"Konutta "fahiş fiyat" krizi devam edecek, fiyatlar daha da artacak"

Türkiye'de yüksek dolar kuru nedeniyle artan inşaat maliyetleri, konut arzının azalması ve kentsel dönüşüm çalışmaları nedeniyle, Türkiye genelinde ciddi bir konut sıkıntısı yaşanıyor. Özellikler 15 milyonu aşkın nüfusuyla Türkiye’nin en büyük metropolü olan İstanbul’da, hem satış hem kiralama bedellerinde fahiş artışlar dikkat çekiyor.

Pandemi öncesinde 400 bin TL civarındaki evlerin fiyatı, bugünlerde 750 bin TL’ye kadar çıkmış durumda. Yalnızca satılık değil, kiralık daire fiyatları da dudak uçuklatıyor. Yüksek fiyatlar ve arz sıkıntısı nedeniyle, 100 bin ailenin kiralık ev bulma sorunu yaşadığı belirtiliyor. DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası (İEKO) Başkanı Nizamettin Aşa, özellikle İstanbul genelindeki kentsel dönüşüm çalışmalarının hayata geçmesi ile konut sıkıntısının arttığına işaret ediyor. Nizamettin Aşa, "Kabataslak bir deyim ile yaklaşık 10 bin bina yıkılacak ve ortalama yüz bin hane halkı kiralık ev arıyor" diyor.

Hem satış hem de kiralamada yaşanan fahiş fiyat artışlarında, kentsel dönüşüm projelerinin hayata geçirilmesindeki plansızlığın etkili olduğu belirtiliyor. Yıkılan evlerin yerine yenileri yapılmadığı için, evlerinden çıkan vatandaşlar yaşayacak ev bulmakta zorlanıyor. İEKO Başkanı Nizamettin Aşa, sadece birkaç ay içinde 100 binin üzerinde kiralık talebi oluştuğuna dikkat çekiyor. Ancak şu anda inşaat piyasasında bu talebe cevap verecek konut bulunmadığını dile getiren Aşa, "Kentsel dönüşüm kademeli olsaydı böyle bir sıkıntı yaşamayacaktık" diye konuşuyor. 

Gayrimenkul değerleme platformu Endeksa.com’un verilerine göre, 2020-2021 döneminde Türkiye genelinde konut satış fiyatlarında yıllık değer artışı yüzde 29,7, kira fiyatı artışı ise yüzde 16,7 olarak gerçekleşti. Bu dönemde konut metrekare satış fiyatları en çok artan il yüzde 54,5 ile Aydın olurken, onu yüzde 51,3’lük artışla Muğla izledi. İl genelinde 9 bin 280 TL/m2 ortalama satış fiyatı ile Muğla en yüksek metrekare satış fiyatına sahip kent oldu. Muğla’daki fiyat artışlarında Bodrum, Marmaris, Datça gibi turizm merkezlerine olan talep belirleyici oldu.

2020-2021 döneminde TL/m2 satış fiyatlarındaki değişim incelendiğinde İstanbul’da yüzde 24,79, İzmir’de yüzde 30,42, Ankara’da yüzde 22,14, Antalya’da yüzde 40,78’lik yükseliş gözlendi. Türkiye genelinde Hakkari, yüzde 3,72’lik düşüşle konut metrekare fiyatlarının düştüğü tek il oldu.

Konut kiralarındaki 2020-2021 arası yıllık TL/m2 değer atışı incelendiğinde ise, yüzde 89,23’lik artışla Muğla lider olurken, ortalama metrekare kiraları 43,8 TL’ye ulaştı. Muş, yüzde 87,07’lik kira artışı ile ikinci sıraya oturdu. Hakkari yüzde 54,55’lik kira artışı ile dikkat çekti.  İstanbul’da yüzde 24,87, İzmir’de yüzde 20,35, Ankara’da 10,98, Antalya’da ise yüzde 15,14’lük artış gözleniyor. 

Peki konut fiyatlarındaki yükseliş devam edecek mi? Nizamettin Aşa, bu soruya şöyle yanıt veriyor:

 "İnşaat piyasasında şu anda inşaat yapılmıyor. Yani eskisi gibi çok sık yeni projeler yapılmadığı için, mevcutlar satılıyor ve onların da fiyatı oldukça yükselmiş vaziyette. Hatta bir beklenti de yeni yapılacak inşaatlarda döviz kaynaklı maliyet artışının yansıyacağı ve fiyatların daha da yükseleceği söyleniyor."

Sektör temsilcileri, konut fiyatlarında artışın yıllık yüzde 30-70 aralığında olduğuna işaret ediyor. Ancak bazı bölgelerde bu artışın yüzde 100’ü aştığı belirtiliyor. İstanbul’da sıfır daire fiyatları, semtlere göre değişse de 1 milyon liranın üzerinde seyrediyor.

Ülke genelinde yaklaşık 120 bin üyesi bulunan İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Başkanı Tahir Tellioğlu, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, yalnızca ev arayan vatandaşların değil, müteahhitlik sektörünün de yüksek fiyatlardan rahatsız olduğunu söylüyor.

9 EYLÜL'DE EYLEM VAR

Konut maliyetlerindeki artış, inşaat sektörü ile çimento sektörünü de karşı karşıya getirmiş durumda. Müteahhitler, çimento fiyatlarında yüzde 200’ü aşan zamlara karşı, 9 Eylül’de ülke genelinde 15 gün boyunca iş bırakma eylemi yapacak.

İMKON Başkanı Tahir Tellioğlu, çimento fiyatları makul seviyelere gelene kadar eyleme devam edeceklerini söylüyor. Geçen yıl Mayıs ve Haziran ayları arasında ortalama 150 TL olan çimento fiyatının bugünlerde 450 TL’ye kadar çıktığını anlatan Tellioğlu, "İthalat veya ihracat girdilerinin veya içerideki enflasyon oranlarının çok çok üzerinde maliyet artışlarını kabul etmiyoruz. Türkiye’de 70 kadar çimento fabrikası var. Ama bunlar 6-7 yerli ve yabancı büyük grup tarafından yönetiliyor. Bir tekelleşme durumu söz konusu" şeklinde konuşuyor.

Müteahhitlerin iş bırakma kararı sonrasında, Ticaret Bakanlığı çimento ihracatına kısıtlama getirildi. Bakanlık, İhracatı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ kapsamına, çimento ve klinkeri de dahil etti.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı son verilere göre, Temmuz ayında konut satışları Türkiye genelinde bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 53 düştü. İpotekli konut satışları ise aynı dönemde yüzde 84,3 geriledi. Ocak-Temmuz döneminde ise konut satışları, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23 azaldı. Ev fiyatlarının yükselmeye devam etmesi halinde, satışlardaki azalmanın da artacağı belirtiliyor.

Aram Ekin Duran

© Deutsche Welle Türkçe