Paralel Diyanet-4: Ana kucağından üniversiteye

SİNAN TARTANOĞLU

Kısa Dalga - Diyanet Vakfı’nın arşivinde özel öğretim hizmetleri ile ilgili şöyle bir kayıt var:

“Eğitim hizmetleri; savunma, adalet, güvenlik ve sağlık hizmetleri gibi devletin vermesi gereken hizmetlerdendir. Ancak devlet, kaynak sıkıntısı gibi sebeplerle istenilen eğitimde yetersiz kalmakta ve nesiller arzu edilen şekilde eğitilememektedir. Bu durumlarda, diğer sektörlerde olduğu gibi; eğitim sektöründe de özel sektör kuruluşları devreye girmekte ve devlete yardımcı olmaya çalışmaktadır. Devlet ise kendisine yardımcı olan bu kuruluşları çeşitli şekillerde desteklemektedir.”

Türkiye Diyanet Vakfı, özel eğitimin bütün alanlarında faaliyet gösterebilmek istiyordu. VETAŞ, bu amaçla 1996 yılında kuruldu: Vakıf Özel Eğitim ve Öğretim Tesisleri Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi.

Şirketin ana kurucusu Türkiye Diyanet Vakfı’ydı. Diğer kurucuları ise vakfın iştirakleri. Şirket; kreşler, ana okulları, ana sınıfları, ilkokullar, orta okullar, liseler ve hazırlık sınıfları açabilecekti.

Şirketin kuruluş sermayesi, o günün parası ile 30 milyar liraydı. 20 Mart 1997 tarihli 1. Olağan Genel Kurul’da şirketin sermayesi 150 milyar liraya çıkarıldı.

Türkiye Diyanet Vakfı yıllar sonra 29 Mayıs Eğitim Kurumları adında bir başka şirket kurdu. Vakfa bağlı tüm eğitim kurumları da bu yeni şirketin bünyesinde birleşti. Buna rağmen VETAŞ’ın faaliyeti sürüyor. En azından Ticaret Sicil Gazetesi’ne yansıyan bir kayıt yok.

Özel Bornova Koleji

Şirket, 1996-1997 eğitim öğretim yılının başında, ekim ayında İzmir’deki Bornova Özel Lisesi’ni devraldı. Devralınmasının ardından lise binasının yanına bir anaokulu ve bir ilkokul binası da yapıldı. Ayrıca kütüphane, konferans salonu ve spor salonu binaları da yapıldı.

Özel Bornova Lisesi; Özel Bornova Anaokulu, Özel Bornova İlköğretim Okulu, Özel Bornova Lisesi ve Özel Bornova Yüksek Öğrenim Kız Öğrenci Yurdu ile birlikte 1998-1999 eğitim öğretim yılına Özel Bornova Koleji olarak girmişti.

Diyanet’in dershanesi bile vardı

Ocak 1997’de açılan Ankara Kızılay’daki Kocatepe Dershaneleri de Türkiye Diyanet Vakfı’nın şirketi olan VETAŞ’a aitti. Tam adı “Özel VETAŞ Kocatepe Dershaneleri” idi. 1997-1998 eğitim öğretim yılında hizmet vermeye başladı. Sloganı ise “Kocatepe öğrencisi olmak kendini tanımaktır” olmuştu.

Dershane, Ticaret Sicili’ne, VETAŞ şirketinin bir şubesi olarak kayıtlıydı. Dershane, yani şirketin bu şubesi, 30 Haziran 2000 tarihinde kapatıldı.

29 Mayıs Eğitim Kurumları

29 Mayıs Eğitim Kurumları Anonim Şirketi, 2020 yılında kuruldu. Şirketin kuruluş sermayesi 1 milyon 297 bin liraydı.

Türkiye Diyanet Vakfı’nın bünyesindeki eğitim kurumlarının tamamı, Ekim 2020’de; şirketin ana iştiraki KOMAŞ A.Ş.’nin kararı ile 29 Mayıs Eğitim Kurumları Anonim Şirketi’ne devredildi. İzmir’deki Bornova Koleji bunlardan en eskisiydi.

Vakıf, Nakşibendilerin kolejini satın aldı

Şirketin kurulduğu yıl, Türkiye Diyanet Vakfı, şirket üzerinden Nakşibendi Şeyhi Mahmut Esat Coşan'ın kurucusu olduğu okulu satın aldı. Okul, Ankara Etimesgut'taki Ferda Koleji'ydi. Okulun işletmesinin KOMAŞ AŞ bünyesindeki 29 Mayıs Eğitim Kurumları Anonim Şirketi'ne geçmesi ile okulun adı Türkiye Diyanet Vakıf Ferda Koleji oldu.

Türkiye Diyanet Vakfı'na geçmeden önce okulda; 3 yaşındaki çocuklara Kuran, 4 yaşındaki çocuklara hafızlık dersi veriliyordu. Hem de Anayasa ve Özel Öğretim Kurumları Yasası'nın din eğitiminin özel okullarda verilemeyeceği yönündeki açık hükümlerine rağmen.

Romanya’da Kemal Atatürk Koleji

Diyanet Vakfı’nın dış cephesi bölümünde adı geçen okulların pek çoğu, aslında 29 Mayıs Eğitim Kurumları’nın şemsiyesi altında eğitim öğretim hizmeti veriyor. Azerbaycan’daki Bakü Türk Lisesi, Romanya’daki Kemal Atatürk Ulusal Koleji, Somali’deki Fatih Sultan Mehmet Lisesi, Pakistan’daki Al Hijrah College ve ZEST Model Okulu, Haiti’deki Boukman Buhara Umudun Çocukları Okulu, Bulgaristan’daki Rusçuk İlahiyat Lisesi, Şumnu İlahiyat Lisesi ve Mestanlı İlahiyat Lisesi, Kırgızistan’daki Oş İmam Hatip Lisesi ve Somali’deki Seyh Sufi İmam Hatip Lisesi… Bunların tamamı Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 29 Mayıs Eğitim Kurumları şirketi eliyle yönetiliyor.

29 Mayıs Üniversitesi

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi de Türkiye Diyanet Vakfı'na bağlı olarak, 2010 yılında açılmıştı. Üniversitenin açılışına dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de katıldı.

Üniversitenin Onursal Başkanı Diyanet İşleri Başkanı ve Türkiye Diyanet Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Ali Erbaş. Zaten Üniversitenin Mütevelli Heyeti Başkanı da Diyanet İşleri eski Başkanı Tayyar Altınkulaç.

Uluslararası İmam Hatip Liseleri’ne ayrı ‘program’ planı

Vakıf, yine Millî Eğitim Bakanlığı ile işbirliği halinde Uluslararası İmam Hatip Lisesi programı uyguluyor.

Uygulamanın hukuki temeli Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Diyanet Vakfı arasındaki protokole dayanıyor.

Şu anda eğitim sistemi içinde 13 uluslararası imam hatip lisesi var.

Amaç, “muhtelif ülkelerde yaşayan Müslüman azınlıklar ve Müslüman ülke ve toplulukların, Türkiye’deki imam hatip liseleri müfredat ve programından faydalanmasını sağlamak.

Uluslararası İmam Hatip Liselerinde yabancı uyruklu öğrenciler ile Türk öğrenciler bir arada okuyor. Türk öğrenciler, herhangi bir Anadolu Lisesi’nde olduğu gibi Liselere Giriş Sınavı puanlarına göre, bu okullara yerleştiriliyor.

Diyanet Vakfı’nın verilerine göre, bugüne kadar 90 ülkeden bin 204 öğrenci Uluslararası İmam Hatip Liselerinde eğitim gördü.

Millî Eğitim Bakanlığı verilerine göre ise 2010 yılında mezun vermeye başlayan Uluslararası İmam Hatip Liselerinden bugüne kadar 2 bin 847 öğrenci mezun oldu.

Eski Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, Eylül 2024’te; İslam Düşünce Enstitüsü Başkanı sıfatıyla yaptığı açıklamada “uluslararası imam hatip liselerine özgü bir programın olması gerektiğini savundu.”

Uluslararası İlahiyat Programı

Bu programın amacı ise biraz daha farklı. Yurt dışında yaşayan ve lise eğitimini yurt dışında tamamlayan Türkiye vatandaşlarının Türkiye’deki ilahiyat fakültelerinde lisans düzeyinde eğitim almaları… Bu akademik yılda 13 ülkeden 455 öğrenci Türkiye’deki ilahiyat fakültelerinde bu program üzerinden eğitim görüyor.

Uluslararası Kuran Kursu

Müslüman ülke ve toplulukların Kuranı Kerim ve hafızlık eğitimi alması anlamına geliyor bu program. Yabancı öğrencilere Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Kuran kurslarında eğitim imkanı sunuluyor. Türkiye Diyanet Vakfı ise bu öğrencilerin ulaşım, iaşe, sağlık başta olmak üzere tüm masraflarını karşılıyor. Bugüne kadar 6 ülkeden 159 yabancı öğrenci Türkiye’deki Kuran Kurslarında eğitim gördü. 2023-2024 eğitim öğretim yılı itibarıyla bu program kapsamında yine 6 ülkede 164 öğrenci öğrenim görüyor.

Vakfın yurtlarında kurs

Türkiye Diyanet Vakfı, vakfa bağlı yurtlarda kalan öğrencilere “kurs” içeriğinde “Özel Destek Akademi Programı” uyguluyor. Başta tıp, mimarlık, mühendislik, hukuk ve öğretmenlik olmak üzere başarını öğrencilerin “mesleki hedeflerini gerçekleştirmeleri için gerekli donanım” veriliyor. Programın bir amacı ise öğrencilerin “medeniyetimizin köklü mirasını idrak etmeleri…”

2023-2024 akademik yılında bu programda öğrenim görmeye devam eden öğrenci sayısı 404.

Arapça Yaz Kampı

Vakıftan burs alan İlahiyat fakültesi öğrencileri Arapça hazırlık sınıflarını atladıktan sonra Arapça Dim Kampına giriyor. Kampların sonuncusu 4-31 Ağustos 2023 tarihinde yapıldı. Kampa vakıftan burs alan 108 öğrenci katıldı.

“Şuur” için İslami İlimler Yaz Kampı

Arapça Dil Kampına katılan İlahiyat Fakültesi öğrencileri bir de İslami İlimler Yaz Kampına katılıyor. Bu kampın sonuncusu 30 Temmuz – 13 Ağustos 2023 tarihleri arasında Ankara’da düzenlendi. Kampın amacı, öğrencilerin fakültelerinde gördükleri dersleri pekiştirmek, öğrencileri alanında yetkin hocalar ile tanıştırmak ve “öğrencilere şuur kazandırmak, yeni ufuklar açmak…”

Vakfın iki hastanesi de vardı

Türkiye Diyanet Vakfı Mütevelli Heyeti, 23 Aralık 1996 tarihinde 29 Mayıs Tıp Merkezi İşletmesinin kurulmasına karar verdi. İşletme, ilk merkezini Ankara’da açtı. Sadece günlük olarak ayaktan teşhis ve tedavi hizmeti veriliyordu. Bu klinik, bir yıl içinde yatan hasta bölümü ile hastaneye dönüştürüldü.

Ankara’dakinin bir benzeri 1999 yılında, İstanbul’da Vatan Caddesi üzerinde de açıldı.

İki hastane de “özel hastane” statüsündeydi. Sosyal Güvenlik Kurumu ile her branşta anlaşması vardı. Ayrıca yurt içi ve yurt dışı özel sağlık sigortasına sahip kişiler de hastaneden hizmet alabiliyordu. Hastaneler, 2010 yılında SGK tarafından yapılan hastane sınıflandırmasında A sınıfı hastane unvanını almıştı.

Ancak daha sonra hastanelerin Sağlık Bakanlığı’na devri konusu gündeme geldi. Devir kararı; “vakfın sürdürmüş olduğu hizmetlerin etkinliğini ve verimliliğini artırmak” gibi bir gerekçeye dayandırıldı. Hastaneler, 2014 yılında yapılan kanun değişikliği ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu’na devredildi.

Türk Kızılay’ına ait hastaneler de tıpkı Türkiye Diyanet Vakfı’nın iki hastanesi gibi 2010 yılında Sağlık Bakanlığı’na devredilmişti. (Haber Merkezi)

Şeriye ve Evkaf Vekaleti Kapatıldığı için bağış toplayamayan Diyanet’in vakfı

Paralel Diyanet -2: Diyanet’in ‘Kemal Atatürk’ adıyla lisesi var

Paralel Diyanet-3: Diyanet holdingi var