Ayçiçek yağına bir ayda iki kere zam geldi: Piyasada neler oldu?

Kısa Dalga – Türkiye’deki mutfaklarda en çok kullanılan yağlardan olan ayçiçeğe bir ay içinde iki kere zam geldi.

Uluslararası piyasaların üzerinde

Uluslararası piyasalarda yağ fiyatlarının tonu 990 ile 1000 dolar bandında seyrederken, iç pazarda gelinen seviye bu rakamların yüzde 25 üstünde seyrediyor. İç piyasada ton başına ayçiçek yağı 1.250 dolar seviyesinde. Trakya Birlik, yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünün tonu için ön alım fiyatının 20 bin lira olarak açıklamıştı.

Dünya gazetesinden Mehmet Hanifi Gülel'in haberine göre, iç pazarda fiyat artışının devam ettiğini kaydeden Solventum Yönetim Kurulu Başkanı Onat Angı, geçtiğimiz hafta ham ayçiçek yağının ton fiyatına 43 ile 44 bin TL’den talep edilmeye başladığını söyledi.

‘Piyasada bir köpük oluşmaya başladı’

Angı, piyasanın bir miktar canlanması gerektiğini, hükümetin doğru adım ve açıklanan yeni destekleri ciddi oranında artırdığını ifade etti. Angı, desteklere enflasyon uyarlamasıyla yapılması gerekenin yapıldığını ve hükümetin doğru adımlar attığını kaydederek ancak piyasanın gereğinden fazla ısındığını da belirtti.

Angı, “Piyasa böyle yükselmeye başlayınca da bu sefer satıcı yarın daha fazla artar diye satmamaya başlıyor. Böylece her geçen gün fiyatlar yükseliyor. Bu artık bir yerden sonra sanal artışa sebep oluyor. Şu anda piyasada bir köpük oluşmaya başladı. Yüzde 10 ile 15 oranında fiyat artışı normaldi, ancak olması gerekenin biraz üzerine çıktı. Uzun zamandır piyasa baskı altındaydı ve düşük seyrediyordu. Satıcılar finansman maliyetlerini çıkaramayacak kadar düşük artışlarla karşılaşıyorlardı. Ama bir anda çok hızlı artış yaşanması piyasada dengesizlik yarattı” dedi.

‘Vergi indiriminin gelme olasılığı yüksek’

Angı, artan fiyatların hükümetin takip ettiğini ve buna karşın Resmi Gazete’de 6 Ağustos’ta yayımlanan Yağlık Ayçiçeği Tohumu ve Ham Ayçiçeği Yağı İthalatında Tarife Kontenjanı’nda yerli yağlık ayçiçeği tohumu alımı yapan firmalara sunulan indirimli gümrük vergisinin indirilebileceğini bildirdi. Angı, piyasada fiyatların hükümet tarafından yakından takip edildiğini ve fiyatların böyle devam etmesi halinde bir vergi indiriminin gelme olasılığın yüksek olduğunu söyledi.

5 litrelik şişeler 230 ile 280 TL arasında

Öte yandan, son bir ayda zincir marketler kendi öz markalarına da zam yapmaya başladı. Markalı ürünün 5 litrelik pet şişe fiyatı 279,95 TL düzeyinde bulunurken, zincir market markalı ürünlerin en düşük fiyatı 229,50 TL. Türkiye’de fiyatların uluslararası düzeyin üzerinde olmasının kabul gören bir durum olduğuna vurgu yapan Angı, ayçiçeğini de yüzde 36 gümrük vergisiyle korunduğunu bildirdi.

‘Yılbaşından sonra ithalat kotası devreye girecek’

Fakat son 4 - 5 yıldır pandemi ve savaş nedeniyle yüzde 36’lık gümrük vergisinin pek uygulatılmadığını, indirip kaldırıldığını ifade eden Angı, “Bugün ayçiçeği ithalat etmeye kalkarsanız yüzde 36 vergi vermek zorundasınız. Dolayısıyla reexport dışında yurt dışından şu an Türkiye’ye mal ithalatı kârlı değil. Bugün pazarda ham yağın fiyatı 43 bin lira, bu da 1250 dolara denk geliyor. Şu an vergi yüzde 36 ve yurtdışından mal ithal ederseniz 990 dolar ile bin dolar arasında değişiyor. Gümrük vergisini de eklediğinizde bin 360 dolar ediyor. Türkiye’de ise bin 250 dolar. Fakat iç piyasadaki fiyat artışı yaklaşık yüzde 20 artışla bin 50 dolardan bin 250 dolara bir ayda çok hızlı artış yaşandı. Yılbaşından sonra 1 milyon ton çekirdek veya 400 bin ton yağ ithalat kotası devreye girecek” şeklinde konuştu.

Genel olarak dünyada üretim düştü

Yurt dışında soya ve palm yağı talebinde bir zayıflığın yaşandığına vurgu yapan Onat Angı, ürünün çok olması ve tüketici talebinde zayıflığın yaşandığını belirtti. Dünyada genelde makro ekonomik gelişmelerde zayıflama yönünde işaretlerin olduğunu dile getiren Angı, “Soya yağına çok güçlü talep yok, aksine çok büyük stoklar var.

Palm yağında ise ocaktan itibaren ciddi stoklar olacak ve önümüzdeki yıl fiyatta düşüş öngörülüyor. Bu yıl ayçiçek yağında miktarında ise azalma bekleniyor. Ukrayna’da bu yıl üretim beklentisi 12,5 milyon ton. Rusya’da ise 14,5 milyon ton olarak ifade ediliyor. Rusya’da yaklaşık 3 milyon ton, Ukrayna’da 2 milyon ton düşüş bekleniyor. O nedenle tahminim, bugünkü bin dolar civarındaki fiyatlar korunacak yurtdışı piyasada. Belki ayçiçek yağı diğer yağlara prim yaparak sezon sonuna doğru Türkiye limanları teslim bin 100 ile bin 200 dolarları görebilir” dedi. (Ekonomi Servisi)