5 soruda akaryakıt fiyatları: Petrol düşüyor benzin niye düşmüyor?
15
MÜHDAN SAĞLAM
Akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor?
Öncelikle fiyatların temel belirleyicisi işlenmiş petrol fiyatı. Benzin veya motorin işlenmiş petrol türü, dolayısıyla ham petrolden farklı bir maliyeti oluyor. Fiyatlar ile ham petrol (brent) arasında pozitif yönlü bir ilişki olsa da fiyatlama sadece ham petrole göre yapılmıyor.
25
Türkiye’de akaryakıt fiyatları nereye göre belirleniyor?
Akaryakıt için ülkeler kendilerine en yakın bölgedeki büyük serbest piyasaları dikkate alır. Türkiye Akdeniz çanağı olarak anılan bölgede yer alıyor ve Cenova-Lavera (İtalya) fiyatları dikkate alınıyor. Burada en önemli unsur, ham petrolün değil, işlenmiş petrolün fiyatlanması.
35
Fiyatlara dolar kurunun etkisi var mı?
Evet, var. Cenova’da belirlenen fiyatlar, tıpkı ham petrolde gördüğümüz gibi dolar cinsi. Fiyatlar alım yapıldığında iç piyasada temel oluşturacak şekilde o günkü Merkez Bankası kuruna göre lira/ton cinsine çevriliyor. Yani kur artırdığında ya da düştüğünde bunun fiyatlara doğrudan etkisi var.
45
Ham petrol fiyatları düşse bile bu fiyatlara yansımayabilir mi?
Evet. Ham petrol ile akar yakıt fiyatları arasında bir ilişki var, ancak fiyatlama işlenmişe göre yapılıyor. Dahası uluslararası piyasadan alınan akaryakıt dolarla alınıyor. Yani dolar kurunun seyri de fiyata etki ediyor.
55
Fiyatları etkileyen başka bir faktör var mı?
Evet var. Bayi kârları, dağıtım bedeli, EPDK payı ve vergiler. Örneğin bir ton işlenmiş akaryakıt gümrüğe geldiğinde ödenen meblağ önce liraya çevrilir. Ardından buna EPDK payı ve ÖTV ekleniyor. Buna Rafineri Satış Fiyatı denir. Ardından fiyatlar litreye dönüştürülür ve buna KDV + dağıtım+ bayii karı eklenerek satışa sunulur.