İstinaftan kanser hastasına: İlaç paranı kendin ödeyeceksin

Yerel mahkemeler ve Anayasa Mahkemesi kararlarıyla umut bulan kanser hastalarına “Ankara İstinaf Mahkemesi”nden kötü haber geldi.

Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi, mide kanseri tedavisi için yurtdışından getirilen ilacın bedelinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması yönündeki İş Mahkemesi’nin verdiği tedbir kararını kaldırdı. Buna göre bir kürü 20 bin TL’li bulan ilacın ücretini hasta kendisi ödeyecek. Temyiz yolu kapalı olan karar kesin nitelik taşıyor.

Ankara’da yaşayan ve bir süredir metatastatik mide kanseri tedavisi gören İ.Y.’nin doktorları tedavi için nivolumab etken maddeli opvidio isimli ilacı reçete etti. İ.Y., yurtdışından getirtilen ve her bir kürü bugünkü değeriyle 20 bin TL’ye yaklaşan ilacın bedelinin devlet tarafından karşılanması için Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvurdu. SGK, 3 Şubat 2022’de verdiği yanıtta, “hangi kanser ilaçlarının ödemesinin yapılacağının Sağlık Uygulama Tebliği’nde belirtilmiş olduğunu, İ.Y.’nin kullandığı opvidio isimli ilacın ücretinin ödenmesinin Tebliğe göre mümkün olmadığı”nı bildirdi. Kurum böylelikle bir idari işlem oluşturmuş oldu.

İŞ MAHKEMESİ: ÖDEMESİNİ SGK YAPSIN

Mide kanseri olan İ.Y., doktorunun yazdığı reçetedeki opvidio isimli ilacın ücretinin Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yönündeki bu “idari işleme ihtiyati tedbir kararı konulmasını istedi. Hasta İ.Y., yurtdışından getirilen ilacının ithali için gerekli ödemelerin talep tarihinden itibaren SGK tarafından Türk Eczacılar Birliği Yurtdışı Temin Birimi’ne yapılmasını, bu yönde tedbir kararı verilmesini istedi.

Tedbir talebini Ankara 41. İş Mahkemesi görüştü. İş Mahkemesi, 10 Ocak 2022’de, “Nivolumab etken maddeli opvidio isimli ilacın bedelinin kurum (SGK) tarafından ödenmemesi ile ilgili işlemin tedbiren kaldırılmasına” karar verdi.

Kararda, hastanın ilacı kullanamaması durumunda ileride telafisi imkansız sonuçlar doğabileceğinin altını çizdi.

Böylelikle ilaç bedelinin, en azından dava esastan sonuçlanıncaya kadar SGK tarafından ödenmesine karar verilmiş oldu.

İSTİNAF, İŞ MAHKEMESİNİN KARARINI KALDIRDI

SGK, İş Mahkemesi’nin kararını önce yasa gereği, yine aynı mahkemeye itiraz etti. İş Mahkemesi, Kurum’un yaptığı bu itirazı da, “ilacın kullanılmaması durumunda sonradan telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğuracak olmasını dikkate alarak” reddetti.

SGK, İş Mahkemesi’nin kararını istinafa götürdü. İstinaf incelemesini, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi inceledi. Daire, “İş Mahkemesi’nce verilen kararın hukuka aykırı olduğunu, kurumun ilaç ücretinin ödenmemesi yönündeki işlemlerinin mevzuata uygun olduğunu hastanın kullandığı ilacın Sağlık Uygulama Tebliği’nde yer almadığını” belirterek İş Mahkemesi’nin tedbir kararını kaldırdı.

Hukuk Dairesi, 17 Mayıs’ta verdiği kararının gerekçesinde bir taraftan, “Dava konusu uyuşmazlığın esasını çözümleyecek veya böyle bir sonuç doğuracak biçimde ihtiyati tedbir kararı verilemeyeceği konusunda açık bir kanun hükmü bulunmamaktadır” derken bir taraftan da şu ifadeleri kullandı:

“İhtiyati tedbir talebi, dava konusu ilaç bedelinin tedavi süresince tedbiren davalı SGK tarafından karşılanması istemine ilişkin olup, dava konusu ilaç bedeli kurumca karşılanacak ilaçlardan olmadığı, Sağlık Uygulama Tebliği kapsamında bulunmadığı, talebin yargılamayı gerektirdiği, davanın esasını çözer mahiyette ve hüküm etkisi doğuracak yönde ihtiyati tedbir kararı verilemeyeceği, ihtiyati tedbir şartlarının bulunmadığı anlaşıldığından, istinaf başvurusunun kabulü ile mahkemenin ihtiyati tedbire itirazın reddine ilişkin ara kararı ve ihtiyati tedbir talebinin kabulüne ilişkin ara kararlarının kaldırılmasına, ihtiyati tedbir talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.”

Daire böylelikle, “hastanın kullandığı ilacın parasının devlet tarafından karşılanıp karşılanmayacağı ancak davanın esastan sonuçlanmasıyla hüküm altına alınabilir. O zamana kadar tedbir kararı verilemez, hasta ilacının parasını kendisi ödemek zorundadır” demiş oldu.

Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi’nin kararında da belirtildiği üzere bu karar “kesin” nitelik taşıyor. Yani hastanın bu kararı temyiz yoluyla Yargıtay’a götürme hakkı bulunmuyor. Kanser hastası olan davacı İ.Y.’nin davasının esastan sonuçlanmasının ise bir yılı aşabileceğine kesin gözüyle bakılıyor. İstinaf Mahkemesi dava esastan sonuçlandığı zaman da ilacın parasının hasta tarafından ödenmesine karar verebilecek.

AYM BİREYSEL BAŞVURULARDA HASTALAR LEHİNE KARAR VERMİŞTİ

Bölge Adliye Mahkemesi’nin bu kararına benzer kararlar daha önce de İş Mahkemeleri ve İdare Mahkemeleri tarafından da verilmişti.

Hastalar, farklı kanser türleri ve farklı ilaçların ücretlerinin “devlet tarafından karşılanmaması” sonucunu doğuran bu kararlara karşı bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne gitmişti. Anayasa Mahkemesi de o mahkeme kararlarının hak ihlali doğurduğuna hükmetmişti.