Emlakbank konutları davasında sanıklar: Tek suçlu vardı, o da öldü

FİLİZ GAZİ

Kısa Dalga - Türkiye Emlak Bankası Genel Müdürlüğü tarafından, devlet garantisi verilerek yaptırılan Hatay’ın Antakya ilçesi Cebrail mahallesinde bulunan 6 Bloktan oluşan Emlakbank konutları Maraş merkezli depremde yerle bir oldu.

A1, A2 ve A3 olarak 16'şar bağımsız bölüm, B1, B2 ve B3 olarak 14 bağımsız bölümden oluşan binalarda 370 kişi hayatını kaybetti.

Emlakbank 1. Etap Konutlarının inşasına 1994 yılında başlandı ve 1996 yılında tamamlandı. Emlakbank evlerinin ikinci etabı ise 2000 yılında yapıldı. Bu binalar depremde yıkılmadı.

1926'da bir kamu bankası olarak kurulan Emlak Bankası 2001 krizinde kapatıldı. 6 Temmuz 2001’de hisselerinin bir kısmı Ziraat Bankası'na ve bir kısmı ise Halk Bankası'na devredildi.

Binada sorumlu olan kişilerin kimliklerine dahi ulaşılamıyor

Mahkeme binanın yapımını üstlenen müteahhitler ve sonradan binalarda imara aykırı şekilde değişiklik yaparak yıkılmasına neden olan sorumlu kişiler, mevzuata aykırı yapılan bu binaya yapı ve iskân ruhsatı veren, denetim görevini yerine getirmeyen ve sorumluluğu olan diğer kişilerin açık kimlik ve adres bilgilerini tespit edemiyor.

Aynı şekilde yıkıma uğrayan binaların yapı ruhsatı, yapı kullanım belgesi, mimari-statik projeler, fenni mesul taahhütnamesi, zemin etüt raporu ve yapı denetim tutanaklarına ulaşamıyor.

Binanın yapımında ve devamında görev alan statik-betonarme proje müellifleri, mimari proje müellifleri, statik hesap raporları ve betonarme projesine onay veren Belediye Betonarme Teknik Masası görevlilerinin açık kimliklerine de henüz ulaşılmış değil.

Statik projenin soruşturma dosyasında bulunmaması nedeniyle, statik projenin inşaat sahibi olan Türkiye Emlak Bankası Genel Müdürlüğü adına kimin onayladığı ve yapım sırasında işveren adına kontrol mühendisi(leri)nin kim olduğu da belli değil.

Kurumlar arasında dolaşan belgeler

Mahkemece istenen evraklara verilen yanıtlar ise kara mizah gibi. Örneğin Emlak Katılım Hukuki Danışmanlık ve Takip Direktörlüğü’nün 3 Ağustos 2023 tarihinde gönderdiği yanıtta bankanın 2001 yılı öncesi arşivinin diğer Bankalara devredildiği, konu ile ilgili herhangi bilgi ve veriye rastlanılmadığı şeklinde.

Emlak Konut’tan istenen belgeler için ise "Şirketimiz Emlak Konut GYO AŞ'nin adı geçen proje ile herhangi bir ilişkisi bulunamadığından, ilgi bilgi ve belgelerin Emlak Bankasından veya ilgili Belediyelerden temin edilebileceği hususunu bilgi ve değerlendirmenize arz ederiz” denilmiş.

Keza Türkiye Halk Bankası A.Ş genel Müdürlüğü ve Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü de kendilerinde herhangi bir bilgi bulunmadığı yönünde cevap verdiği görülüyor.

Savcılık bugüne kadar kimliklerin tespit edilmesi ve ilgili belgelerin bulunması için Antakya Belediyesi’ne, Antakya Tapu Müdürlüğü’ne, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne, Ziraat Bankası’na, Halkbank’a, Emlak Konut’a, Toroslar Dağıtım A.Ş.’ye, TOKİ’ye yazılar yazdı. Ancak dosyada bir ilerleme kaydedilmedi.

‘Şantiye şefi sorumlusu, yapım sorumlusu, diğer müteahhitler belirlenemedi’

B2 Blok’ta babasını kaybeden, annesinin ise kuzenin eşinin çabalarıyla sağ çıkabildiği aynı zamanda dava avukatı Gözde İzdem Yozgatlı bugüne kadarki süreci şöyle anlatıyor:

“Bizim davamızda daha çok Mehmet Özat ismi öne çıktı. Oysa onun dışında şüpheli kimseye ulaşamıyoruz. Çünkü evrak yok. Savcılık kanadıyla her yere yazıldı. Belediyeye gidiliyor. Belediye, ben yıkıldım, bende evrak yok diyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, o zaman Bayındırlık ve İskân Bakanlığı vardı diyor. Onlara gidiyorsun, biz arşiv tutmuyoruz diyor. Bir işlem yapıldıysa bunun evrakı hiç mi kimsede olmaz? Zemin raporu, statik hesap raporu, statik proje raporu yok. Teknik uygulama şantiye şefi sorumlusu, belediye yapı kontrol birimi, yapım sorumlusu, diğer müteahhitler belirlenemedi.”

Emlak Bank evlerinin müteahhidi olduğu belirlenen Mehmet Özat, 10 Kasım 2023’te Ankara Bilkent’teki alışveriş merkezinde depremde yakınlarını kaybeden Sinem Boyacı tarafından yakalandı. Boyacı ve çevredekilerin ihbarı üzerine olay yerine gelen polis ekiplerince gözaltına alınan Özat, tutuklanarak cezaevine gönderildi.

Ağız birliği: Tek sorumlu 2016’da ölen biri

İddianamede Mimari Proje Müellifi ve Teknik Uygulama Sorumlusunun (TUS) Nurettin Mertayak olduğu tespiti mevcut. Mertayak aynı zamanda Emlak Bank Konutları 1. Kısım inşaatının bir kısım imalatlarının yapım işini üstlendiği ileri sürülen Aslar İnşaat A.Ş.'nin Yönetim Kurulunun Üyesiydi.

Nurettin Mertayak 2016 yılında vefat etti. Bu yüzden şüphelilerin ifadelerinde ağız birliğiyle tek sorumlu gösterilen kişi şu an hayatta olmayan Nurettin Mertayak.

Aytaç Kınay, Erten Elçi, Mehmet İhsan Aydeğer, Mehmet Özat ve Nurettin Mertayak'ın sahibi olduğu Aslar İnşaat’ın inşa ettiği Emlakbank Konutları'nın, depremde yüzlerce kişinin ölümüne neden olması sonrasında bugün beş ortaklı şirketin yalnızca iki ortağı kamuoyunun gündeminde.

Soruşturma kapsamında şüphelilerden Erten Elçi ve İhsan Aydeğer'e yurt dışına çıkış yasağı getirildi.

Diğer şüpheli Aytaç Kınay ise firari olarak aranıyor. İddia o ki, Kınay hakkındaki arama kararına rağmen Ankara’da rutin hayatına devam ediyor. Kınay’ın dosyadaki fotoğrafı davanın gidişatına uygun, siyah beyaz bir fotoğraf. Son halinin fotoğrafını ise geride kalanlar bulmaya çalışıyor.

Tarih itibariyle yıkılan binaların projelendirilmesi ve yapımında, 1975 yılında T.C. İmar ve İskân Bakanlığı tarafından yayımlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" yürürlükteydi. Ancak binadan alınabilen malzeme özelliklerine, toplanabilen numunelere bakıldığında yönetmeliğe uygun yapılmadığı tespit edildi.

Dava dosyasında bir başka ortaya çıkan gerçek ise “Olay Yeri İnceleme ve Görgü Tespit Tutanağı”nda yazan şu ifade: “Mahalleye gelindiğinde yapının enkazının kısmen kaldırıldığı görülmüştür.”

‘Ben sadece finansman desteği sağladım’

Bütün sorumluluğun hayatta olmayan birine yüklenerek aklanmaya çalışıldığı ifadeler ise şöyle:

Şüpheli Erten Elçi, ihalenin Nurettin Mertayak tarafından alındığı ve yine bu ismin Emlakbank evlerinin müteahhitliğini üstlendiği, kendisinin ise sadece sermayedar olduğu şeklinde ifade verdi:

“Nurettin Mertayak ihaleyi aldıktan sonra finansman konusunda yardıma ihtiyacı vardı ve o dönemlerde kendi adına Aslar İnşaat ile Merit LTD ve ŞTİ’yi kurmuştu, Emlak Bank konutlarının yapımı için finansman ihtiyacı olduğunu bize iletti ve ben de Aslar inşaattan yüzde 20 hisse alarak kendisine finansman desteği sağladım, Emlak Bank bittikten sonra payıma düşen yüzde 20’lik kısmı almak üzere ticari bir girişimde bulunarak şirket ortağı konumuna gelmiştim ancak benim herhangi bir mühendisliğim olmadığı için Emlak Bank konutlarının yapımında herhangi bir teknik görev almamıştım, şirketin sorumlu teknik müdürü Nurettin Mertayaktı.”

‘Hatay’a fayda sağlamak için şirkette ismim var’

Diğer şüpheli Mehmet İhsan Aydeğer ise ifadesinde o dönem Hatay İş Adamları Derneği başkanlığı yaptığını, amacının Hatay’a fayda sağlamak olduğunu söyledi:

“Nurettin Mertayak Anonim Şirketini kurmak istedi, bu isteğini bana, Aytaç Kınay, Erten Elçi ve Mehmet Özat'a iletmiş, biz de bu isteğini kabul ettik, ben o dönemde Hatay İş Adamları Derneği başkanıydım, Hatay'a faydası olacağını düşündüğüm için kabul ettim ancak kendi işlerimden dolayı şirket ile ilgilenemeyeceğimi söyledim, kendisi de bana şirkette herhangi bir sorumluluk yüklemeyeceğini söylemişti ve dediği gibi şirkette bana herhangi bir sorumluluk yüklemediğini biliyorum, bana sormuş olduğunuz Emlak Bank konutlarının inşaat ihalesini Emlak Bank A.Ş den Nurettin Mertayak almış ve Emlak Bank konutlarının müteahhitliğini Nurettin Mertayak yapmıştır.”

10 Kasım 2023’te Ankara Bilkent’teki alışveriş merkezinde yakalanan Mehmet Özat da Emlakbank konutlarının 1. Etabın müteahhitti olmadığını, 2. Etabın müteahhitliğini Nurettin Mertayak ile beraber yürüttüklerini ve bu etapta herhangi bir yıkım olmadığını beyan etti.

‘Hiçbir şeyden haberleri yokmuş gibi davranıyorlar’

Ancak Avukat Gözde İzdem Yozgatlı, şantiyede çalışan üç kişinin verdiği ifadeleri hatırlatarak, “Şantiyede çalışan işçiler adı geçen şüphelilerin hepsinin ara ara şantiyeye geldiklerini ve hatta talimat verdiklerini söylediler. Hiçbir şeyden haberleri yokmuş gibi davranıyorlar” diyor.

Ayrıca 1 Şubat 1994 tarihinde Şirket Yönetim Kurulu üyelerinin toplanarak, oy birliğiyle daha önce bulunduğu adresten Emlakbank Evleri alanına taşındığına dair bir belgeye bütün sürece rağmen ulaşılabildi. O belgede ismi geçenler de yine Erten Elçi, A. Aytaç Kınay, Nurettin Mertayak ve Mehmet İhsan Aydeğer.

Bu arada dava süreci henüz sonuçlanmamış olmasına rağmen şüpheli Mehmet İhsan Aydeğer, depremden dört ay sonra Hatay için yapılan ihalelerden payını aldı. Emlakbank Konutları'nı inşa eden Aslar İnşaat'ın ortaklarından Mehmet İhsan Aydeğer’e ait Mimaray İnşaat bugün Hatay'da 504 deprem konutu inşa ediyor.

Aydeğer'in bağlantıları: Milletvekilleri, bürokratlar, patronlar…

Ayrıca Aydeğer, kamuoyunda AKP'ye yakınlığıyla biliniyor. Diğer taraftan Hatay Vakfı Başkanı unvanıyla hemen her yerde görüşme ve ziyaretler adı altında AKP dışında başka siyasi partilerle de ilişkili. Her partiden milletvekilleri, bürokratlar ve patronlarla gerçekleştirdiği ziyaretler ve görüşmelerden çokça fotoğrafı var.

Emlakbank konutlarında 370 kişi öldü. İlk iddianamede ölü sayısı 167 olarak tespit edildi. İddianame ölü sayısı ve yaralı çıkanlar açısından eksikti.

Avukat Gözde İzdem Yozgatlı’nın çocukluğu bu binalar arasında geçtiği için ölenlerin bazılarını tanıyor. Son olarak şunları söyledi:

“Babam 70 yaşındaydı. Bir saat can çekişti. Vefatı bizim için çok kötü oldu ama bazen güzel yaşadı diyorum. Diğer taraftan küçük çocuklar öldü. Yaşayacakları bir ömür vardı.” (Haber Merkezi)