Ortaokul ve lisede imzasız ihbarla ‘cadı avı’ düzenlemesi; ‘Like’ yaparken de dikkat

Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda bile yer almayan, gündeme geldiğinde de “cadı avı” olarak nitelendirilen bir değişiklik yapıldı. Yönetmeliğe göre, ortaokul ve lise öğrencilerine, isimsiz ihbarla disiplin soruşturması açılabilecek. Yönetmelikte, öğrencilerin sosyal medyadan paylaşım yaparken veya yapılan paylaşımlara “beğenirken” bir kez daha düşünmelerini gerektiren değişiklikler gerçekleşti.

Milli Eğitim Bakanlığı, 2013 yılında çıkarılan Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nde dikkat çekici değişiklikler yaptı. Özellikle disiplin suçlarını gerektiren davranışlara ilişkin düzenlemelerdeki değişikliklerden ön plana çıkanlar şöyle:

SİGARA TAKLİDİNE BİLE ŞİMDİNİN “MAHMUT HOCA” CEZASI: Yönetmelik şimdiye kadar, okul tuvaletlerinin vazgeçilmesi olan “Tütün ve tütün mamullerini bulundurma veya içme”yi cezalandırıyordu. Türk sinemasının klasiklerinden “Hababam Sınıfı”nın müdürü “Mahmut Hoca”nın titizlikle takip ettiği bu davranışın cezayı gerektiren türü de değişti. Yeni yönetmeliğe göre “sigara taklidi yapmak” da cezayı gerektirecek. Yeni yönetmelikte “Tütün, tütün mamulleri veya tütün içermeyen ancak tütün mamulünü taklit eder tarzda kullanılan her türlü ürünü bulundurmak veya kullanmak” da disiplin cezası kapsamına alındı.

ÖĞRETMENE, ARKASINDAN “NANİK” YAPARKEN DE “LİKE” YAPARKEN DE DİKKAT: Yönetmeliğin eski haline göre bir öğrencinin okuldan kısa süreli uzaklaştırılma nedenleri arasında “Kişilere, arkadaşlarına söz ve davranışlarla sarkıntılık, hakaret ve iftira etmek veya başkalarını bu gibi davranışlara kışkırtmak” yer alıyordu. Yapılan değişiklik bu cezayı gerektirenleri hem davranış türü olarak genişletti hem de sosyal medya unsurunu ceza kapsamına aldı. Bundan böyle, “Okul yöneticilerine, öğretmenlerine, çalışanlarına, öğrencilere ve eğitim ortamlarında bulunan diğer kişilere sözle, davranışla veya sosyal medya üzerinden hakaret etmek, hakareti paylaşmak, başkalarını bu davranışa kışkırtmak, bu kişileri tehdit etmek” de geçici uzaklaştırma nedeni olacak. Buna göre; öğrenci sosyal medyadan yapılan bir paylaşımı örneğin “retweet” ederken veya “like’lama” olarak tanımlanan beğenide bulunurken bir kez daha düşünmek zorunda olacak.

KİTAPÇIDAKİ KİTAP DA, BÜFEDEKİ GAZETE DE CEZAYA YOL AÇABİLECEK: Yönetmelik değişikliğinin en önemlilerinden biri de “yayınlara” ilişkin oldu. Şimdiye kadar “yasaklanmış veya müstehcen” olmak şartıyla “yayın, kitap, dergi, broşür, gazete, bildiri, beyanname, ilan ve benzerlerini dağıtmak, duvarlara ve diğer yerlere asmak, yapıştırmak, yazmak; bu amaçlar için okul araç-gerecini ve eklentilerini kullanmak” yasaktı. Bu yasak kapsamına “yasaklanmış olanlar” giriyordu. Milli Eğitim Bakanlığı hem “yasaklanmış olma” şartını kaldırdı hem de bu yayınlara yine yasaklanmış olma şartı olmaksızın, “siyasi ve ideolojik yayınlar”ı da ekledi. Yönetmeliğin yeni hali şu şekilde düzenlendi:

“Siyasi, ideolojik, müstehcen veya yasaklanmış araç, gereç, doküman ve benzerlerini paylaşmak, dağıtmak, duvarlara ve diğer yerlere asmak, yazmak; bu amaçlar için bilişim araçlarını, okul araç-gerecini ve eklentilerini kullanmak…”

Buna göre bir okul yönetimi öğrencinin kitapçıdan aldığı, hakkında bir yasaklama kararı olmayan kitabı ya da gazete büfesinden alıp çantasına koyacağı gazete veya dergiyi “siyasi veya ideolojik” bulup öğrenciyi disipline sevk edebilecek.

O DÜZENLEME, “İMZASIZ İHBARLA” CEZA: Yönetmelik değişikliğinin en dikkat çeken bölümü, öğrencilerin hangi durumlarda disipline sevk edilebileceğine ilişkin hükümlerde yapılan düzenleme oldu. Şimdiye kadar, bir öğrenci hakkında disiplin cezası verilebilmesi için şikayetlerin gerçek veya tüzel kişiler tarafından okul müdürlüklerine yazılı olarak bildirilmesi hükmü yer alıyordu. Yönetmeliğin eski halinde açıkça, “isimsiz ve imzasız başvurular işleme alınmaz” hükmü yer alıyordu. Yönetmeliğin yeni halinde, “ Şikayetlerin, gerçek ve / veya tüzel kişilerce okul müdürlüğüne yazılı olarak bildirilmesi” korundu ancak bu şikayetlerin yapılma yönteminde önemli bir değişiklik yapıldı. Yönetmeliğin yeni halinde, “İsimsiz ve imzasız başvuruların işleme alınmaması esas olmakla birlikte; iddiaların belgelerle ortaya konulmuş olması veya araştırılmasını gerektirir boyutta önemli konuları içermesi halinde ihbara işlem yapılır” ifadesi yer aldı.

Böylelikle, yetişkinlere de uygulanan Ceza Muhakemesi Kanunu’nda bile “isimsiz ve imzasız ihbarların işleme konulmayacağı, sözlü ihbarların bile sonradan yazılı hale getirileceği” hükmü yer alırken öğrencilere isimsiz ve imzasız ihbarla disiplin cezası verilmesinin önü açıldı. İsimsiz ve imzasız ihbarlar her gündeme geldiğinde, “cadı avı” tartışmaları yapılıyordu.

AMAN SOSYAL MEDYADAN KURUMLARA ZARAR VERMEYİN: Yönetmelik şimdiye kadar, “Bilişim araçları yoluyla eğitim ve öğretim faaliyetleriyle kişilere zarar verme”yi disihlin cezası nedeni olarak kabul ediyordu. Ceza gerektiren davranışın kapsamı yeni yönetmelikte değiştirildi. Buna göre bundan böyle, “Bilişim araçları veya sosyal medya yoluyla eğitim ve öğretim faaliyetlerine, kişilere ve kurumlara zarar vermek” de disiplin cezası nedeni olacak. Örneğin bir öğrenci Cumhurbaşkanlığı veya başka bir kuruma ilişkin bir paylaşım yaparken dikkatli olması gerekecek.

ÖĞRETMEN DAYAĞINA PERDE: Okullardaki öğretmen şiddeti veya öğretmenlerin eğitim dışı sözlerinin en önemli “delilleri”ni, öğrencilerin çektiği görüntüler oluşturuyordu. Yönetmelik değişikliği ile buna da “önlem” alındı. Bundan böyle, “Okul yöneticilerinin, öğretmenlerinin, çalışanlarının ve diğer öğrencilerin izinsiz olarak görüntülerini çekmek, kaydetmek, paylaşmak” disiplin cezası nedeni olacak.

OKUL KURALLARI PANSİYONDA DA GEÇERLİ: Yönetmelik şimdiye kadar, “Yatılı okullarda pansiyonu gece izinsiz terk etme veya pansiyona geç gelme”yi cezalandırıyordu. Bundan böyle “Yatılı okullarda okul yönetimince belirlenen pansiyon kurallarına uymamak” genel olarak disipline sevk ettirecek.

Yönetmelik bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Yani öğrenciler ara tatil sonrasında okula yeni yönetmelikle devam edecekler.