Turizm çalışanları anlatıyor: İstesek de yasayı uygulayamayız

Kısa Dalga - TBMM'den geçtiğimiz günlerde geçen yasayla turizm işletme belgesine sahip konaklama tesislerinde çalışan turizm işçilerinin haftalık dinlenme hakkında radikal bir değişiklik yapıldı.

İş Kanunu'na göre haftada 45 saat çalışmaları öngörülen ve bir gün dinlenme hakkı olan turizm çalışanları kanunlaşan yeni uygulamaya göre 10 gün çalıştıktan sonra 1 gün izin yapabilecek. Yeni yasa haftalık izin hakkındaki değişikliğin yanı sıra çalışanları fazla mesai ücretinden de yoksun bırakıyor.

Yeni düzenleme yaklaşık 1,5 milyon çalışanın istihdam edildiği sektörde tepkilere neden oluyor. Sendikalar ve aralarında TİP ve TKP'nin de yer aldığı bazı siyasi partiler, ''Kölelik Yasası'' olarak adlandırılan uygulamayı, protesto etti.

DİSK, 16 Temmuz'daki kamuoyu açıklamasında turizm sektörüyle sınırlı görülen bu uygulamanın, gelecekte inşaat başta olmak üzere farklı başka sektörlere yayılabileceği uyarısında bulundu.

'Zaten insani şartlarda çalışmıyorduk'

Konuyla ilgili konuştuğumuz turizm çalışanları ise hali hazırda insani şartlarda çalıştırılmamaktan ve izin yapamamaktan şikayetçi. Yapılan bu değişiklikle kazanılmış haklarını kaybedeceklerini ifade eden çalışanlar, yeni uygulamanın sektörde çok düşük olan çalışan memnuniyetine yeni bir darbe vuracağını savunuyor.

Değişiklik yapılan İş Kanunu'nun 46. maddesinde şöyle deniliyor:

''Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm işletmesi belgesi verilen konaklama tesislerinde çalışan işçilerin bu fıkra kapsamında hak kazandığı hafta tatili, işçinin yazılı talebi veya onayı ile hak kazandığı günü takip eden dört gün içinde kullandırılabilir. Bu halde işçinin hak kazandığı hafta tatilinde yaptığı çalışmaların günlük normal çalışma süresi kadarlık kısmı fazla çalışmanın hesabında dikkate alınmaz. İşçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir."

'İstesek de uygulayamayız, sektörün mantığına aykırı'

Kanundan etkilenecek 1,5 milyon turizm çalışanından biri de Bodrum'da 110 yataklı bir otelin ön büro sorumlusu olan A.A. 2019'dan bu yana sektörde olan A. A., aslında 'Sorumlu' ifadesi ile yapılan iş tanımının bile sorunlu olduğunu belirtiyor. Zira müdür pozisyonunda sorumluluk almasına rağmen işverenin fazla maaş ödeyip yüksek SGK primi yatırmamak uğruna resmi iş tanımını keyfi bir şekilde belirlediğini düşünüyor.

A.A. yeni yasaya dair görüşlerini şöyle anlatıyor:

"10 günde bir izin konusu sektörün çalışma mantığına aykırı. İstesek de bunu yapamayız. Bazı günler çok yoğun çalışılıyor, bazen de çok az müşteri girişi oluyor. Şu an yaz kadrosunda 110 kişiye istihdam sağlıyoruz, kışın ise 80 çalışana düşüyoruz. Ben, sorumluluğum gereği bugüne kadar haftalık 45 saatlik çalışma süremizi çalışanlarımız arasında belirli shiftlerle düzenledim. Bugüne dek kimseyi mağdur etmedik.

Bizler çok yoğun bir tempoda, üstelik en gözde turizm noktalarından biri olan Bodrum'da çalışıyoruz. 10 günde bir izin politikası bizim personel politikamızı da olumsuz etkileyecek. Yasanın bu haliyle uygulanması halinde sektörde nitelikli eleman bulmakta zorlanacağımızı düşünüyorum.

Kendi çalıştığım otelden örnek vereyim, benim dışımda çalışan arkadaşlarımızın hiçbiri turizm mezunu değil. Çoğu eğitim fakültesi öğrencisi veya farklı alanlarda okumuş. Çalışanlar bu durumda 'Hiç olmazsa gider kasiyer olarak bir mağazada çalışırım hiç olmazsa izin günüm, maaşım belli olur' diye bakacak."

'Avrupa izin gününü artırmayı konuşuyor, biz var olan hakkı işçiden geri alıyoruz'

Sektörün genelinde tepkilere neden olan kanun değişikliği hakkında, ''işletme odaklı'' bakış açısı çerçevesinde olumlu düşünenler de var. Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, yeni düzenlemenin turizm işçilerinin "tatil hakkını koruduğunu" savunurken ''10 +1 demek doğru değil, bunun adı esnekliktir'' yorumunu yapıyor. İşler, 'kölelik düzeni yaratılıyor'' eleştirilerinin aksine hafta tatiline getirilen 'esnek'lik sayesinde yoğun sezonlarda sektörün hizmet kalitesini sürdürmesini sağladığı görüşünde.

Ancak, merkezi Antalya'da bulunan TUDER Turizm Çalışanları Derneği Başkanı Mustafa Yahyaoğlu, yoğun sezon gerekçesinin savunulacak bir yanı olmadığı görüşünde. Yahyaoğlu, dernek olarak yasaya yönelik itirazlarını şöyle anlatıyor:

"Turizm sezonun en yoğun günlerinde fazla mesai hak edecek işçiye hakkını ödememek için uygulamaya konulmuş bir yasa olduğunu düşünüyoruz. Oysa yoğun sezon işletme açısından en fazla para girişi olan dönemdir. İşçiye deniliyor ki 'İşler yoğun, sen bu hafta izin kullanma.' İşçiye izin kullandırılmadığı gibi, kullanamadığı iznin ücreti de ödenmiyor. 'Ayda sadece 3 gün izin kullan' deniliyor. Avrupa'da haftalık izin günlerinin haftada 2-3 güne çıkması planlanırken ülkemizde var olan bir gün de torba yasayla kaldırılıyor. Biz bu yasanın geri çekilmesini talep ediyoruz. TBMM'de muhalefet partilere mensup milletvekillerinden de bu talebimize ses vermelerini bekliyoruz."

'Eğitimli gençler de sektörden uzaklaşacak'

Haftalık izin hakkının yüzyıllardır kazanılmış bir hak olarak yürürlükte olduğunu belirten Yahyaoğlu, yeni düzenlemenin turizmde yetişmiş kalifiye çalışanları ve eğitimli gençleri de sektörden uzaklaştıracağını savunuyor.

Maaşların asgari ücret sınırında olduğunu kaydeden Yahyaoğlu, ''Turizmde en alt maaş 22-25 bin TL, orta kademe maaş 28-30 bin TL, üst kademe maaşlar ise 45-50 bin TL aralığında. Yani herkes asgari ücretin akrabası olmuş durumda. Bu yeni düzenleme ile zaten geçinme, yaşama sınırının altında ücretlerle çalıştırılan işçilerin, işler yoğun ve dolayısıyla, patron daha fazla para kazanırken, ödemesi gerekecek fazla mesai ücretini de ödemesin denilmekte'' diyor.

Turizmde 10 gün çalışma 1 gün izin tartışması büyüyor: 'Kölelik düzeni'

Turizmde 10 gün çalışma 1 gün tatil