TL değer kaybediyor, Borsa İstanbul büyüyor

Borsa İstanbul (BİST), 2021 yılını tamamlamasına çok az kala, rekor yükselişlere sahne oluyor. BİST-100 endeksi, Türk Lirası’nın değer kaybının hızlandığı son 3 ayda yüzde 50’ye varan bir büyüme kaydederek, gelişmekte olan ülke borsaları içerisinde öne çıktı. Özellikle yüksek enflasyon nedeni ile birikimlerini korumak isteyen vatandaşlar ve şirketler, borsanın yolunu tutuyor.

Türk şirket hisselerinin dolar bazında aşırı ucuzlaması, yabancı yatırımcının da iştahını kabartmış durumda. Ekonomistlere göre, Türk Lirası değer kaybettikçe borsaya olan ilgi de artacak. 

Borsa neden rekor üstüne rekor kırıyor?

Borsa İstanbul’da işlem gören 440 şirketin toplam piyasa değeri yaklaşık 2,5 trilyon lira olarak hesaplanıyor. Borsada işlem gören Türk şirketleri içerisinde demir çelik, bankacılık ve inşaat sektörleri öne çıkıyor.DW Türkçe’ye konuşan Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, BİST-100 endeksindeki yükselişin ekim ayından bu yana 1350 seviyelerinden 2150 seviyelerine kadar geldiğine işaret ediyor.

Bu hızlı yükselişin en önemli sebebinin artan enflasyon endişeleri olduğunu vurgulayan Kaya, "Bu dönemde yüzde 50 civarında bir yükseliş var. Bunu 2,5 ayda yaptı. Dolayısıyla burada temele dayalı bir yükselişten bahsetmemiz mümkün değil. Buradaki en önemli güç TL’nin hızlı değer kaybı ve bunun karşısında korunma isteği" diye konuşuyor.

"BBVA’nın teklifi pozitif etki yarattı"

Borsa İstanbul hisselerinin tarihinin en ucuz seviyelerinden işlem gördüğünü belirten İntegral Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer ise, "Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 200 baz puan faiz indirdiği Ekim toplantısında politika faizi enflasyon oranının altında seyretti. Bu da ciddi bir getiri arayışını tetikledi” diyor. TCMB’nin Ekim toplantısından bugüne TL’nin Dolar karşısında yüzde 51.6 düzeyinde değer kaybettiğini, Borsa İstanbul’un ise aynı tarih aralığında yüzde 48.2 değer kazandığını belirten Özer, "Borsa İstanbul’un iskontosu ile yükselen enflasyon ve kur iştah kabarttı. Bununla birlikte 3. çeyrek bilanço döneminde yüksek kar beklentisi ve Garanti BBVA ile holdingler olmak üzere geri alım programlarının da açıklanması endekste pozitif etki yarattı" diye konuşuyor.

15 Kasım’da Garanti Bankası’nın ana hissedarı İspanyol BBVA, kendine ait olmayan Garanti hisseleri için gönüllü pay alım teklifi açıkladı. Banka hisseleri açısında teklif düşük bulunsa da, teklif sonrasında BİST Bankacılık Endeksi yükselişe geçmişti. 

"Rekor kırılıyor ama değer düşüyor"

Borsa İstanbul her gün rekor üstüne rekor kırsa da, Türk Lirası’ndaki değer kaybı nedeni ile Türkiye’nin en önemli şirketlerinin değeri de giderek düşüyor. Ekonomist Murat Sağman, BİST-100 endeksinin dolar kuruna bölünmesi ile hesaplanan borsa değerinin giderek azaldığına işaret ediyor.

Bu durumun Borsa İstanbul’un toplam değerini de aşağıya çektiğini dile getiren Sağman, "Borsa İstanbul'a baktığımız zaman Türk Lirası’nda rekorlar kırsa da, hala döviz bazında düşük seviyelerde. Hem kendine göre hem de gelişmekte olan ülkelere göre… Baktığımız zaman rekor, dolar bazında 5 cent civarında 2013 yılında. Şu anda ise döviz bazında 1,5 cent civarında" diye konuşuyor.

"ABD'li fonlar Türk şirketlerini topluyor"

Türk Lirası’nın hızla değer kaybettiği son 3 ayda, Borsa İstanbul’a olan yabancı ilgisi de giderek artmış durumda. Yabancı yatırımcının yalnızca kasım ayında, Borsa İstanbul şirketlerinden yaklaşık 800 milyon dolarlık hisse satın aldığını belirten Yunus Kaya, Türkiye'ye giriş yapan yabancı sermayenin büyük kısmının Avrupalı değil, ABD’li dev yatırım fonları olduğuna dikkat çekiyor.

Yabancıların ağustos ayında borsaya yaklaşık 500 milyon dolar getirdiklerini, kasım ayında ise 800 milyon dolar civarında yeni bir giriş olduğunu dile getiren Kaya, "Özellikle Amerika’nın büyük varlık fonlarından Türkiye’ye para girişi var. Yani BlackRock mıdır, Goldman Sachs mıdır bilmiyoruz, ama büyük varlık fonlarından Türkiye’ye para girişi var. Bunu Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerinden çok net görüyoruz" diyor.

Başını ABD’li fonların çektiği yabancı girişinin BİST-100’deki yabancı payını da yukarı çektiğini ifade eden Kaya, şöyle konuşuyor: "Bunlar şu anda bir günde girip de çıkacak gibi durmuyorlar. Yani Türkiye’nin iyi şirketlerini dolar bazında düşük fiyatlarla topluyorlar gibi gözüküyor. Belki yıllar sonra kur dolar bazında yükselince, şu an mesela kur dolar bazında 140 seviyesinde, 180-200 seviyesine gidince satacak ve dolar bazında iyi bir getiri yakalamış olacak."

"Borsada dayak yiyen şirketler de var"

Öte yandan borsadaki yükseliş, borsaya kote olan her şirketin yüzünü güldürmüyor. Özellikle kur krizini derinden yaşayan gayrimenkul ve enerji şirketleri, borsa rallisinden pay alamıyorlar.

İşlem gören toplam 440 şirketin ortalama 100 tanesinin rekor kıran borsada günü negatif kapattığını söyleyen Yunus Kaya, "Bir yandan borsa rekor kırarken, bazı şirketler de kur yükselişinden çok ciddi dayak yiyor. Örneğin yıllık faaliyet karı 100 milyon TL olan bir enerji şirketi ancak finansman giderlerini karşılayabiliyordu. Şimdi ise bu kur seviyesi ile 500 milyon TL finansman gideri yazacak. Ya da çok fazla döviz borcu olan bir gayrimenkul şirketi, elinde Türkiye’nin en büyük AVM’leri bile olsa borsa yatırımcısı tarafından tercih edilmeyecek" şeklinde konuşuyor.

 "Yabancıların borsaya ilgisi sürecek"

Peki, döviz kurlarındaki yükseliş sürdükçe Borsa İstanbul’daki yükseliş de sürecek mi? BİST-100’e olan yabancı ilgisi de devam edecek mi?

Ekonomist Murat Sağman’a göre, yakın dönemde özellikle yabancı sermaye girişleri sürecek. Öte yandan Türk Lirası’ndaki değer kaybının yavaşlaması halinde borsaya olan ilginin daha kalıcı hale geleceğini ve artacağını da öne süren Sağman, şunları söylüyor: "Yabancılar Türk Lirası’ndaki değer kaybının limitli olduğunu görebilseler, bir istikrar olduğunu görseler çok daha yüklü bir şekilde alımlar yapabileceklerini düşünüyorum. Ama sonuçta döviz bazında Borsa İstanbul ucuz olduğu ve dünyadaki bol para devam ettiği için Borsa İstanbul cazip olmaya devam ediyor."

İntegral Yatırım Araştırma Müdür Yardımcısı Seda Yalçınkaya Özer’e göre ise, perşembe günü Merkez Bankası’nın 100 baz puanlık yeni bir faiz indirimi yapması halinde, borsadaki yükseliş de hızlanacak. Özer, TCMB’nin bu ay faize dokunmaması halinde ise BİST-100 endeksinde bir miktar gerileme olabileceğini ancak yukarı yönün süreceğini kaydediyor.

Aram Ekin Duran

© Deutsche Welle Türkçe