Sao Paulo gemisi komple zehir yüklü: Nükleer atık olmaması mümkün değil

MEHVEŞ EVİN

Ağır kirlilik, çevre ve halk sağlığı sorunlarıyla boğuşan Aliağa, şimdi de Brezilya’dan alınan Nae Sao Paulo uçak gemisini durdurmaya çalışıyor. Uzmanlara göre bu gemi başta İzmir ve çevresini, tüm Türkiye’yi zehirleyecek, çünkü hurda olarak dört bir yana satılma tehlikesi var.

“Türk Egesi” diye dünya çapında pazarlama kampanyaları yapılsa da bu gemi ve bölgedeki başka çevre riskleri, turistin ayağını tamamen kesmesine neden olabilir. Ege sahillerinde yaşamak, tarım yapmak, hatta denize girmek yakın gelecekte hayati tehlike içerebilir.

Sao Paolo’nun Brezilya’dan yola çıktığı 4 Ağustos’ta Brezilya Yüksek Mahkemesi’nden “Geri dön” kararı çıktı.

Avukat Ali Arif Cangı, Kısa Dalga’ya, Brezilya’da verilen karara göre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın gemi için verdiği “şartlı izni” yok hükmünde sayması gerektiğini belirtti: “Ayrıca uluslararası sözleşmelere göre transit ülkelerin de rıza göstermeme hakkı var.”

BREZİLYA KARASULARINDAN ÇIKTI

Jeopolitika uzmanı, gemi gözlemcisi Yörük Işık’ın verdiği bilgiye göre gemi, hava koşullarına göre 2 hafta gibi bir sürede Cebelitarık’a, toplam dört hafta sonra da Aliağa’ya varabilir.

Geminin, Brezilya karasularında olduğu sürece dönmesi gerekiyordu ancak son alınan bilgiler kurallara aykırı olarak geminin Brezilya karasularından çıktığını gösteriyor.

NÜKLEER DENEMELERE KATILMIŞ

Nae Sao Paulo gemisi, basında daha ziyade “asbest yüklü gemi” olarak yer alsa da tek ve asıl tehlikenin asbest olmadığı belirtildi.

Aliağa Çevre Platformu (ALÇEP) sözcüsü Zeki Küçükakyüz’ün Kısa Dalga’ya verdiği bilgiye göre, Sao Paulo gemisinin kendisi zehir saçıyor:

“Gemi komple zehirli atıkla dolu, en başta nükleer atıkla... Geminin yüzde 12’sinden numune alınmış. Buna göre 9.6 ton asbest olduğu varsayılıyor ancak şirket, ‘az ya da çok çıkarsa sorumlu değilim’ demiş. İşin aslı, ne kadarının Brezilya’da söküldüğü de bilinmiyor.”

NÜKLEER KALINTI OLMAMASI MÜMKÜN DEĞİL

Uzmanlar, uçak gemisinde asbest dahil, 1300-1500 ton zehirli madde olabileceğini ifade ediyor. Basında asbest üzerinde durulsa da “diğer” maddelerin bir o kadar tehlikeli olduğu belirtilmiyor.

Çevre davalarının avukatı Ali Arif Cangı “Savaş gemisi Sao Paulo’nun nükleer denemelere katıldığını biliyoruz. Nükleer kalıntı, bulaşıklık olmaması mümkün değil. Ayrıca ağır metaller taşıyor. Hatta gemi için hazırlanan raporda ‘Güvenlik gerekçesiyle bazı bölgelere giremedik’ diye yazmışlar. Orada girilemeyen yere Aliağa’da mı girecekler, nasıl?” diye soruyor.

En büyük sorunun, verilen bildirimleri doğru kabul etmek olduğunu vurgulayan Cangı, “Brezilya’da alınan raporun hukuka uygun olup olmadığı bile belli değil. Zehirli atık taşıyan gemiler mutlaka bağımsız denetime açık olmalı” diyor.

Bu noktada geçmişte yaşanan örnekler de olumsuz tabloyu tamamlıyor. 2008’de de “Otopan” gemisindeki asbest miktarı, beyan edilenin 100 katı çıkmış, Türkiye ile Hollanda arasında gerginlik yaratmıştı.

BREZİLYA GEMİYİ NEDEN UCUZA SATTI?

Nae Sao Paolo gemisinin söküm ihalesi için üç firma başvurmuş ancak ihaleyi Aliağa’da faaliyet gösteren SÖK Denizcilik hurda tonu 72,12 dolardan satın almıştı.

Bergama Belediyesi eski başkanı Sefa Taşkın, hurda demirin ton başına 450-500 dolar olduğunu hatırlatıp neden Brezilyalıların gemiyi “ucuza” sattığını soruyor.

Üstelik zehirli atık yüklü bir geminin bu kadar ucuz bir fiyata satılması dikkat çekiyor.

741 GEMİDEN 140 KAT DAHA FAZLA ASBEST

Çevre Bakanlığı’na göre 2016-2021 arasında Aliağa’da 714 gemi söküldü. Parçalanan gemilerden toplam 250 ton asbest, 74 bin 325 ton da “başka tehlikeli atık” çıktığı belirtilse de denetleyen kurum olmadığı için kimse emin olamıyor.

Brezilya uçak gemisinde ise Aliağa’da son 5 yılda sökülen 741 gemiden yüzde 140 daha fazla asbest bulunduğu belirtiliyor.

CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, Birgün gazetesine verdiği demeçte “Aliağa'dan hurda satın alan kentlerin başında İstanbul, Ankara, İzmir, Denizli ve Balıkesir geliyor. Bunları Konya takip ediyor. Konya'daki sanayi dökümcüleri hurdaları alıp dökümhanelerde işliyorlar. Dolayısıyla başta söküldüğü İzmir olmak üzere tüm bu illeri de zehirleyecek” demişti.

Aliağa’da 4 Ağustos’da biraraya gelip “zehir gemisi”ni protesto eden sivil toplum kuruluşları ve halk ise herkesi imza kampanyasına katılıp geminin gelişini durdurmaya çağırıyor.