Avrupa Birliği'nden yapay zeka yasası için ilk adım atıldı

Dünyadaki ilk 'yapay zeka yasası'na ilişkin ilk taslak metin, Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından 28 'Hayır' oyuna karşı 499 'Evet' oyuyla kabul edildi. Yapay zeka tasarımını, sistemlerinin kullanımını ve satışını düzenleyen yasa uyarınca kamusal alanlarda akıllı kameralar aracılığıyla yüz tanıma uygulaması yasaklanacak.

BBC Türkçe'den Yusuf Özkan'ın haberine göre, dün AP'de görüşülen yapay zeka yasa tasarısı, dünya çapında daha güvenli ve şeffaf bir standart belirlenmesi için Midjourney ve ChatGPT gibi büyük modellere önemli yükümlülükler getiriyor. Bugün oylanan yeni düzenleme, parlamentonun büyük çoğunluğunun oylarıyla kabul edildi.

Bu onayla birlikte, AB Komisyonu, hem AP hem de üye ülkeler ile yasanın uygulanmasına ilişkin müzakerelere başlayabilecek. Nihai görüşmelerin önümüzdeki yılın başlarında tamamlanarak yasanın 2024 yılından itibaren yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Yasa tasarısı neleri içeriyor?

Düzenlemede yapay zeka, 'düşük riskli, sınırlı riskli, yüksek riskli ve kabul edilemez' olarak dört ana kategoride tanımlandı. AP'de kabul edilen yasa şu düzenlemeleri içeriyor:

- Spam filtreleri ve video oyunları gibi minimum riskli yapay zekaya izin olacak.
- Bankacılık veya havayolu internet sitelerindeki sohbet robotları gibi sınırlı riskli yapay zeka, şeffaflık yükümlülüklerine uymak zorunda.
- Kendi kendine giden taşıtlar ve robotik cerrahi gibi yüksek riskli yapay zeka katı kontrollere tabi olacak.
- Sosyal puanlama için yapay zeka kullanımı kesinlikle yasaklanacak. Örneğin Çin'de olduğu gibi vatandaşların davranışlarını analiz eden ve bu temelde değerlendiren sistemlere izin verilmeyecek.

Gerçek zamanlı yüz tanıma yasaklandı

Oylama öncesi, düzenlemede yer alan 'gerçek zamanlı yüz tanıma' konusunda tartışma yaşandı. Düzenleme, kayıp çocukların izini sürme veya terör saldırılarını önleme gibi istisnai durumlarda, halka açık alanlarda insanların filme alınmasına ve anında tespit edilmesine olanak sağlanmasını istiyordu. Vekillerin büyük çoğunluğu, 'ağır mahremiyet ihlali' gerekçesiyle buna karşı çıktı. Çoğunluğun oyları ile gerçek zamanlı yüz tanıma yasaklandı.

'Seçim güvenliği tehditi'

Rekabetten sorumlu AB Komisyonu üyesi Margrethe Vestager’e göre bu konudaki ilk yasa olması nedeniyle bütün dünya bu düzenlemeyi yakından takip ediyor. Vestager, yapay zekanın önyargı veya ayrımcılığı artırma potansiyelinin önemli bir endişe olduğunu söyledi.

Vestager, "Sosyal geçmişiniz, tam bir profilinizi çıkarmak için taranabiliyorsa, manipüle edilme riski çok büyük. Eğer hiçbir şeye inanmadığımız bir duruma düşersek, o zaman toplumumuzu tamamen baltalamış oluruz" diyerek düzenlemeyi, teknolojinin en büyük risklerine karşı koymak için bir 'korkuluk' olarak tanımladı.

Düzenlemenin küresel olması gerektiğini de vurgulayan AB Komisyonu üyesi Margrethe Vestager, yapay zekanın bir sonraki seçimleri etkilemek için kullanılabileceği konusunda kesinlikle bir risk bulundurduğunu da dile getirdi.

Avrupa Parlamentosu, yapay zeka kullanımının etkisinin izlenmeye devam edilmesi gerektiğini de kabul etti. Milletvekillerine göre bazen bir algoritma kurallara uyuyor gibi görünse de uygulamada tam tersi olabiliyor. Pek çok Avrupa Parlamentosu üyesi, net kurallar yoksa yapay zekanın gelecekte büyük sorunlara yol açabileceğinden endişe ediyor. Yapay zeka ile ilgili tasarı, 2021 yılında AB Komisyonu üyesi Thierry Breton tarafından sunulmuştu.