Merkez Bankası faiz indirdi: Ateşi 39,5 derece olan hastayı taburcu etmek

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), piyasa ve ekonomistlerin beklentisinin aksi yönde bir karar imza atarak 18 Ağustos’taki (bugün) toplantısında yüzde 14 olan haftalık politika faizini 100 baz puan indirdi, böylece faiz yüzde 13’e geriledi. Merkez Bankası’nın almış olduğu kararın sürpriz nitelik taşıyor olmasının en önemli nedeni rasyonel mantıkla açıklanamıyor olması. Alınan bu karar ne anlama geliyor? Türkiye’yi ne bekliyor? Bu sorulara yanıt arayacağız.

TEZATIN SÖZLÜK ANLAMI: MERKEZ BANKASI KARARI

Genellikle bir ülkenin merkez bankası politika faizini belirledikten sonra ya yazılı ya da sözlü açıklama veya basın toplantısı yapar. Türkiye’de bu genellikle yazılı açıklama üzerinden gerçekleşir, TCMB faiz kararını duyurur duyurmaz sayfasına toplantıya dönük basın açıklamasını koyar. Bu açıklama, kararın alınmasına neden olan iç ve dış faktörlerin analizine dayanır, karar vericilerin tanımlı ekonomik sınırlar ve manzara uyarınca hareket ettiğine karine sunar.

Eylül 2021’den bu yanaysa TCMB açıklamaları için aynı iddiayı öne sürmek güç. Açıklamanın kendisi anlaşılır, iyi bir gözlem yapıldığını ortaya koyuyor, ancak sorun bu açıklamayla zıt olan kararda görülüyor.

Bu vahim durum şöyle bir benzetmeyle ele alınabilir: Temel hayat fonksiyonlarından sorumlu olduğunuz bir bireyin hasta olduğunu görüyorsunuz, diyorsunuz ki hastamızda baş ağrısı var, mide bulantısı var, zaman zaman görünen bilinç kaybı var, ateşi 39,5 derece. Üstelik dışarıda soğuk ve karlı bir hava var, hastanın evinde sağlıkla yaşayabileceği ve bakımını üstelenebileceği koşulları yeterli değil.

Buraya kadar durumu anlıyorsunuz ve beklediğiniz karar hastanın müşahede altında tutulması. Zira akıl, mantık ve var olan koşullar bunu söylüyor. Bakıyorsunuz diğer hastanelerin hepsi benzer kararlar almış, hasta kesinlikle izlenecek, tedavi edilecek demiş. Yanlış reçete doğru reçete bu siyasal ve ekonomik tutumunuza göre tartışılabilir. Ama görüyorsunuz ki en büyük teşekküllü hastaneye baş vuran hastanın ateşi henüz 37 bilinç kaybı neredeyse yok, yine de bir süre müşahede altında tutacağız demişler. Öte yandan siz, koca bir heyeti toplayıp diyorsunuz ki, biz ateşi 39,5 derece olan hastayı taburcu etmeye karar verdik. Verilen kararın gerekçesini okurken diğer hastanelerin kararlarını da aktarıyorsunuz. Son paragrafa kadar aklınızda taburcu ihtimali yok, mümkün değil diyorsunuz. Ama olmayan oluyor, sürpriz, taburcu edildiniz. Evinizde ölebilirsiniz. Sağlığınızdan sorumlu kurumlardan biri size bunu söylüyor.

MERKEZ BANKASI, NAS VE SWAP

Merkez Bankası’nın aldığı kararın da yukarıdaki benzetmeden bir farkı yok. Enflasyonun yüzde 80 olduğu, politika faiziyle reel faiz arasındaki uçurumun açıldığı, dolar kurunun bir önceki yıla göre iki katından fazla arttığı bir ülkede dünyadaki tüm merkez bankaları “aman” diyerek faiz indirimi ve temkinlilik kalkanını kaldırırken, siz neye dayandığı belli olmayan bir karar alıyorsunuz.

Bu noktada merak edilen TCMB’nin neden 100 baz puanla sınırlı kaldığı, Mahfi Eğilmez Hoca’nın söylediği gibi neden 300 baz puan değil örneğin? Nas buna cevaz veriyor… Merak edilen bir diğer soru, Nas’ın faiz artırımı alan diğer Müslüman ülkeler Suudi Arabistan, Katar gibi ülkeleri neden bağlamadığı ve aynı TCMB’nin neden Nas ayrı politika faizi ayrı diyen bu ülkelerden SWAP’a bel bağladığı…

Alınan bazı kararların “faiz sebep enflasyon” sonuç diyen iktidarın Erdoğan’ın sözünden başka dayanağı yok, bu da onlardan biri, unutulansa eve yollanan hastanın artık komada olduğu…