'İsrail, savaş suçları soruşturmalarında yüzde 88’ini kapattı; İddialar çoğunlukla sonuçsuz kalıyor'

Kısa Dalga - İngiltere merkezli çatışma izleme grubu Silahlı Şiddete Karşı Eylem (Action on Armed Violence - AOAV), İsrail’in "cezasızlık alışkanlığı yaratmaya çalıştığını" öne sürdü.

İsrail askerlerinin, Gazze ve Batı Şeria’da "'savaş suçu ve kötü muamele'" iddialarına yönelik soruşturmaların yüzde 88’inin ya sonuçsuz kaldığı ya da suçlu bulunmadan kapatıldığı belirtildi. Az sayıda soruşturma kovuşturmaya dönüşürken, insan hakları örgütleri soruşturma süreçlerinin uzun ve etkisiz olduğunu vurguladı.

Soruşturmaların neredeyse 10’undan 9’u, suçlu bulunmadan kapatıldı

Filistin’in Gazze kentinde 2024 Şubat ayında un almak için sırada bekleyen en az 112 Filistinlinin öldürülmesi ve Mayıs 2024’te Rafah’taki bir çadır kampında gerçekleşen hava saldırısında 45 kişinin hayatını kaybetmesi gibi olaylar da dahil olmak üzere İsrail askerlerinin "'savaş suçları veya kötü muamele'" iddialarıyla ilgili soruşturmaların neredeyse 10’undan 9’u, suçlu bulunmadan ya da çözülmeden kapatıldı.

Rafah’ta 1 Haziran’da yiyecek dağıtım noktasına giden 31 Filistinlinin öldürülmesiyle ilgili soruşturma da henüz sonuçlanmadı.

Görgü tanıkları, İsrail güçlerinin ateş açması sonucu bu kişilerin öldüğünü söyledi. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) ise olayla ilgili haberleri "'yanlış'" olarak nitelendirirken, Guardian gazetesine yaptığı açıklamada, olayın "'hala incelendiğini'" belirtti. IDF, "'operasyonel faaliyetler sırasında meydana gelen ve yasa ihlali şüphesi bulunan istisnai olaylarla ilgili inceleme ve soruşturma süreçleri yürüttüğünü'" belirtti.

'Ekim 2023 -Haziran 2025 arasında, sivillere yönelik kötü muameleden bin 303 Filistinli öldü'

IDF ayrıca, askeri savcı polis biriminin yürüttüğü ceza soruşturmaları ve Genelkurmay bünyesindeki ayrı bir ekip tarafından yapılan olay incelemeleri (FFA) gibi iç sistemlerle savaş suçu iddialarını araştırıyor.

AOAV, Ekim 2023 ile Haziran 2025 sonu arasında İngiliz medyasında yayımlanan 52 vakada, İsrail ordusunun Gazze ve Batı Şeria’daki sivillere yönelik zarar veya kötü muamele iddialarının ardından soruşturma yürüttüğünü ya da yürüteceğini bildirdiğini tespit etti. Bu vakalarda, bin 303 Filistinlinin öldüğü, bin 880’inin yaralandığı belirtildi.

Bunlardan biri, bir İsrail askerinin hapis cezası almasıyla sonuçlandı. IDF’nin yedek subayı, şubat ayında askeri mahkemede Filistinli güvenlik gözaltılarına yönelik ağır kötü muamele suçlamasından hüküm giyerek 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Sde Teiman gözaltı merkezinde, gözleri bağlı tutulan tutuklulara defalarca yumruk, cop ve saldırı tüfeğiyle saldırdığı ortaya çıktı.

'46 vakadan yedisi herhangi bir kusur bulunmadan kapatıldı'

Diğer beş diğer vakalarda ise ihlal tespit edildi. Bunlardan birinde, Nisan 2024’te İsrail Savunma Kuvvetleri’nde (IDF) bir albay ve bir binbaşı görevden alındı; ayrıca, Dünya Merkez Mutfağı (World Central Kitchen) adlı yardım kuruluşundan yedi çalışanının bir hava saldırısında öldürülmesinden birkaç gün sonra üç komutan uyarıldı. IDF, bu olayı "'yanlış tanımlamaya dayanan ciddi bir başarısızlıktan kaynaklanan ağır bir hata'" olarak nitelendirdi; ancak yardım kuruluşu hızlı yürütülen soruşturmanın güvenilir olmadığını savundu.

AOAV’ye göre kalan 46 vaka, toplamın yüzde 88’ini oluşturuyor; bunlardan yedisi herhangi bir kusur bulunmadan kapatıldı. Geri kalan 39 vaka ise hâlâ inceleme aşamasında veya sonuç bildirilmedi. Bu vakalar arasında geçen ay Gazze Şeridi’ndeki çeşitli yiyecek dağıtım noktaları çevresinde veya yakınlarında Filistinlilerin öldürüldüğü dört ölümcül olay da yer alıyor.

IDF açıklamasında,''IDF güçlerinin uygunsuz davranışına dair herhangi bir rapor, şikayet ya da iddia, kaynağı ne olursa olsun ön inceleme sürecine tabi tutulur'" ifadesi kullanıldı.

Yesh Din: '2014’ten 2021’e kadar 664 soruşturmadan sadece biri kovuşturmaya dönüştü'

Yahudi bir grup olan insan hakları örgütü Yesh Din, FFA soruşturmalarının yıllarca sürebildiğini ve 2014, 2018, 2019 ile 2021’de Gazze’deki önceki IDF operasyonlarıyla ilgili 664 soruşturmadan sadece birinin kovuşturmaya dönüşmüş olduğunu belirtti.

IDF, Ağustos 2024’te, FFA’nın yalnızca Gazze savaşına ilişkin "'yüzlerce olaya'" ilişkin bilgi topladığını ve askeri savcılık makamının 74 ceza soruşturması başlattığını açıkladı. Bunların 52’si tutukluların ölümü ve kötü muamelesiyle, 13’ü ise düşman cephanesinin çalınmasıyla ilgiliyken, azınlığı çatışma durumlarındaki savaş suçu iddialarını kapsıyor. Üç vaka “askeri gereklilik olmaksızın sivil mülke zarar verilmesi” ve altı vaka ise “iddia edilen yasadışı güç kullanımı” ile ilgili.

IDF: 'Bu soruşturmaların çoğu hala devam ediyor'

IDF istatistiklerinin, “AOAV’nin takip ettiği soruşturmalarla örtüşmediği çünkü AOAV farklı bir yöntem kullandığı” belirtildi. AOAV, soruşturma yapıldığına ilişkin raporların olduğu vakaları incelerken; sadece Gazze’yi değil, Batı Şeria’daki olayları da araştırmasına dahil ettiğini açıkladı.

IDF, "'düzinece askeri polis soruşturmasının açıldığını'" ve "'bu soruşturmaların çoğunun hala devam ettiğini'" belirtti. Öte yandan, Olay İnceleme Mekanizması (FFA) “düzinece vaka için incelemesini tamamladı” ve bu vakalar olası ceza soruşturması için askeri savcılığa sevk edildi.