hazırım diyen gençlerin oranı yüzde 60'tan yüzde 67'ye yükselmiş.

Kesinlikle doğru: 25

Doğru: 42

Ne doğru ne yanlış: 19

Yanlış: 8

Kesinlikle yanlış: 6

Kafede Yemek

Gençlerin üçte biri sık sık ve her zaman ailesiyle dışarıda yemek yerken hiçbir zaman diyenlerin oranı yüzde 21'den yüzde 6'ya gerilemiş.

Her zaman: 11

Sık sık: 22

Bazen: 42

Nadiren: 19

Hiç: 6

Fast Food Tüketimi

Her 5 gençten biri her zaman fast food tükettiğini belirtmiş. Hiçbir zaman diyenler ise yüzde 23'ten yüzde 9'a gerilemiş.

Her zaman: 20

Sık sık: 30

Bazen: 27

Nadiren: 14

Hiç: 9

Arkadaşlarla Yemek

Arkadaşlarla dışarıda sık sık ve her zaman yemek yiyenlerin oranı yüzde 49, yüzde 5 ise hiçbir zaman bunu deneyimlememiş.

Her zaman: 16

Sık sık: 33

Bazen: 34

Nadiren: 12

Hiç: 5

Pasaport Sahipliği

Pasaport sahipliği 10 yıl öncesine göre artmış. Sahiplik yüzde 10'dan yüzde 16'ya yükselmiş.

Pasaportu var: 16

Pasaportu yok: 84

Tatilde Memleket

Tatilde sık sık ve her zaman memlekete, ailemin yanına giderim diyenler yüzde 40. Bu oran yıllar içinde pek değişmemiş.

Her zaman: 16

Sık sık: 24

Bazen: 26

Nadiren: 13

Hiçbir zaman: 21

Tatilde Doğa

Her 3 gençten biri tatilde yurtiçinde deniz kıyısına, dağa, yaylaya giderim diyor. Hiçbir zaman diyenler yarıdan yüzde 15'e gerilemiş.

Her zaman: 14

Sık sık: 21

Bazen: 32

Nadiren: 18

Hiçbir zaman: 15

Tatilde Yurtdışı

10 gençten 8'i hiçbir zaman tatilde yurtdışına gitmemiş.

Her zaman: 3

Sık sık: 4

Bazen: 6

Nadiren: 9

Hiçbir zaman: 78

Dini Farklılıklara Hoşgörü

Damadım/gelinim farklı dinden olabilir diyenlerin oranı artmış. Gençlerin yüzde 58'i bu yargıya doğru derken bu oran 10 yıl önce yüzde 31 imiş.

Kesinlikle doğru: 27

Doğru: 31

Ne doğru ne yanlış: 16

Yanlış: 12

Kesinlikle yanlış: 14

Etnik Köken Farklılıklarına Hoşgörü

Damadım/gelinim farklı etnik kökenden olabilir diyenlerin oranı yüzde 50'den yüzde 70'e yükselmiş.

Kesinlikle doğru: 30

Doğru: 40

Ne doğru ne yanlış: 14

Yanlış: 8

Kesinlikle yanlış: 8

Mezhep Farklılıklarına Hoşgörü

Damadım/gelinim farklı mezhepten olabilir diyenlerin oranı yüzde 69.

Kesinlikle doğru: %32

Doğru: %37

Ne doğru ne yanlış: %16

Yanlış: %8

Kesinlikle yanlış: 7

Cinsel Yönelim Farklılıklarına Hoşgörü

Kızımın veya oğlumun farklı cinsel yönelimleri olabilir diyen gençlerin oranı yüzde 21, 10 yıl önce yüzde 11 idi.

Kesinlikle doğru: 10

Doğru: 11

Ne doğru ne yanlış: 15

Yanlış: 15

Kesinlikle yanlış: 49

Kadının Çalışma Kararı

Kadın çalışmak için eşinden izin almalıdır diyenlerin oranı yüzde 57'den yüzde 22'ye gerilemiş.

Kesinlikle doğru: %10

Doğru: 12

Ne doğru ne yanlış: 14

Yanlış: 19

Kesinlikle yanlış: 45

Kadının Kürtaj Kararı

Kadınlar istiyorsa çocuk aldırabilir, kürtaj yaptırabilir yargısını doğru bulanların oranı yüzde 55, 10 yıl önce bu oran yüzde 30 idi.

Kesinlikle doğru: 31

Doğru: 24

Ne doğru ne yanlış: 22

Yanlış: 10

Kesinlikle yanlış: 13

Kültürel Etkinliklere Katılım

Son 3 ayda kültürel etkinliklere katılmayan sayısı 10 öncesine göre yüzde 29'dan yüzde 25'e gerilemiş.

Son 3 ayda etkinliğe katılmış: 75

Son 3 ayda etkinliğe katılmamış: 25

Mutluluk

Çok mutsuzum ve mutsuzum diyenler 2015'te yüzde 9 iken şu anda yüzde 22. Mutluyum cevabı verenlerin oranında ciddi bir düşüş var. 10 yıl önce mutluyum diyen genç oranı yüzde 55 iken şimdi yüzde 33’e düşmüş.

Çok mutlu: 4

Mutlu: 29

Ne mutlu, ne mutsuz: 45

Mutsuz: 15

Çok mutsuz: 7

Özgürlüğün Kısıtlanması Korkusu

Özgürlüklerin kısıtlanmasına dair endişe yükselmiş. Her 10 gençten 8'i özgürlükleri konusunda endişeli. Bu oran 10 yıl önce yüzde 60 imiş.

Kesinlikle doğru: 49

Doğru: 30

Ne doğru ne yanlış: 9

Yanlış: 6

Kesinlikle yanlış: 6

Muhtaç Olma Korkusu

Her 10 gençten 8'i parasız kalıp muhtaç olmaktan korkuyor.

Kesinlikle doğru: %49

Doğru: %29

Ne doğru ne yanlış: %9

Yanlış: %6

Kesinlikle yanlış: 7

Demokrasiden memnuniyet

Gençlerin sadece yüzde 8'i Türkiye'deki demokrasinin işleyişinden memnun olduğunu belirtiyor.

5 - Memnunum: 3

4: 5

3: 21

2: 20

1 - Memnun değilim: 51