Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Öcalan kararı: Umut hakkı için düzenleme yapılmalı

Kısa Dalga - Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Abdullah Öcalan, Emin Gurban, Civan Boltan ve Hayati Kaytan’ın “umut hakkı”nı da kapsayan, “Gurban Grubu” dosyasına dair ara kararını açıkladı.

Komite, Gurban grubu dosyasındaki kararların hızla uygulanmasını sağlamak için müebbet hapis cezalarına ilişkin inceleme mekanizması sağlayan yeni bir eylem planı çerçevesinde yasal değişikliklerin yapılmasını belirtti.

Meclis işaret edildi

Komite, Meclis’te kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun gerekli yasal düzenlemeleri hayata geçirmesi için kullanılabileceğini belirtti.

Komite kararında, uluslararası hukukun müebbet hapis cezası verilmesinden itibaren en geç 25 yıl sonra inceleme yapılmasını sağlayan mekanizmaların olması gerektiğini belirtti.

Komitenin kararında, Türkiye’nin yeterli tedbirleri ve gerekli yasal tedbirleri almamasından üzüntü duyulduğu belirtildi. Komite, yetkilileri daha fazla gecikmeden gerekli tedbirleri almaya çağırdı.

Komitenin kararları şu şekilde:

“*Yetkilileri, mevcut gruptaki kararların hızla uygulanmasını sağlamak için, müebbet hapis cezalarına ilişkin inceleme mekanizması sağlayan yeni İnsan Hakları Eylem Planı çerçevesinde yasal değişiklikler yapılması da dahil olmak üzere, ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere, ellerindeki çeşitli alternatifleri araştırmayı değerlendirmeye teşvik etmiştir; ‘terörsüz Türkiye’ girişiminin ve yakın zamanda kurulan ve Parlamento’ya yasal değişiklik önerme yetkisine sahip “Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu”nun kullanılması; veya Parlamento üyeleri tarafından bu konuda daha önce sunulmuş olan yasa tasarılarının Parlamento tarafından kabul edilmesi;

* Diğer üye devletlerin bu tür inceleme mekanizmalarını hayata geçirmiş olmalarından ilham almaları için onları bir kez daha teşvik etti.

* Yetkilileri, mevcut dava grubunun uygulanmasında hızlı ilerleme sağlanması için alınan tedbirler hakkında en geç 2026 yılı Haziran ayı sonuna kadar bilgi vermeye davet etti.”

Umut hakkı nedir?

"Umut hakkı", müebbet hapis cezası alan mahkûmların cezalarının bir süre sonra gözden geçirilmesini ve koşullu salıverilme imkânının tanınmasını öngören temel bir insan hakkı olarak tanımlanıyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), müebbet hapis cezasının, kişinin cezasının gözden geçirilmesine dair bir umut bırakmaması durumunda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesinde yer alan "insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele yasağını" ihlal ettiğine karar veriyor.

AİHM kararlarına göre, müebbet hapis cezası alan bir kişinin, en geç 25 yıl içinde cezasının gözden geçirilmesi ve serbest bırakılma ihtimalinin değerlendirilmesi gerekiyor. AİHM, bu değerlendirmenin, mahkûmun rehabilitasyonu, davranışları ve toplum için oluşturduğu risk gibi faktörleri dikkate alan bir mekanizma aracılığıyla yapılması gerektiğini belirtiyor.

Umut hakkı, müebbet hapis cezasının mutlaka ömür boyu hapiste kalma sonucunu doğurmaması gerektiğini , kişinin bir gün topluma geri dönebilme potansiyelinin olduğu inancını korumasını sağlamayı amaçlıyor. Bu hak, cezanın infazı sırasında mahkûmun kendini geliştirmesi ve topluma entegre olmaya hazırlanması için de bir motivasyon kaynağı olarak görülüyor.