Trump'tan Türkiye planları: Yaptırımlar ve F-35'te neler olacak?

Kısa Dalga - ABD Başkanı Donald Trump ve Cumhuriyetçi Parti’ye yakınlığı ile bilinen FOX News, iki kaynağa dayandırarak ABD Başkanı’nın Türkiye'ye F-16 savaş uçaklarının satışını tamamlamak konusunda yardımcı olma niyetinde olduğunu belirtti.

Haberde ayrıca Türkiye’nin Rusya yapımı S-400 sistemini etkisiz hale getirme konusunda anlaşmaya varması durumunda, Beyaz Saray’ın F-35 uçaklarının satışına da açık olduğu belirtildi. İsimleri belirtilmeyen iki kaynak anlaşmanın, S-400 sisteminin kullanılamaz hale getirilmesi veya İncirlik Üssü’ne taşınması gibi seçenekleri içerebileceğini ifade etti.

Teknik analiz istedi

FOX News’e göre Beyaz Saray'daki Trump ekibi, Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) kapsamında yaptırımlara tabi tutulmadan Türkiye’ye nasıl satış yapılabileceğine, Türkiye’nin CAATSA'yı ihlal ettiği sonucuna varılmasını önlemenin yollarına odaklanan yasal ve teknik analiz hazırlanmasını istedi.

ABD Kongresi, geçen yıl Türkiye'ye 40 adet F-16 ve Türkiye’nin mevcut filosundaki F-16’nın modernizasyon kitlerini içeren 23 milyar dolarlık satışı onaylamıştı. Ancak Türkiye Savunma Bakanlığı ile F-16 üreticisi Lockheed Martin arasındaki müzakereler halen devam ediyor.

ABD Başkanı Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan pazar günü telefonla görüşmüştü. Önceki gün ABD, Türkiye’nin Rusya’dan doğal gaz satın almasına izin veren Gazprombank muafiyetini mayıs ayına kadar uzatmayı kabul etti.

Türkiye, F-35 projesinden neden çıkarıldı

Türkiye, 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasının ardından, Amerika Birleşik Devletleri tarafından F-35 savaş uçağı programından resmen çıkarıldı.

Türkiye, 2002 yılında katıldığı Müşterek Taarruz Uçağı (Joint Strike Fighter – JSF) projesinin ortağıydı ve bu kapsamda hem üretim zincirine katkı sağlıyor hem de 100’den fazla F-35A tipi savaş uçağı almayı planlıyordu. Ancak 2017 yılında Rusya ile yapılan S-400 anlaşması, Washington ile ciddi bir diplomatik krizin fitilini ateşledi.

ABD yönetimi, S-400 sisteminin NATO altyapısıyla uyumlu olmadığını ve F-35’lerin teknolojik güvenliğini tehlikeye atabileceğini savundu. Türkiye’nin S-400 teslimatını başlatması üzerine, 2019 Temmuz ayında Pentagon, Türkiye’nin F-35 programından çıkarıldığını açıkladı.

Pentagon’dan yapılan açıklamada, “S-400’lerin F-35 uçaklarına oluşturduğu risk nedeniyle Türkiye’nin programdaki katılımı askıya alındı” ifadeleri yer aldı. Bu karar, Türkiye’nin hem uçakları teslim alamayacağı hem de üretim sürecinden çıkarılacağı anlamına geliyordu.
Türkiye’ye teslim edilmesi planlanan F-35 uçakları ABD Hava Kuvvetleri’ne tahsis edilirken, Türk savunma sanayi şirketlerinin üretimdeki görevleri de başka ülkelere devredildi.

F-35 krizinin ardından ABD Kongresi, Türkiye’ye karşı “CAATSA” (Hasımlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası) kapsamında yaptırımlar uyguladı. 2020 yılında yürürlüğe giren yaptırımlar, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve ilgili yetkilileri hedef aldı.

Türkiye ise bu süreçte, yerli savaş uçağı projesi olan KAAN’a (Milli Muharip Uçak) ağırlık verirken, Eurofighter Typhoon gibi alternatif platformlar için Avrupa ülkeleriyle görüşmeler yürütmeye başladı.