Prof. Dr. Okan Tüysüz'den deprem sorularına yanıtlar: Marmara, Yedisu, Gaziantep, Ölü Deniz fayı, Malatya, Kilis, Samsun...

Türkiye'yi yasa boğan 7,7 ve 7,6'lık Kahramanmaraş merkezli, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Hatay, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'da büyük yıkımlara neden olan depremlerden sonra tüm yurttaşlar yaşadıkları kentlerin durumunu öğrenmek için bilim insanlarından gelecek açıklamaları bekliyor.

İstanbul Teknik Üniversitesi'nden jeoloji yüksek mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz'de kendisine gelen çok sayıda il ve konuya ilişkin sorulara Twitter'dan yanıt verdi.

Bazı sorulara cevaplar:

1-3 veya 4 büyüklüğünde #deprem oldu, bu bir #öncüdeprem midir? = Öncü depremin kendine has bir özelliği, bir işareti yoktur. Arkasından büyük deprem gelirse onun öncü deprem olduğu anlaşılır, ancak iş işten geçmiştir.

2-Bu #fay henüz kırılmadı diyorlar siz ne diyorsunuz?= Hiçbirşey. Hangi fayın kırıldığı üniversitelerin, MTA nın raporlarında var oralara bakın uzman olmayan, fayı sahada görse tanıyamayacak kişiler fay kırığı ile diğer yüzey deformasyonlarını ayırt edemezler, yanılırsınız.

Bir başka yöntem artçı dağılımıdır, nerede yoğun iseler orası kırılmıştır. MTA Haritasında #Göksun’dan #Doğanşehir ve #Malatya’ya kadar uzanan hat ile #Pütürge’den #Pazarcık, #Türkoğlu, #Hassa, #Kırıkhan ve #Samandağ’a kadar olan alanda artçıları görüyorsunuz. Neresi kırılmış.

3-Artçılar ne kadar sürecek= birkaç ay, birkaç yıl belki daha fazla. Net bir zaman verilemez

4-Artçılar en büyük ne kadar olur= #Göksun-#Doğanbey civarı faylarında 6.6, #Pütürge-#Samandağ arasında 6.8 e kadar artçı olabilir

5-Artçılar mutlaka olur mu? = Yerbilimlerinde mutlaka diye bir şey yoktur, olabilir ya da olmayabilir. Olması daha kuvvetli bir olasılıktır.

6-Bir daha böyle bir deprem olur mu= = Yukarıda tanımladığımız faylarda bir daha en az birkaç yüz sene böyle bir deprem olmaz.

7-#Bingöl'de ya da #Yedisu fayında deprem olsa #Diyarbakır'da, #Muş'ta, #Batman'da, #Hakkari'de , #Kayseri'de, #Giresun'da, #Kocaeli'nde, #Sivas'ta, #Ağrı'da (ve çok sayıda diğer illerde yıkılır mıyız? = Bu bölgelerde beklenen depremin büyüklüğü 7 civarıdır.

Bu büyüklükte bir depremin etki alanı 80-100 km civarıdır, açın haritayı bakın ne kadar uzaktasınız. Zemine bakın, binanıza bakın kararı siz verin.

8-#Esenler'de, #Pendikte vs yaşıyorum zemin konusunda görüşünüz nedir? Bilemem. Bir bölge sağlam dediğimizde bu bütün binaların zemininin sağlam olduğuna işaret etmez, tersi de geçerlidir. Zemin bina ölçeğinde değişiklik gösterir, bir uzmanın gelip incelemesi gerekir.

9-#Kahramanmaraş’ta yeni deprem olur mu? Kahramanmaraş güneyindeki Doğu Anadolu Fayının kırılması ile oluşan depremden etkilenmiştir. Bu fayda uzun yıllar bir daha deprem olmaz. Ancak Maraş içerisinden diri fay geçen illerimizden biridir. https://jmo.org.tr/resimler/ekler/73d6fbfe6dee3b9_ek.pdf ye bakın

10-#Malatya’da deprem olur mu? = Malatya büyük depremini yaşamıştır, daha önce belirttiğim faylar üzerinde bir daha uzun zaman deprem beklenmez. #Malatya-#Ovacık fayı için görüşlerimi daha önce yazmıştım, kısaca ~7 deprem üretebilir ancak zamanı bilmek için çok fazla çalışılmalı.

11-#Gaziantep’te deprem olur mu= Kanaatimce bu ilimiz büyük depremi atlatmıştır, artçılar devam edecektir.

12-#Kiliste deprem olur mu? Ölü Deniz fayında stress birikti mi? Kilis’i etkilemesi olası faylar haritada görülüyor. 326-5 numaralı fay 6 büyüklüğünde, 326-6 numaralı fay 7 büyüklüğünde, 326-7 numaralı Afrin Fayı 7 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahiptir.

Bu faylarda tarihte büyük depremler var ise de yakın dönemde büyük deprem üretmemişlerdir. Ölü Deniz Fayının kolları olan bu faylar hakkında geleceği kestirmek için net ve yeterli bilgiler yoktur.

13-#Ölüdeniz Fayına stres yüklendi mi? Yapılan hesaplamalarda buna dair bir veri görülmemektedir. Bu fay üzerinde gelişmiş olan büyük tarihsel depremler Meghraoui (2015) ten alınan haritada görülmektedir

14-#Tokat'ta, #Çankırı’da #Samsun'da, #Sinop'ta, #Trabzon'da deprem olur mu? #KuzeyAnadoluFayı'nın Yedisu ve Marmara dışındaki kesimlerinde önümüzdeki 100 yıl için >7 deprem beklenmemektedir. Bunun altındaki depremler her yer için her zaman mümkündür.

(Kısa Dalga)