Taliban'ı "kafir" olarak gören IŞİD-K kim?

Kabil'de peş peşe saldırıları düzenleyen IŞİD-Horasan grubu, 2013'te El Kaide'nin Irak kolunun ayrılarak oluşturduğu Irak Şam İslam Devleti'nin Pakistan-Afganistan bölgesindeki koluna verilen isim. İlk olarak Ocak 2015'te ortaya çıkan gruba Batı'da Horasan'ın İngilizce yazılışından (Khorasan) dolayı IŞİD-K deniliyor.

BBC Türkçe'nin derlediği habere göre IŞİD 2013 Nisan'da Irak'ta kurulduktan sonra 2014'te Rakka ve Musul'u alarak hızla güçlendi. Ocak 2015'te de, yani gücünün doruklarındayken Pakistan ve Afganistan'dan Irak veya Suriye'ye giderek örgüte katılmak isteyen savaşçıları bölgede topladı; Pakistan Taliban'ından ayrılan militanları da yanına alarak IŞİD-Horasan'ın kurulduğunu duyurdu.

Kabil havalaanındaki kanlı saldırının sorumluluğunu üstlenen IŞİD-K ya da IŞİD-Horasan, uzun zamandır istihbarat servislerinin merceğinde. ABD Başkanı Joe Biden da hafta başında 31 Ağustos'ta Amerikan askerlerini Afganistan'dan çekmekte kararlı olduğunu açıklarken IŞİD-K'nın Amerikalıları, müttefik güçleri ya da masum sivilleri hedef alan saldırılar düzenleyebileceğini söylemiş ve IŞİD'in Afganistan'daki uzantısının Taliban'ı düşman olarak ilan ettiğine dikkat çekmişti.  

Uzun zamandır kanlı çatışmalar içinde olan Taliban ve IŞİD-K'nın farklı İslam yorumları, bu iki grubu ideolojik olarak birbirinden ayırıyor. IŞİD Selefi inancına sahipken Taliban, muhazakâr Deobandi medreselerinin İslamiyet yorumunu benimsiyor. Taliban'ın anlamı da Peştu dilinde "talebe", yani "öğrenci" demek. IŞİD-K'nın ideolojik hedefi, güney Asya'dan orta Asya'ya kadar uzanan bölgede bir hilafet kurmak. Taliban ise buna karşın, Afganistan'ı bir emirlik yapmak istiyor. Taliban, Afganistan'ı da şu anda "Afganistan İslam Emirliği" olarak tanımlıyor.

IŞİD-K, Taliban'ın şeriat yorumlamasını yeterince katı bulmuyor ve bu nedenle de Taliban'ı "kafir" olarak nitelendiriyor. Özellikle de Taliban'ın ABD ile anlaşma yapmasından bu yana. IŞİD-K, Taliban'ın ABD ile anlaşarak cihadın hedeflerine ihanet ettiğini söylüyor. Taliban iki hafta önce Kabil'de kontrolü ele geçirdikten sonra ülkedeki farklı İslamcı gruplar Taliban'ı tebrik etmiş, bunu yapmayan IŞİD-K ise savaşın devam ettiği duyurmuştu.

Birleşmiş Milletler'in (BM) 15 Temmuz tarihli bir raporuna göre IŞİD'in Afganistan'daki uzantısının 500 ila bin 500 savaşçısı var. IŞİD-K'nın saldırı düzenlediği Kabil'de ve çevresinde mevzilerini güçlendirdiği belirtiliyor. Taliban içinde ABD ile yapılan anlaşmayı reddedenleri de yanına çekmek isteyen örgüt, Suriye, Irak ve diğer çatışma bölgelerindeki IŞİD savaşçılarının da "desteğini" umuyor. BM'nin raporunda, Haziran başına kadar Afganistan'da 8 bin ila 10 bin yabancı savaşçı bulunduğu tahmin ediliyordu.

IŞİD-K bu yıl başka kanlı terör saldırıları da düzenledi. Afganistan'daki BM'nin Yardım Misyonu (UNAMA) sadece bu yılın ilk dört ayında IŞİD kaynaklı 77 saldırı kayıtlara geçti. Bu geçen yılın aynı dönemine kıyasla üç kat fazla. Bu yıl düzenlenen saldırılardan biri, Mayıs ayı başında Kabil'de çoğu okula giden Şii kız çocukları olmak üzere 85 kişinin hayatını kaybettiği saldırıydı. Bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 300 kadar kişi de yaralandı.

IŞİD savaşçıları bundan bir ay sonra da İngiltere merkezli mayın temizleme organisazyonu HALO Trust çalışanlarını hedef aldı. Saldırıda 10 kişi hayatını kaybetti. BBC'ye konuşan HALO Trust'un CEO'su, Taliban'ın mayın toplayıcılarına yardım ettiğini ve saldırganları da uzaklaştırdığını söylemişti.

KÖKENİ PAKİSTAN'A DAYANIYOR

IŞİD-K'nın silahlarını Taliban'a çevirdiği dönem 2017 yılı. IŞİD savaşçıları, bu dönemde El Kaide'nin öldürülen lideri Usame Bin Ladin'in bir tünel sistemi ile saklandığı dağlık Tora Bora bölgesinden Taliban'ı sürmüştü.

IŞİD-K ya da IŞİD-Horasan'ın kökeni ise Tehrik-i-Taliban Pakistan'a (TTB) dayanıyor. Pakistan'daki baskılardan kaçan grup üyeleri, Ekim 2014'te IŞİD'in öldürülen lideri Ebubekir Bağdadi'ye bağlılık yemini ederek bölgede IŞİD'in uzantısı haline geldi. IŞİD'in güçlü olduğu dönemde maddi ve manevi olarak desteklenen grup, kısa zamanda Orta Asya'ya yayıldı. IŞİD-K'ya verilen bu desteğin şimdiyse büyük ölçüde kuruduğu tahmin ediliyor. Ancak BM uzmanları, Suriye ve Irak'ta yeraltına inen IŞİD yönetiminin IŞİD-K ile halen temasta olduğunu düşünüyor.

Matthias von Hein

©Deutsche Welle Türkçe