Omicron BQ.1 varyantı ilk kez tespit edildi

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) önümüzdeki haftalarda baskın hale gelmesini beklediği Omicron BQ.1 ilk kez Türkiye’de de tespit edildi.

Diken'den Mesude Erşan'ın haberine göre 26 Eylül-10 Ekim arası varyant analizi verilerine göre hastalananların yüzde 91’i BA.5, yüzde 5’i BQ.1, yüzde 2’si BA 2.75, yüzde 1’i BA.4, yüzde 1’i ise BA.2.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) geçen günlerde ayrı bir başlık açarak izlemeye aldığı Omicron alt varyantlarını güncelledi. Örgüt altı Omicron alt varyantını yakından izliyor: BA.5, BA 2.75, BJ.1, BA.4.6, XBB, BA.2.3.20.

'AVRUPA'DA BASKIN OLMASI BEKLENİYOR'

BQ.1’nin şu anda Fransa, Belçika, İrlanda. Hollanda ve İtalya’da baskın olduğunu belirten Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, şunları söyledi: “BQ.1’in önümüzdeki dört-altı hafta içinde Avrupa’da baskın hale gelmesi bekleniyor. Kasım ortasından itibaren aralık başına kadar Omicron soyundan gelen BQ.1/BQ.1.1’in enfeksiyonların yarısını, yeni yılla birlikte ise yüzde 80’ini oluşturacağı tahmin ediliyor. Bizim oranlarımız toplam 184 genetik varyant analiziyle saptanmış. Pandemin başından beri söylediğimiz gibi seyri takip için daha fazla sayıda genetik sekanslama yapmamız gerekiyor. Yüzde 5 oranı (BQ.1) üç hafta öncesinin verisi. Yüzde 5 düşük bir oran bile olsa, bizde tespit edilmesi manidar. BQ.1’de tespit edildiğini göre önümüzdeki haftalarda bir artış bekleyebiliriz ama veriler geç açıklandığı için güncel duruma göre bir şey söyleyemiyoruz. Günü gününe ya da haftası haftasına salgının seyrini takip etmek mümkün değil.”

'SEYRİNİ İZLEYEYEMİYORUZ'

Sağlık Bakanlığı’nın en son 26 Eylül-2 Ekim haftasının pandemi verilerini paylaştığını hatırlatan Yavuz, şöyle konuştu: “Artık salgının güncel seyrini izleyemiyoruz. Hem verilerin içeriği çok değişti hem de çok gecikmeli açıklanıyor. Ama pandemi devam ediyor. Politikacılar ‘bitti’ dese de bilim insanları öyle demiyor. Vaka ve ölüm sayılarında dikkat çekici bir durum var. Bakanlığın verilerine göre, 8 Ağustos’tan itibaren düşmeye başlayan 14 günlük vaka sayıları ilk kez 19 Eylül-2 Ekim arasında yüzde 5 arttı. 14 günlük ölüm sayıları düşmeye devam ediyor ancak yaz başındaki sayılardan uzağız.”

Çoğu ülkenin politikasını değiştirerek daha az test yaptığını ve haliyle daha az vaka tespit edebildiğini belirten Yavuz, şunları dedi: “Vaka sayıları sabitlendi. Ancak Dünya Sağlık Örgütü bu rakamlara temkinli yaklaşılması gerektiğini söylüyor. Ülkelerde eylülden beri haftalık vaka sayısı üç milyon civarında sabitlendi. Haftalık ölüm sayısı da 9-10 bin dolaylarında gidip geliyor. Avrupa’da ekim ayından itibaren vaka sayılarında artış görülüyor. Vakaların yaklaşık iki milyonu Avrupa’da. Özellikle bazı ülkelerde, örneğin Almanya ve Fransa’da yoğun bakımdaki Covid-19 enfeksiyonu hastası sayısında da bir hareketlenme var. Türkiye’de bu durumu bilmiyoruz. Bakanlık uzun zamandır açıklamıyor.”

BAĞIŞIKLIKTAN KOLAY KAÇIYOR

BQ.1’in bağışıklıktan kaçma potansiyeli çok yüksek. Bu nedenle de enfeksiyonlarda artış bekleniyor. Yol açtığı enfeksiyonun daha ağır seyredip seyretmediği konusunda henüz kesin veriler yok.

Yavuz, “Bu konudaki veriler şimdilik sınırlı. Başka farklı varyantlar da artıyor. Önümüzdeki kış Omicron’un birden fazla alt varyantıyla aynı anda karşı kaşıya kalabiliriz” dedi.

Özellikle Omicron alt varyantları mutasyonlarla farklı özellikler kazanıyor. Son dönemde de mutasyonların hem sayısı hem de kombinasyonları değişti ve arttı. Bu da virüse bağışıklıktan kaçmada avantaj sağlıyor. Yavuz, şöyle konuştu: “Enfeksiyonlarda genel bir artışa yol açtığı gibi hastalığı geçirenlerin tekrar hastalanması da bundan. BQ.1’in de en karakteristik özelliği bağışıklıktan kaçma özelliği. Enfeksiyonlarının daha ağır ve ciddi seyredip seyretmediğiyle ilgili henüz kesin bilgiler yok. Şimdilik az sayıda veriye dayalı, böyle bir özelliğinin olmadığı yorumları var. Ama biraz daha zamana ve bilgiye ihtiyaç var.”

Alt varyantların artışıyla birlikte aşı hatırlatma dozlarının öneminin de arttığını vurgulayan Yavuz, şöyle sürdürdü: “Bu kış sıkıntımız büyük. Sadece Covid-19’dan değil, grip ve diğer virüslerinin de ciddi etkileri olabileceği öngörülüyor. Hatta kışın bu üçlü tehditle karşı karşıyayız. Maskelerin de yaygın kullanılmaması, kapalı kalabalık alanlarda temasın artması virüs geçişlerini artıracak. Covid-19, grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarını birbirinden ayırmak zorlaşacak. Sağlık sistemi önümüzdeki aylarda söz konusu üçlü tehditle karşı karşıya kalacak gibi görünüyor. Kapalı alanlarda, korunmasız temas artışına, yeni varyantların Türkiye’yi etkilemesine yol açacaktır. Muhtemelen bizde de bir artış yaşanacak. Nitekim Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da bir açıklamasında, kasım-aralık aylarında böyle bir hareket beklediğini söylemişti.”

Pandemiye varyantlar damgasını vuruyor. Hastalık yayıldıkça, virüs ortalıkta dolaştıkça yeni varyantların gelişmesi riski devam ediyor. Sadece enfeksiyon değil, geçirilen hastalığın uzun süreli etkileri de önemli bir sorun olarak karşımızda duruyor.

Yavuz, şöyle devam etti: “Dünyanın başında Covid-19’un uzun dönem etkileri olan ve bazı kronik hastalıklara yol açan ‘long covid’ (uzun covid) diye bir bela var. Sağlık sistemleri için bu da önemli bir sorun olacak gibi görünüyor. Türkiye’de de uzun süreli ve sistematik izlem programı oluşturulmalı.”

Pandemiyle ilgili kamusal tüm önlemler kaldırıldığı için korunma bireysel insiyatife kaldı. Risk gruplarının kendilerini koruması ayrıca önemli. Çünkü yeni dalgalar risk gruplarını çok kötü vuruyor. Sadece yaz döneminde iki binden fazla insanımız öldü. 2022’de toplam ölenlerin sayısı ise 19 bine yaklaştı. Yavuz, “Bilhassa risk grubundakilerin aşı hatırlatma dozlarını zamanında yaptırmaları çok önemli. Kalabalık, kapalı, havasız yerlerde uygun maskeleri kullanmaları kendilerini korumaları açısından çok daha önem kazandı” dedi. (Kısa Dalga)