İran ile Taliban teröre karşı iş birliğini artırıyor mu?
Shabnam von Hein
İran Enformasyon Bakanı İsmail Hatip, "İran ve Taliban'ın teröre karşı iyi bir iş birliği yaptığını" söyledi. Devrim Muhafızları'na yakın haber ajansı Tasnim tarafından 15 Eylül'de yayımlanan videoda Hatip, IŞİD terör örgütünün Batı tarafından Suriye ve Türkiye'den Afganistan'ın kuzeyine sürüldüğünü iddia ederek sözlerini şöyle sürdürdü:
"Taliban hükümetinin pek giremediği dağlık bölgelere yerleştiler ve Taliban üyelerine karşı saldırılar düzenliyorlar. Onlarla mücadele etmek için Taliban ile birlikte sıkı iş birliği yapıyoruz."
İran'da geçen 11 ay içinde Şiiler açısından önemli bir dini mekâna iki saldırı düzenlendi. Şiraz kentindeki Şah Çerağ türbesine Ağustos ayı ortasında düzenlenen saldırıda bir kişi öldü, sekiz kişi yaralandı. Aynı yeri hedef alan Ekim 2022'de düzenlenen saldırıda ise 13 kişi ölmüş, 30 kişi de yaralanmıştı. Saldırıları IŞİD üstlenmişti.
İstihbarat alanında iş birliği
Güvenlik uzmanı Nisar Ahmed Şirzai'ye göre, Afganistan'da sadece IŞİD değil, diğer terör örgütleri de aktif. Şirzai, durumu "Bu gruplar komşu ülkeleri ve bölgeyi de tehdit ediyor. IŞİD ve diğer terör grupları kuşkusuz İran için de tehlikeli" sözleriyle anlattı.
İran, Taliban'ı Afgan hükümeti olarak henüz resmen tanımamasına rağmen, pratikte ilişkiyi sürdürmek için çaba gösteriyor. İran ile Afganistan, güvenliğin sağlanmasının zor olduğu 950 kilometrelik ortak sınıra sahip. Kısmen yüksek dağlardan geçen sınır, bölgede görev yapan askerlerin işini zorlaştırıyor.
Taliban, Afganistan'da iktidarı ele geçirmeden önce de, Tahran ile Taliban arasında iyi ilişkiler vardı. Özellikle de Amerika Birleşik Devletleri (ABD) karşıtlığı ve ABD'nin bölgedeki varlığı konusunda Tahran ve Taliban aynı görüşü paylaşıyordu.
Ağustos ayının sonunda Afganistan'ı ziyaret eden İranlı milletvekili Mahmud Nabavian, "Taliban'ın yardımı sayesinde kutsal Meşhed kentinde bir terör saldırısının" engellendiğini açıkladı. İran'ın ikinci büyük kenti olan Meşhed Afganistan sınırına 100 kilometre mesafede bulunuyor. Nabavian, basına yaptığı açıklamada, İran ile Taliban arasında terörle mücadele konusunda istihbarat alanında da kapsamlı bir iş birliği yapıldığını söyledi.
İran'ın "kırılgan koruma kalkanı"
İran'ın terörle mücadelesine ilişkin DW'ye değerlendirmelerde bulunan, ABD'de sürgünde yaşayan İran uzmanı Ali Afşari'ye göre, Şiraz'da yaşanan saldırıların İran'ın güvenliği sağlamada yetersiz kaldığının bir göstergesi. 1990'lı yıllarda İran'da reformlar yapılması için mücadele eden eski öğrenci lideri Afşari, bu terör saldırılarının, istihbarat birimlerinin ve güvenlik kurumlarının ne kadar güçlü olduğuna dair İran'ın yaptığı propagandanın boş vaatlerden ibaret olduğunu ortaya koyduğunu belirtti. "Bu saldırılar ülkenin terörizme karşı koruma kalkanının ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor" diyen Afşari sözlerini şöyle sürdürdü:
"İran, terörizmin ülkeye sızmasını engellemek için önleyici tedbirler aldığı iddia ederek, 10 yılı aşkın süredir bölge ülkelerine müdahalede bulunuyor. IŞİD veya El Kaide gibi cihatçı-İslamcı grupların İran'da geniş kapsamlı saldırılar düzenleme kararını henüz vermediklerine inanıyorum. Eğer bu yönde bir karar alırlarsa, ülkede daha büyük felaketler yaşanacak."
