‘Antik DNA Devrimi’ arkeolojiyi yeniden şekillendiriyor

Kısa Dalga - Archaeology Magazine’de yer alan ‘Antik DNA Devrimi’ başlıklı makaleyle, insan tarihi etkileyecek, arkeolojiyi yeniden şekillendirecek bir gelişmeyi duyurdu.

Bilim dünyasında son yıllarda yaşanan en heyecan verici gelişmelerden biri, antik DNA analizlerinin büyük sıçramalar yapması. 2010 yılında Neandertal genomunun tamamen dizilenmesi, bu soyu tükenmiş insan türünün günümüz insanlarıyla hala bazı genetik bağlantılar taşıdığını ortaya koyarak bilim dünyasında büyük bir devrim yarattı.

2024 yılında ise 200.000 yıl öncesine ait bir Denisovalı erkeğe ait genom, bilim insanları tarafından başarıyla sekanslandı. İlk olarak Sibirya’daki Denisova Mağarası'nda bulunan kalıntılardan elde edilen bu genom, Denisovalılarla modern insanlar arasında da genetik bağların olduğunu gösteriyor.

Son on yıl içinde bilim insanları, antik DNA çıkarma ve analiz etme tekniklerini geliştirerek, tarih öncesi 10.000’den fazla bireyin genomunu başarıyla dizilemeyi başardı. Bu bireylerden bazıları 400.000 yıl önce yaşamış insan türlerine ait ve bu analizler, insanlık tarihine dair önemli bulgular sunuyor.

Antik DNA’nın doğal süreçlerle parçalanmış ve bozulmuş olması, geçmişte araştırmacılar için büyük bir zorluk yaratıyordu; ancak yeni teknolojiler sayesinde DNA moleküllerindeki baz dizilerini daha yüksek doğrulukla ve hassasiyetle haritalamak mümkün hale geldi. Bu süreç, genetik dizileme olarak biliniyor.

Bu alandaki ilerlemeler, yalnızca insan türlerinin evrimine değil, aynı zamanda antik toplumların göç yollarına, hayvanların evcilleştirilme süreçlerine ve bitkilerin dağılımına dair geniş bir veri havuzu sunuyor. Örneğin, Roma İmparatorluğu’ndaki nüfus değişimleri, Pasifik Kuzeybatı'daki yerli Salish halklarının soyunun tükenmiş köpek türleriyle olan bağlantıları ve eski Asur krallarının bahçelerinde yetişen bitkilerin türleri gibi ilginç konular, antik DNA analizleri ile aydınlatılıyor. (Kültür Servisi)