Erdoğan'ın cemevi ziyareti: Aleviler ne istiyor?

Eray Görgülü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'da bazı cemevi ve derneklere yönelik düzenlenen saldırının ardından Pazartesi akşamı Mamak ilçesindeki Hüseyin Gazi Dergâhı'nı ziyaret etti. Programa Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da katıldı. Ziyareti Bakan Soylu'nun danışmanı ve AKP Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) Üyesi Arif Ali Özzeybek ile Hüseyin Gazi Vakfı yönetimi organize etti. Alevi dedeleri ve akademisyenlerle buluşan Erdoğan, iftarın ardından Hüseyin Gazi Türbesi'ni de ziyaret etti.

Ziyaretin ardından DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Hüseyin Gazi Vakfı Başkanı Ali Ayyıldız, ziyaret talebinin Soylu'nun danışmanı Ali Arif Özzeybek'ten geldiğini söyledi. Kendisinin de kapılarının herkese açık olduğu şeklinde karşılık verdiğini ifade eden Ayyıldız, Erdoğan'ın ziyaretinde Alevilerin temel taleplerinin gündeme gelip gelmediği sorusunu ise "Dergâhta siyaset konuşulmaz. Ancak kendisini uğurlarken iki dakika konuşma fırsatımız oldu" şeklinde yanıtladı. İçişleri ve Kültür bakanlıklarının cemevlerinin ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çalışmasını hatırlatan Ayyıldız, "Cumhurbaşkanımıza bu çalışmaların yerinde olduğunu ve Alevi toplumunun kendisinden müjdeli haberler beklediğini anlattım" dedi.

Ayyıldız, "Cemevlerinin ibadethane statüsüne alınmasına yönelik talebi konuştunuz mu?" sorusunu da "Müjdeli haberin ne demek olduğunu herkes bilir. Cumhurbaşkanımız da 'İnşallah. Devletimiz yanınızda' ifadesini kullandı. Ben de kendisini makamında ziyaretimde taleplerimizi ayrıntılı anlatacağım" sözleriyle yanıtladı.

Alevilerin temel talepleri neler?

Ancak Alevilerin önemli bir bölümü AKP iktidarını vaatleri konusunda samimi bulmuyor.

"AKP, 20 yıldır çözmediği için şimdi de çözeceğine inanmıyoruz" diyen Hüseyin Gazi Derneği Başkan Yardımcısı olan Mahmut Aslan, Alevilerin öncelikli talebinin eşit yurttaşlık hakkı olduğunu söyledi. Bir diğer öncelikli taleplerinin de cemevlerinin ibadethane statüsüne getirilmesi olduğunu kaydeden Aslan, diğer taleplerini "Laikliğin gerçek anlamıyla uygulanması. AİHM kararları doğrultusunda zorunlu din derslerinin ve müfredata konuların bütün dini içeriklerin kaldırılması, kaldırılamıyorsa seçmeli hale getirilmesi. Alevi Bektaşi köylerindeki zorla yaptırılan camilerin kapatılması ve Alevi dergâhlarının Alevilere teslim edilmesi. Madımak Oteli'nin utanç müzesi haline getirilmesi" şeklinde sıraladı.

Bu taleplerin çoğunun Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne göre birer kararname ile çözülebileceğini kaydeden Aslan, "Yani bu göstermelik ziyaretlerin altyapısında sanırım toplumsal olarak oylarının çok fazla azalması ve en az oy aldığı Alevi kitlesinden oy alabilir miyim umudu var" görüşünü dile getirdi.

"AKP'nin Sünnileştirme çabası"
Pir Sultan Abdal Derneği de Erdoğan'ın ziyaretini samimi bulmayan Alevi örgütlerinden birisi.

Derneğin Genel Sekreteri İsmail Ateş, çok sayıda Alevi kurumu ve çatı örgütü varken ziyaret için yalnızca bir vakfın belirlenmesine tepki gösterdi. İçişleri Bakanlığı'nın yaklaşık bir yıldır cemevlerinin ihtiyaçlarının karşılanması için proje yürüttüğünü hatırlatan Ateş, "Ancak bunun bir bedeli olacaktı. Bunun karşılığında Alevileri Sünnileştirme çabası yatıyordu. Pek çok Alevi örgütü gibi biz de karşı çıktık" dedi.

Erdoğan'ın ziyaretini bir seçim çalışması olarak gördüklerini kaydeden Ateş, "Tabii ki laik ve demokratik ülkelerde bu tür ziyaretler ve davetler kabul edilebilir bir şeydir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti son 20 yıldır laik ve demokratik olmaktan uzaklaşmaktadır" şeklinde konuştu. Türkiye'nin temel hak ve özgürlükler anlamında her geçen yıl geriye gittiğini ifade eden Ateş, bu koşullarda iktidarı Alevilerin taleplerini karşılama noktasında samimi bulmadıklarını söyledi.

Alevi Bektaşi Federasyonu da Erdoğan'ın ziyaretini samimi bulmadı.

DW Türkçe'nin sorusunu yanıtlayan Federasyon Genel Sekreteri Özgür Kaplan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin zorunlu din dersleri ile ilgili vermiş olduğu kararlara rağmen okullarda anaokulundan itibaren zorla Sünni İslam derslerinin devam ettiğini kaydetti. Kaplan, "Madımak Oteli utanç müzesi yapılmamışken, Diyanet İşleri Başkanlığı kapatılmamışken, Alevi mahallelerine ve köylerine yapılan camilerin yapılmasından vazgeçilmemişken bizim bu ziyareti samimi bulmamız mümkün değil" ifadesini kullandı.

İlişkiler geçmişten bu yana sıkıntılı

Alevi örgütlerinin AKP ile ilişkileri geçmişten beri sıkıntılı oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde Karacaahmet Mezarlığı'na yapılmak istenen cemevine karşı çıkmıştı. Erdoğan başbakanlığı sırasında o dönem yaşanan tartışma ile ilgili soruya "O cemevi bir ucube olarak yapıldı orada. Hâlâ kaçaktır. Ruhsatı yoktur. Karacaahmet Türbesi'nin yanında ucube olarak durur" yanıtını vermişti.

Erdoğan, Sivas Katliamı davasında zamanaşımı kararı verilmesi üzerine de "Milletimiz için, ülkemiz için hayırlı olsun" demişti. Erdoğan'ın bu sözleri Alevi örgütlerinden büyük tepki almıştı.

2013 yılında TSK'dan Alevi subayların tasfiye edildiği iddiaları da gündeme gelmişti. CHP Milletvekili Atilla Kart, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'ndan 200 Alevi subay ve astsubay olmak üzere toplam 700'e yakın personelin istifaya zorlandığını iddia etmişti.

2009 yılında Alevilerin sorun ve taleplerinin demokrasi ile insan hakları temelinde ele alınması amacıyla başlatılan Alevi çalıştaylarından ise bir sonuç alınamamıştı.