Deprem bölgesinde sandık tartışması: 'Gerekirse karavanlarda, konteynerlerde ve çadırlarda bile sandıklar kurulup seçim yapılır'

Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremde başta Adıyaman, Hatay ve Kahramanmaraş olmak üzere Gaziantep, Malatya, Şanlıurfa, Osmaniye, Diyarbakır, Kilis ve Adana etkilendi. Deprem sonrasında pek çok insan farklı şehirlere göç ederken yaklaşan seçimlerin ise nasıl yapılacağı tartışılıyor.

Eski TBMM Başkanı Bülent Arınç'ın seçimin ertelenmesini istemesine AKP 'kendi görüşü' karşılığını verse de Cumhur İttifakı'nın seçimi erteleme konusunda YSK eliyle adım atabileceği iddia ediliyor.

Seçimin ertelenmesi tartışmalarının odak noktasında depremden etkilenen illerde nasıl oy kullanılacağı konusu yer alıyor.

Muhalefet partileri Anayasa'ya göre seçimin ertelenmesinin söz konusu olamayacağı konusunda hemfikir. Konuya dair Kısa Dalga’ya konuşan İYİ Parti YSK Temsilcisi Mustafa Tolga Öztürk “YSK’nın Anayasal olarak seçimleri erteleme gibi bir ihtimali yok. TBMM’nin de Cumhurbaşkanı’nın da böyle bir yetkisi yok” derken HDP YSK Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki ise “Seçim takvimi açıklandıktan sonra göç eden insanların bulunduğu şehirlerde oy kullanmaları kolaylıkla sağlanabilir” dedi. DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcı ve Seçim İşleri Başkanı İdris Şahin ise “Karavanlarda, konteynerlerde sandıklar kurulup seçim yapılabilir. Zaten 2 ay gibi bir sürede YSK hazırlıklarını yapıp seçimi yapamıyorsa o görevde kalmasının da bir manası yok” değerlendirmesinde bulundu.

'Göç edenlerin olduğu şehirlerde sandıklar kurulmalı'

“YSK’nın Anayasal olarak seçimleri erteleme gibi bir ihtimali yok. TBMM’nin de Cumhurbaşkanı’nın da böyle bir yetkisi yok” diyen Öztürk şunları söyledi:

“Depremin ardından Ankara’ya İstanbul’a Antalya’ya ve daha pek çok kente insanlar göç etti. Yurt dışı seçmen kütükleri gibi göç edenlerin yoğun olduğu şehirlerde il bazlı sandıklar kurulmalı. Böylece göç eden yurttaşlarımızın da oy vermeleri sağlanabilir. Bunun önünde yasal bir engel yok.

6 Nisan 2022’de Seçim Kanunu’nda yapılan değişikliklerin kabul edilmesiyle birlikte getirilen kütük düzenlemesi nedeniyle seçmenin hiçbir şekilde oy kullanma hakkından yoksun bırakılmayacağını hatırlatan Öztürk, “Seçim takvimi açıklandıktan sonra göç eden insanların bulunduğu şehirlerde oy kullanmaları kolaylıkla sağlanabilir” dedi.

'10 kentte seçimlerin yapılmasının önünde bir engel yok'

Depremden etkilenen 10 kentte seçimlerin yapılmasının önünde herhangi bir engel olmadığını belirten Tiryaki, “Bir kentte yurttaşların oy kullanacakları sandıkların nereye kurulacağını ilçe seçim kurulları belirliyor. Dolayısıyla yasa uyarınca illa bu okulda oy kullanılacak diye bir zorunluluk yok. Vatandaşın oy kullanacağı okul eğer depremde zarar görmüşse en yakın zarar görmeyen bir okulda oy kullanılması mümkün. Öte yandan oy kullanılabilecek bir yapı da hazırlanabilir” dedi.

'Taşındıkları yerde oy kullanabilirler'

Milletvekili seçimlerinde depremzedelerinde adresleri nerdeyse orada oy kullanabileceklerini ifade eden Tiryaki, “Göç eden yurttaşların ise göç ettikleri yere adreslerini almaları durumunda taşındıkları yerde oy kullanmaları mümkün. Dolayısıyla seçimin yapılmasının önünde hiçbir engel yok” dedi ve ekledi:

“Yaşamını yitiren yurttaşların ise kayıtlarını zaten Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) üzerinden Yüksek Seçim Kurulu anlık olarak görebiliyor. Dolayısıyla yaşamını yitirmiş yurttaşların seçmen listesinde görünmesi takibi yapıldığında mümkün olamaz.”

'Bu ülke en zor günlerde Cumhuriyet kurulduğunda bile seçim yaptı'

Yüksek Seçim Kurulu’nun görevinin seçimleri yapmak olduğunun altını çizen Tiryaki şunları söyledi:

“Bunun için YSK koşulları oluşturacak. Bu ülke en zor günlerde Cumhuriyet kurulduğunda bile, dünya savaşlarının olduğu dönemde dahi seçim yaptı. Bu yüzden deprem gerekçesiyle 10 kentte seçim yapılmayacağı ya da seçimlerin erteleneceği söz konusu olamaz.”

'Nüfusun ne kadar azaldığını ve milletvekili sayısının değişip değişmediğini YSK önümüzdeki günlerde tespit etmeli'

Önümüzdeki süreç içerisinde kayıpların tespit edilmesiyle birlikte deprem bölgesinde ikametgahlarını değiştirenler varsa anlık olarak Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü tarafından işlenip YSK’nın verilerine aktarılması gerektiğini ifade eden Şahin, “Dolayısıyla buralarda ne kadar nüfus azalması olduğu ve bununla birlikte de ne kadar milletvekili çıkartılacağına dair YSK önümüzdeki günlerde kolaylıkla karar verebilir. Eğer bu veriler sonucunda bölgelerde milletvekili sayısında değişim oluyorsa da YSK bunu ilan eder ve seçim kararı verildikten sonraki aşamada neler yapılacağı konuşulur” dedi.,

'Karavanlarda, konternerlerde, çadırlarda dahi sandıklar kurulup seçim yapılır'

Deprem bölgesinde seçimlerin yapılacağı okulların yıkılması ya da hasar almasının seçimleri yapmakta bir engele neden olmayacağını ifade eden Şahin, “Gerekirse karavanlarda, konteynerlerde ve çadırlarda dahi sandıklar kurulup seçim yapılabilir. Zaten 2 ay gibi bir sürede YSK hazırlıklarını yapıp seçimi yapamıyorsa o görevde kalmasının da bir manası yok. Bu çok kolaylıkla yapılabilir bir şey” değerlendirmesinde bulundu.

'Seyyar sandık kurulları da bölgede kullanılabilir'

Son seçimde uygulanan yaşlı ve hastaların evlerine gidip oy kullanmalarını sağlayan seyyar sandık kurullarının da deprem bölgelerinde uygulanabileceğini belirten Şahin şunları söyledi:

“YSK bu 10 şehirde genişleterek bu uygulamanın kararını verebilir. 14 Mayıs’ta ya da 18 Haziran’da yapılacak olan seçimde YSK çok rahatlıkla seçim hazırlığını yapabilir. Eğer iktidar bu 2 aylık süreçte vatandaşların nüfus değişikliğini ve ölenlerin oy kütüklerini sistemden silemiyorsa o zaman ülkeyi yönetmesin, bıraksın gitsin.”

'Her bir oya sahip çıkacağız. Kimse merak etmesin!'

CHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek ise Twitter'dan, depremzedelerin ve üniversite öğrencilerinin nasıl oy kullanacağına ilişkin açıklamalarda bulundu. "Hem seçim öncesi hem seçim esnası hem de seçim sonrasında her bir oya sahip çıkacağız. Kimse merak etmesin!" diyen Erkek'in söz konusu paylaşımları şöyle:

"Yaşadığımız afet bazı soruları yeniden gündeme getiriyor. Özellikle öğrencilerimizin oy kullanabilmesi konusu şu aralar sıklıkla gelen başlıklardan. Hem öğrencilerimizin hem de diğer vatandaşlarımızın oy kullanmaları konusunda sorulan kimi soruların yanıtları:

14 Şubat söylentisi doğru değil

"Öğrencilerimizin oy kullanabilmesi için 14 Şubat’a kadar adres kaydı yaptırması gerektiğine ilişkin bir söylenti dolaşıyordu, DOĞRU DEĞİLDİR. Seçim takvimi başlayıp da seçmen kütükleri askıya çıkana dek her an MERNİS'e kayıtlı adresler değiştirilebilir. Seçim Kanununda geçen yıl yapılan değişiklikle YEREL SEÇİMİN başlangıcından 3 ay önceki seçmen kayıtlarının esas alınacağı hükme bağlandı. Bu kural MİLLETVEKİLİ ve CUMHURBAŞKANI seçimlerinde uygulanmaz! Vatandaşlarımız YSK tarafından seçim takviminin yayınlandığı güne ve sonrasında seçmen listelerinin askıda kalıp ilan edileceği süre sonuna kadar oy kullanacakları yer adreslerini güncelleyebilirler.

Bizzat başvuru e-devlet üzerinden yapılabilir

Adres güncellemeleri, nüfus müdürlüklerine bizzat başvuru veya e-devlet üzerinden yapılabilir. Askı süresinde bu işlemin dışında ayrıca ilçe seçim kurullarına başvuru gerekecektir. Bu başvurulara göre seçmen listeleri şekillenecektir. Yurtta kalan öğrenciler seçmen kütüklerinin askıda olacağı 2 haftada, yurtlarından alacakları belge ve okullarından alacakları öğrenci belgesiyle; - Önce nüfus müdürlüğüne, Oradan alacağı belgeyle ilçe seçim kurula başvurarak yurtlarının olduğu ilde oy kullanabilirler. Yurtlar kapalı olduğuna göre öğrenciler için de adres kayıt sistemindeki bir adresi ikamet adresi olarak göstermek gerekecek.

'YSK henüz bir karar almadı'

Yeni düzenleme ile adresi kapandığı için adres kayıt sisteminde görünmeyenler, en son geçerli adreslerinde seçmen listelerine eklenecekler. YSK henüz, depremzedelerin oy kullanmasında nasıl bir yol izleyeceğine ilişkin karar almadı. Bu konuyu da yakından takip ediyor, seçmenlerin oy kullanmasının güvence altına alınması için önerilerimizi oluşturuyoruz. Kendi sandığından başka sandıkta görev yapan sandık kurulu başkan, üyeleri ve diğer görevlilerin kendi sandıklarında isimlerinin karşısına 'oy kullanamaz' şerhi düşülür, görevli olduğu sandık seçmen listesine ismi eklenir. Böylece bunların mükerrer oy kullanmaları önlenir. Ayrıca kısıtlı, hükümlü, kamu hizmetinden yasaklı, silahaltında bulunan erler, onbaşılar, kıta çavuşları ve askeri öğrencilerin isimlerinin bulunduğu sandık seçmen listelerine de 'oy kullanamaz' şerhleri düşülür. Hem seçim öncesi hem seçim esnası hem de seçim sonrasında her bir oya sahip çıkacağız. Kimse merak etmesin!”