Ukrayna'nın Rusya'dan geri aldığı kentler neden önemli?

Roman Goncharenko

Ukrayna ordusu, ülkenin doğusunda Rus işgali altındaki bölgelerdeki ilerleyişini sürdürüyor.

Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Hanna Malyar, 6 Eylül'den bu yana, Harkiv bölgesinde, genişliği 6 bin kilometre kareyi aşan, yaklaşık 150 bin kişinin yaşadığı 300'den fazla kasabayı Rusya'nın elinden geri almayı başardıklarını açıkladı. Kiev, buna göre, Harkiv bölgesinin kuzeyi ve doğusundaki alanların tümünü yeniden ele geçirmiş oldu. Rusya, savaşı başlattığı 24 Şubat tarihinin hemen ardından bu bölgeleri ele geçirmiş ve kısa süre öncesine kadar kontrolü elinde tutmuştu.

Ukrayna'nın kendi topraklarında yeniden egemenliğini sağlama amacıyla başlattığı bu operasyon, ülkenin Mart ayından bu yana elde ettiği ikinci en büyük başarı olma özelliğini taşıyor. O dönemde Rusya'nın Kiev'i ele geçirme planı başarısızlıkla sonuçlanmış ve Moskova başkentin kuzeyindeki güçlerini geri çekmişti. Kremlin ilk etapta sessiz kalmayı tercih etmiş, askerlerin hızlı bir şekilde Kiev'in çevresini terk etmesini "yeniden gruplaşma" olarak tasvir etmişti.

İsyum: Donbas'a açılan kapı

Ukrayna'nın en büyük ikinci kenti olan Harkiv, ordunun tüm başarılarına rağmen henüz derin bir nefes almadı. Kent, Rusya sınırının yakınlarında yer alıyor ve burada silahlar henüz susmuş değil. Ancak Ukrayna'nın doğu yönünde ilerleyerek işgal altındaki bölgelerde yeniden kontrolü sağlaması, stratejik açıdan önem taşıyor.

İsyum, Ukrayna'nın şu ana kadar fethetmeyi başardığı en önemli kent olma özelliğini taşıyor. Rus işgalinden önce yaklaşık 50 bin kişinin yaşadığı İsyum, Harkiv bölgesinin güneydoğusunda, stratejik önemi yüksek olan M-3 / E-40 karayolunun hemen yanında yer alıyor. Bu karayolu, Harkiv ile komşu Donetsk bölgesinin Slovyansk kenti arasındaki bağlantıyı oluşturuyor. İsyum ile Slovyansk arasında yalnızca 50 kilometre mesafe olması nedeniyle, İsyum, kömür havzası Donbas'a açılan kapı olma niteliğini taşıyor.

Donbas'ta 2014'te savaş patlak verdiğinden bu yana, söz konusu karayolu, Ukrayna'daki ulaşım sisteminin ana damarlarından biri hâline geldi. Donbas'ın Ukrayna tarafından kontrol edilen kısmında bulunan askerlere ihtiyaçları, bu yol sayesinde ulaştırıldı. Slovyansk'ta bulunan Ukrayna askerlerini çevrelemeye çalışan Rusya, bu amacına henüz ulaşamadı. Yaz ayları boyunca bu bölgede sert çatışmalar yaşandı.

İsyum'un ele geçirilmesi, Kiev'in Donbas'taki askerlerini rahatlatan bir gelişme olmanın yanı sıra, Ukrayna'nın doğu yönünde ilerlemesini de mümkün kılıyor.

İsyum'da aynı zamanda, devlete bağlı şirket Ukroboronprom'a ait olan bir silah fabrikası bulunuyor. Söz konusu fabrikada, Ukrayna ordusunun savaşta kullandığı gece görüş cihazları ve tank ve zırhlı personel taşıyıcıların yanı sıra "stuhna" ve "korsar" tipi güdümlü tanksavar füzeleri de üretiliyor.

Kupyansk: Rusya sınırındaki demiryolu kavşağı

Rus sınırından yalnızca 40 kilometre ötedeki Kupyansk kenti de, Harkiv bölgesindeki en önemli ikinci demiryolu kavşağı olma özelliğini taşıyor. Rus işgal güçleri, Kupyansk'ı, İsyum'daki cepheye destek gönderme amacıyla kullandı. Rusya, Ukrayna sınırına ve Kupyansk'a yakın olan Valuyki kentinde, son yıllarda yeni bir askeri üs inşa etmişti.

Rus güçleri, Ukrayna'nın karşı saldırısının ardından, Kupyansk'tan geçen Oskol Nehri'nin doğu tarafına çekildi. İşgalden önce yaklaşık 60 bin kişinin yaşadığı kentte, Rusya, işgalin ardından kendilerinin kontrolünde olan bir çeşit "sivil-askeri yönetim" oluşturmuştu. Ukrayna'nın bölgede ilerlemesi, bu "yönetimi" önce sınır yakınlarındaki Vovçansk'a, sonra da Rusya'daki Belgorod'a taşınmak zorunda bıraktı. Rus güdümündeki bu yönetimin, işgal altındaki diğer bölgelerde olduğu gibi, gelecek aylarda Rusya'ya katılmak amacıyla bir "referandum" düzenlemeyi planladığı belirtiliyordu. Bu planlar Ukrayna'nın elde ettiği başarıların ardından suya düşmüş oldu.

Balakliya: Silah deposu ve doğal gaz yatağı

Ukrayna'nın Harkiv bölgesinde kontrolü yeniden sağladığı ilk kentler arasında Balakliya da bulunuyor. Savaştan önce 27 bin kişinin yaşadığı kent, İsyum ve Kupyansk'tan daha küçük olmasına rağmen, stratejik önem taşıyan M-03 karayolunun yakınlarında bulunuyor.

2017 yılında Ukrayna'nın en büyük mühimmat deposunda patlama yaşanan Balakliya, bu olayın ardından hem Ukrayna basınının hem de yabancı basının büyük ilgisini çekmişti. Olayın ardından Kiev, depoya sabotaj düzenlendiğini öne sürmüştü.

Öte yandan Balakliya'nın çevresi, Ukrayna'daki doğal gaz tedariği açısından kilit önem taşıyor. Söz konusu bölgede, ülkenin en büyük doğal gaz yatağı olan Şebelinka doğal gaz yatağı bulunuyor. Dolayısıyla bu bölge sınıra oldukça yakın olmasından ötürü, ülkenin gaz tedariği tehdit altında: Ukrayna doğal gazının neredeyse yarısı Harkiv bölgesinden geliyor.

Ukrayna fethettiği bölgeleri tutabilir mi?

Ukrayna ordusu, son günlerde elde ettiği askeri başarıların ardından, operasyonlarını Doğu yönünde sürdürmeyi ve daha fazla bölgeyi kontrolü altına almayı sürdürüyor. Ancak ordunun bu konuda ivme kaybetmesi dikkat çekiyor.

Gelecek haftalardaki en önemli soru, Ukrayna'nın hâlihazırda yeniden ele geçirdiği bölgelerdeki kontrolü elinde tutup tutamayacağı sorusu olacak. Gözlemciler, Rus ordusunun yeniden organize olarak kuzeyden taarruza geçebileceğini tahmin ediyor.

Ukrayna savaşında emrindeki güçlerin kötü bir itibara sahip olduğu Çeçen lider Ramazan Kadirov, Ukrayna'nın kontrolüne geçen bölgeleri yeniden ele geçireceklerini söylemişti. Ancak bu, Rus ordusu için pek kolay olmayacak.

Şu anda güneydeki Herson bölgesinde de ilerlemeye çalışan Ukrayna ordusu, birkaç küçük kasabayı kontrolü altına almayı başardı. Herson'a 2014'te ilhak ettiği Kırım'a yakınlığından ötürü Harkiv'den çok daha fazla önem atfeden Rusya, kısa süre önce bu bölgeye takviye güç göndermiş bulunuyor.