Sentetik dalga: Türkiye uyuşturucu üretiminde yeni hat mı oldu?

Utku Baycan

Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı,2025 Türkiye Uyuşturucu Raporu’nu yayınladı. Raporda, Türkiye’yi de etkileyen küresel gelişmeler ve Türkiye’ye etkileri ele alındı.

Rapora göre uyuşturucu ticaretindeki yüksek kar, uyuşturucu üretimini ve kaçakçılığını arttırmaya devam etti. Geleneksel uyuşturuculara göre daha kolay üretilen sentetik uyuşturucuların kaçakçılığı, dünyada ve Türkiye'de arttı.

Savaşlar, uyuşturucu rotalarına alternatif aranmasını sağlayarak bu rotaları çeşitlendirdi. Bu da suç gruplarının işbirliğini arttırdı.

Rapora göre Türkiye'de uyuşturucuya karşı müdahale ve yakalama arttı, olay ve şüpheli sayısı düştü. 2023’te 252.851, 2024’te 309.028 olaya müdahale edildi. 374.948 şüpheli yakalandı.

Fakat bu, mücadelenin başarısını tek başına kanıtlamıyor. Esas göstergeyi ihbar sayısı, uyuşturucu çeşitliliği, fiyatlar, ölümler ve tedaviler oluşturuyor.

Tarihi rekor: 81 ilin tamamında metamfetamin

Türkiye'de en çok yakalanan madde metamfetamin oldu. Şimdiye kadarki en yüksek metamfetamin yakalaması, 33,8 tonla 2024'te gerçekleşti. Bu sayı, 2023'te 22 tondu. 2024'te 81 ilin tamamında yakalanan metamfetamin, İran'ın yanı sıra son yıllarda Irak'tan da girmeye başladı. Meksika kaynaklı metamfetaminde Türkiye'nin transit bölge olmaya başladığını gösteren yeni yakalamalar da yapıldı. Uyuşturucu kaynaklı olay, esrardan sonra en çok metamfetamin nedeniyle yaşandı.

Metamfetaminde Türkiye’den hedefli sevkiyatlar başladı, laboratuvarlar kuruldu

Türkiye'de, sıvı metamfetaminin kristale dönüştürülmesi faaliyetlerinin başladığına yönelik uyarı yapıldı.

2024’te İstanbul Havalimanı'ndan Japonya'ya gönderilen kargo gibi örnekler ise Türkiye'den, farklı bölgelere hedefli metamfetamin kaçakçılığının başlamış olabileceğini gösterdi. İstanbul'daki metamfetamin dönüştürme laboratuvarları da, yeni bir girişim olarak ortaya çıktı.

Büyük tehlike: Nitazen ve fentanil

Taliban'ın 2022'de haşhaşı, 2023'te üretiminde kullanılan kimyasalları yasaklamasıyla, Afganistan'ın büyük tedarikçiliğini yaptığı eroin miktarı genelin 10'da 1'inin altına düştü. Eroin pazarındaki dalgalanmalar örgütleri, nitazen veya fentanil gibi daha ölümcül sentetiklere yöneltebilir.

Türkiye'de ise 2024’te yakalanan eroin miktarı, bir önceki yıldan yüzde 31 artarak 4.3 tona çıksa da bu, 2022'de yakalanan 7,9 tonun altında. Dünyada yakalanan eroin miktarı ise yaklaşık 57 ton.

Bonzaide patlama

Raporda, dünyada ve Türkiye'de yakalanması artan bonzaiye de değinildi. Emdirilmiş veya sıvı formları Türkiye'de yakalanmış bonzainin hammaddesi çoğunlukla Çin'den geliyor. Yakın gelecekte Türkiye için daha büyük tehdit oluşturabileceği belirtilen bonzai, farklı kimyasallar katılarak çoğaltılıyor.

2024'te bonzai kaynaklı olay sayısı, yüzde 95,6'lık artışla 55.394'e çıktı, 70.593 şüpheli yakalandı. 2023'te 1.994 kilo yakanan bonzai, 2024'te 2.491 kilo yakalandı. Bu maddelerden kaynaklı zehirlenmenin, kullanıcı tarafından maddenin "narkotik etkisi" zannedilebildiği de rapora eklendi.

Skunk, Türkiye’de yetiştirilmeye başlanmış olabilir

Pazarının en az 12,1 milyar avro değeri olan esrar ve skunk, dünyada ve Türkiye'de kaçakçılığı ve kullanımı en yaygın uyuşturucu olmaya devam etti. 2024'te esrar ve kenevir yakalama oranı yüzde 38,1 azaldı, müdahale edilen esrar olayı ise yüzde 19,2 arttı. Skunk'ın Türkiye'de yetiştirilmeye başlanmış olabileceği yazıldı.

Kokain sevkiyatında emdirme yaygınlaştı: Bir yılın en yüksek kokaini

Limanlardaki kokain yakalamaları da arttı. Türkiye'den yapılan kokain sevkiyatlarında ise "emdirme" yöntemi yaygınlaştı. İstanbul ve Antalya'daki iki yakalamada toplamda bir ton kokain, kargolara emdirilmiş şekilde bulundu.

Dünyadaki kokain üretimi 4.000 tona yaklaşırken Türkiye'de yakalanan toplam yakalama 2024'te yüzde 23.2 arttı. Yakalama oranı önceki yıllara kıyasla azalsa da 3.082 kilo ile Türkiye'de bir yılda ele geçirilmiş en yüksek kokain yakalandı.

Neden Mersin ve Ambarlı?

Sevkiyat, Mersin ve Ambarlı limanlarında yoğunlaştı.

Uluslararası sulardaki tedbirlerin gevşekliğini ve okyanusun büyüklüğünü kullanan uyuşturucu kaçakçıları, sevkiyatı hızlandırmak için uyuşturucuları kolay bozulan gıdaların konteynerlerinde yolladı.

Türkiye'de 2024'te 5.750 kokain olayına müdahale edildi, 8.498 şüpheli yakalandı.

Daha önce kaçağa kayan eczalar üzerinden piyasaya aktarılan eczacılık ürünlerinin de son dönemde doğrudan karaborsada üretimine başlandı. 10’dan fazla tabletleme merkezi tespit edilen İstanbul’daki operasyonlarda ilaçların üretiminde kullanılan hammaddeler ve ekipmanlar yakalandı.

Toplamda 95 milyona yakın bulunan ilaçların 20 milyondan fazlası Galara, yaklaşık 19 milyonu Gerica ve 4 buçuk milyonu Lyrica oldu. Tramadol ise 2023’e kıyasla 4 kata yakın artış göstererek 414.276 adet yakalandı. Bu ilaçların eroin gibi maddelerin yoksunluk krizlerini gidermek için sıklıkla tercih edilmesi tehlikenin boyutunu arttırıyor.

Ecstasy ne durumda?

Türkiye'de, bir kez daha tüm AB ülkelerinde yakalanandan fazla MDMA(Ecstasy) yakalandı. Türkiye'de 2024'te MDMA kaynaklı 5.831 olay gerçekleşti, 8.874 şüpheli ve 5 milyondan fazla hap ele geçirildi.

2024'te tedavi merkezlerinde ayakta tedavi için başvuranların sayısı, 349.393'ten 390.778'e çıktı.

Bu sayının yüzde 48'ini ilk kez tedavi görenler oluşturdu. Yatarak tedavi için yapılan tekil başvuru ise 13.168'den 14.053'e çıktı. Tedavi görenlerin yüzde 29,1'i metamfetamin, yüzde 17'si esrar, yüzde 14,6'sı eroin bağımlılığı sebebiyle başvurdu.

Madde kaynaklı ölüm sayısı, 2017-2022 arasında azaldıktan sonra 2023'te 300'e, 2024'te 427'ye çıktı. 427 ölümün 244'ü çoklu madde kullanımı sonucu yaşandı. 87 ölüm bonzaiden, 39 ölüm metamfetaminden, 34 ölüm ecstasy'den kaynaklandı.

293 bin kullanıcı, 158 bin denetimli serbestlik

Raporun dikkat çeken bölümlerinden biri uyuşturucu vakalarındaki şüpheli sayısı. Toplam 309 bin vakada, 374 bin şüpheliye işlem yapıldı, bunların 293 bini TCK 191. Madde kapsamında kullanım amaçlı uyuşturucu alanlar, bulunduranlardı. Ancak bunların sadece 158 bini denetimli serbestlik kapsamında ayakta tedavi alabildi. 2024 yılında 191. Madde kapsamında Araştırma ve Değerlendirme Formu (ARDEF191) uygulanan yükümlü sayısı ise 88 binde kaldı.

Gizemli 36 milyon tablet

Raporda Türkiye’de ele geçirilen kırmızı reçeteye tabii ilaçlar arasında Pregabalin içerenlerin patlama yapması dikkat çekti. Önceki yıl bu haplardan 25 milyon yakalanırken 2024’de bu rakam 43 milyona çıktı. Yine 2024 yılında “diğer sentetik ecza” başlığı altında yer alan 36 milyon hap da dikkat çekiciydi.