Tarihe geçen keşif! Okyanusun derinliklerinde yaşlandıkça cinsiyet değiştiren bir balık türü bulundu

Bilim insanları Maldivler yakınlarında, dişi olarak dünyaya gelip yaşlandıkça erkeğe dönüşen bir balık türü keşfetti.

Hint Okyanusu’nun 40 ila 70 metre derinliğinde, yüzeydeki mercan resiflerine yaklaşmayan, yaşlandığında cinsiyet değiştiren, parlak renkli ve parmak büyüklüğünde bir balık türünün yaşadığı öğrenildi. Bu keşif, ilk kez Maldivli bir bilim insanının yerel bir türü tanımlamış olması nedeniyle de önem taşıyor.

Bilimsel olarak Cirrhilabrus finifenmaa şeklinde adlandırılan (“finifenmaa” sözcüğü Maldivler’deki bir yerel dil olan Dhivehi dilinde gül anlamına geliyor. Ülkenin sembolü olan pembe güle atfen gönderme yapılıyor) balık, güneş ışığı alan sığ sular ve karanlık sular arasında yer alan “Mezopotik” bölgeye derin dalış gerçekleştiren bilim insanlarınca tespit edildi. “Alacakaranlık bölgesi” de denilen bu alan kimi yerlerde 150 metre derinliğe ulaşıyor ve kendine has türler barındırıyor.

The Guardian'da yer alan habere göre Sidney’deki Avustralya Müze Araştırmaları Enstitüsü’nden Yi-Kai Tea, keşfin yapıldığı bölgeye ilişkin yorumlarını şöyle ifade ediyor:

“Bu alan genellikle absürt bir derinliğe sahiptir. Bölge çoğu zaman deniz altıyla araştırılacak kadar derin değil fakat geleneksel dalış yöntemlerine müsaade etmeyecek kadar derindir ve trol (gemiye bağlı ve mekanik olarak, dipte su içinde veya su yüzeyine yakın kesimlerde sürütülerek çekilen ve su ürünlerinin bir torbada toplanarak avlanmasını sağlayan bir istihsal yöntemi)/tarama yöntemleriyle incelenemeyecek kompleks bir yapıya sahiptir.”

Mezopotik bölgeden örneklerin fotoğraflanması ve toplanması işleminde normal dalıcıların kullandığı benzerlerinde olduğu üzere suya baloncuklar üflemek yerine solunan havayı yeniden dolaşıma sokan özel bir dalış ekipmanı kullanıldı. Bu ekipmanla dalış yapıp tüpteki gazların karışım miktarını kontrol eden, karbondioksit fazlasını tasfiye eden ve gerektiğinde oksijen eklemesinde bulunan dalgıçlar dalış mesafelerini 100 metreye kadar çıkarmayı başardı.

Bu dalgıçların dalış boyunca birkaç büyük gaz tüpünü taşıma zahmetine katlanmaları ve günün sonunda maruz kaldıkları basıncı dengeleyebilmek adına saatler süren bir yavaşlıkla yüzeye çıkmaları gerekiyor. Ancak bu sayede kendilerinden önce bilimin tamamıyla yabancı olduğu türleri tanıma fırsatı bulabiliyorlar.

Aynı cinse ait diğer türler gibi Cirrhilabrus finifenmaa da yaşlandıkça görünüş ve cinsiyetini değiştiriyor. Hayata dişi olarak başlayan bu balıklar, zamanla olgunlaşarak erkeğe dönüşüüp çok daha renkli bir hâle geliyor. Türün rengindeki bu değişime dişileri etkileme çabasının neden olduğu düşünülüyor.

Dişi doğup yaşlandıkça erkeğe dönüşen bu yeni türün keşfi, mezopotik bölgede yer alan resiflere odaklanarak dünya üzerindeki mercan resiflerini daha iyi anlamayı ve korumayı amaçlayan California Bilim Akademisi’nin “Hope for Reefs” girişimi kapsamında gerçekleşti.

Geçmişte Aynı Cinse Ait Başka Bir Balık Türü Daha Keşfedilmişti

2019 yılında aynı cinse ait bir başka balık türü olan Cirrhilabrus wakanda keşfedilmişti. Bu türün üyeleri canlı mor renkte pullara sahip ve cinsiyet değişimi sonrası baş bölgeleri sarı renge bürünüyor.

Cirrhilabrus wakanda’nın adı çizgi roman kahramanı olan Black Panther ve ait olduğu hayali ülke Wakanda’ya bir saygı duruşu niteliği taşıyor. Tea, bu konuyla ilgili kararın nasıl alındığını şöyle ifade ediyor:

“Tıpkı kendilerine ulaşmanın zor olduğu Wakanda ulusu gibi bu tür yüzeyin derinlerindeki karanlık ve uzak resiflerde yaşıyor olması sonucu bilimin kendisine ulaşmasını bir hayli zor kılıyor.”

Tea, bu kararda aynı çizgi romanda yer alan ve Black Panther’in kostümünde kullanılan Vibranium elementinin de etkili olduğunu belirtiyor:

“Balığın üzerindeki renk ve desenler bize filmde Wakandalılar’ın giydiği giysileri anımsattı.”

Cirrhilabrus finifenmaa büyüleyici görüntüsüyle ilgilerin odağına yerleşmiş durumda ve daha şimdiden süs balığı ticaretine katılmak üzere vahşi doğadan toplanmaya başladı bile. Bu gelişmenin bir soruna yol açmayacağını düşünen Tea, türün bol miktarda üyesi olduğunu söylüyor:

“Bildiğimiz kadarıyla tür herhangi bir risk altında değil.”