Ekonomi, kritik bir zemine taşındı, Merkez 23 milyar dolar yaktı, güvenli liman zamanı

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

İBB Başkanı İmamoğlu, 2 ilçe belediye başkanı da dahil 106 kişilik gözaltı operasyonu piyasalarda derin bir çalkantıya neden oldu. Piyasalar ilk kez bir siyasi operasyona bu derinlikte tepki verdi. Gözaltı günü iki kez devre kesen borsa %8,7 düşüşle kapandı. İkinci gün görece sakin geçmesine karşın haftanın son işlem günü yine iki kez devre kesti. Kayıplar büyüdü. Bazı tahminlere göre borsadaki kaybın değeri 50 milyar doları buluyor. Borsadaki şirketlerin değeri 2 trilyona yakın erimiş oldu.

Dövizde günlük bazda, KKM öncesini hatırlatan tempoda çıkış oldu. Prof. Dr. Hakan Kara’nın hesabına göre MB rezervlerinde, son üç günde 23 milyar dolarlık erime oldu. Özel bankalar da 8,5 milyar dolarlık satış yaptı. Böylece toplamda 30 milyar dolarlık müdahale oldu, döviz talebi karşılandı. 41 TL’ye fırlayan dolar kuru 38 TL’ye çekildi.

Bazı bankalar ticari kredileri durdurdu. Aynı zamanda %46 – 47 seviyesindeki faiz oranları da %55-60’a çıktı. Faiz düşüşü bekleyen reel sektör için kötü haber!

Türkiye’nin risk primi 328 puanla son 1 yılın en yüksek seviyesine çıktı. 5 yıllık kredi risk priminde hafta başından son işlem gününe 66 baz puan artış oldu. Bu gelişmenin iki yönlü etkisi olacak. Birincisi, Hazine daha yüksek faizle borçlanacak (şimdiden Hazine borçlanma maliyeti %12 arttı), ikincisi, not kuruluşlarının indirim takviminde ötelenme yaşanabilecek.

Yabancı borsada da tahvilde de satıcıydı. Citibank, TL swap işlemlerini kapattı. Morgan, borsa işlemlerini durdurdu. Societe Generale, TL’nin dolar karşısında değer kazanmasına yönelik dolar/TL kısa pozisyonunu kapatma kararı aldı. Piyasa uzmanı Barış Soydan, yabancıda “Naci Ağbal sendromu”nun hortladığını söyledi.

Kur çıkışının döviz yükümlülüklerine etkisi ve borsadaki erime, toplamda 3 trilyon TL’nin üzerinde bir kayıp yaratmış oldu.

MB, TL’nin değer kaybını durdurmak, dövize yönelişi kesmek için gecelik borç verme faizini 200 baz puan artırarak %46’ya çekti. Haftalık repo ihalelerini bir süre ertelediğini duyurdu. Bu gelişme ile birlikte politika faizi (%42,5) fiilen 350 baz puan artırılmış oldu. Banka, 91 güne kadar likidite senetleri ihraç edilmesine de karar verdi.

Önümüzdeki PPK toplantısında faiz indirimi beklentisi zayıfladı. Dolayısıyla yüksek faiz etkisinin yanı sıra yüzde 3 – 4 değerlenmiş kur, kaçınılmaz olarak enflasyon etkisi yaratacak. Bu etki nisandan itibaren rakamlara girecek. Bazı uzmanlara göre son gelişmelerin ardından MB’nin 2025 yılı enflasyon tahmininin tutması artık daha zor.

Cuma günü bankacılarla bir araya gelen Bakan Şimşek’in piyasadaki gelişmeler üzerine verdiği “kontrol altındadır, program yürümektedir” mesajının güveni onarıcı bir etkisi olmadı. Bu hafta piyasalar iktidarın yeni adımlarına ve protestoların durulup durulmadığına göre yön bulacak.

PİYASALAR

BORSA: Gün içinde iki kez devre kesildi. Endeks haftanın son işlem gününde yüzde 7.81 düşerek 9.044,64 puana geriledi. Haftalık düşüş yüzde 26'yı aşarak 2000 krizinden bu yana en büyük kayba işaret etti. BIST 100'de Ekim 2008'den bu yana yüzde 16.5'lik düşüşle haftalık en kötü kapanış yaşandı.

Ne olur? İktidardan, İBB’ye kayyım, CHP’ye kayyım, İmamoğlu’na tutuklama gibi yeni üstelemelerin gelmesi; protesto gösterilerinin ve müdahalelerin sertleşmesi gibi gelişmeler endeksin olumsuz etkileyebilir, kayıpları derinleştirebilir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 4,17 artışla 3 bin 671 liraya çıktı. Ons altın 3.057 doları gördükten sonra döviz piyasasında gelişmelerin ve bazı yatırımcıların kar realizasyonlarıyla 3.008 dolara çekildi.

Ne olur? 3 bin dolar bandını beklentilerden önce gören ons altında, 3 bin 300 seviyesi konuşuluyor. Trump politikalarıyla başlayan yükseliş dalgasına, altın yatırım fonları ve merkez bankalarının talebi destek veriyor. Saxo Bank, derin düzeltme olasılığına işaret ederek fiyatların 2.930 dolar/Ons’a geri çekilebileceği ancak yakın vadede 3.300 doların hedeflendiği görüşünde. Daha iddialı seviyelere çıkma potansiyeli olduğunu savunanlar da var. Sarı metalin sonunda 4.000 dolara ulaşabileceğine inandığını söyleyen DoubleLine CEO’su Macquarie, 3.Ç’te 3 bin 500 dolar bekliyor. (EKONOMİ)

DÖVİZ: Hafta içinde 42 TL’yi gören ABD doları %3,65 artarak 38,0130 liraya, avro %3,57 artışla 41,3460 liraya çıktı. Ekonomi yönetimi doları 38 TL’de tutmaya çalışıyor.

Ne olur? Siyasi gelişmelere bağlı olarak yön bulması beklenebilir. Stres biriktiğini söylemek mümkün. MB, hafta içinde 11 milyar dolar rezerv satışıyla müdahale etti. Kontrollü kur rejimi sürüyor. Ancak yüksek basınçlarda gevşetme aralığını görece yüksek tutabilir.

FAİZ: Bankalarda basit faiz kısa vadeli mevduatta 42- 44 aralığına yükseldi.

Son aylarda MB politika faizini ve enflasyon gelişmelerini izleyerek aşağı yönlü bir seyirde olan faiz, son gelişmelerden sonra yönünü yukarı çevirmiş durumda.

Ne olur? Politika faizinde tempolu indirim döngüsünün aynı şekilde devamı zorlaştı. Önümüzdeki toplantısında PPK’nın pas geçme ihtimali öne çıkıyor. MB, gecelik borç verme faizini 200 baz puan artırdı. Gösterge tahvil faizi yüzde 41,23 olurken, Türkiye'nin risk primi de 300 baz puanı aştı. Dolayısıyla son siyasi gelişmeler öncesinde izlenen düşüş trendi bir süre soluk alabilir. MB, dövize yönelişi yavaşlatmak için de TL’yi destekleyecek adımlar attı, yenilerini de atabilir. Dolayısıyla mevduat ve PPF’lerde getirilerde bir miktar yükselme beklenebilir.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,49, emeklilik fonları yüzde 2,60 değer kaybetti. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 5,83 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

ŞİMŞEK, BANKACILARLA TOPLANTI, İKİNCİ TOPLANTIYI MB YAPTI

Piyasa gelişmeleri üzerine Bakan M. Şimşek, bankacılarla bir araya geldi. Şimşek’in, “Elimizde yeterli araç var. Programın uygulanmasına ilişkin hiçbir tereddüt yok. Kurumlarımızla yakın bir koordinasyon içinde çalışıyoruz" dediği belirtildi. Bazı kulis bilgilerine göre gelişmelerden rahatsızlığını da ifade etti. Dün da MB, bankacılarla ikinci toplantıyı yaptı. Toplantı TBB koordinasyonuyla saat 15.00’te yapıldı.

YABANCILARIN DİKKATİ MERKEZ’İN ÜZERİNDE

HSBC: Siyasi gelişmeler öncesinde mart ayı enflasyonunu aylık yüzde 2.3, yıllık yüzde 37.8 ve yılsonu enflasyonunu yüzde 30 tahmin ediyorduk. Şimdilik bir değişiklik yapmamakla birlikte, TL'deki son değer kaybı göz önüne alındığında bu rakamlar üzerinde yukarı yönlü riskler bulunmaktadır. Merkez Bankası’ndan gelen son adımlar, risklerin daha kademeli bir gevşeme hızına doğru yöneldiğini gösteriyor.

Commerzbank analisti Tatha Ghose: TCMB’nin yeni kararlarının para politikası olarak uygulanması çok negatif olacak. TCMB bu araçları geçici olarak kullanacaksa nötr olarak bakılabilir. İyimserim, ortam kısa sürede sakinleşirse revizyona gitmeyeceğim. 1 haftalık repo faiz oranının geriye döneceğini düşünüyorum. TCMB faizleri biraz erken indirmeye başlamıştı, alternatifler vardı.

Cribstone Strategic Macro kurucusu Mike Harris: Kısa vadeli yabancı yatırımcılar şok yaşadı ve çıktı. Ancak gerçek belirleyici olan, Türkiye içindeki yatırımcıların dövize mi yoksa TL’ye mi yöneleceğidir. Çünkü şu an uluslararası yatırımcılar, yerel yatırımcıların ne yaptığına bakarak karar veriyor. Faiz indirim sürecinin tamamen sona erdiğini düşünmüyorum ancak Merkez Bankası 17 Nisan’da pas geçebilir. (EKONOMİ)

GÜMÜŞ, SIÇRAMA TAHTASINA YERLEŞTİ

Altının Ortadoğu’daki gerilimlerin ve ekonomik belirsizlerin yatırımcıları kendine çekmesiyle 3.030 dolarlık rekor seviyesine çıkması, gümüşü de yükseliş safına çekti. Gri metalin fiyatı, ekim ayından bu yana en yüksek seviye olan 34 dolara geldi. Uzmanlara göre buranın üzerinde kalırsa kısa vadede 34.85 dolar var. Orta ve uzun vadede ise parabolik bir yükseliş yaşanabilir. (EKONOMİ)

BORSA İSTANBUL’DA AÇIĞA SATIŞA YUKARI ADIM KURALI GETİRİLDİ

Borsa İstanbul yönetimi, piyasalardaki dalgalanmaların etkisini azaltmak amacıyla BIST 50 endeksinde yer alan paylar için bugün geçerli olmak üzere açığa satış işlemlerinde "yukarı adım kuralı" uygulanacağını duyurdu. Bu düzenleme ile birlikte, açığa satış işlemleri yalnızca son işlem fiyatının üzerinde gerçekleşebilecek. Söz konusu kural, üst üste dördüncü işlem haftasında da devreye alınmış oldu.

NELER OLDU?

KONUTTA FİYAT ARTIŞI YENİDEN ENFLASYONU GEÇTİ

Konut fiyatları şubat ayında yüzde 2,8 arttı. Yıllık nominal artış yüzde 31,1, reel düşüş yüzde 5,6’ya indi. Aylık artış oranları üç büyük kentten İstanbul’da yüzde 2,6 Ankara’da 3,3 ve İzmir’de de yüzde 3,8 olarak gerçekleşti. Konut fiyatlarının, ocak hariç, son dört ayda enflasyonun üzerinde gerçekleşmesi dikkat çekti. TCMB Konut Fiyat Endeksi yıllık bazda reel kayıpların giderek azaldığına işaret etti.

OTOMOTİVDE DÜŞÜŞ HIZLANDI

Otomotivde iç piyasa satışlarına paralel üretimdeki daralma da artarak sürüyor. OSD verilerine göre sektör üretimi yıllık bazda ocak ayındaki yüzde 3’e yakın düşüşün ardından şubatta da 13,3 azalarak 114 bin 346 adede geriledi. İki aylık daralma yüzde 9’a ulaştı. Şubatta otomobil üretimi ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,3 azalarak 74 bin 453 adet oldu.

KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU 224,3 MİLYAR DOLAR OLDU

Türkiye’nin kısa vadeli dış borç (KVDB) stoku bir önceki aya göre %0,9 artarak 174,6 milyar dolara çıktı. Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış borçları gösteren kalan vadeye göre KVDB stoku ise 224,3 milyar dolar oldu.

ANA ŞİRKETİNİ KAYBEDEN ÖZEL SANDIKLAR ZORDA

506 sayılı kanuna eklenen bir düzenlemeyle 2013 yılından sonra, tarihi sonradan belirlenmek kaydıyla SGK’ya devri kararı verilen sandıklarda bir iki istisna dışında devir gerçekleşmedi. Özellikle ana şirketi artık mevcut olmayan bazı özel banka emeklilik sandıklarının yakın gelecekte maaş, yardım ve sağlık gibi yükümlülüklerini yerine getiremeyeceği belirtiliyor. (EKONOMİ)

MAAŞ ÜCRET DENGELERİ ALTÜST OLDU

Strateji Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre bütün ücret maaş dengelerinde derin değişimler olmuş görünüyor. Emeklinin maaşı 22 yılda, kişi başına milli gelirin %57’isinden 37’sine gerilemiş. Hatta en düşük emekli aylığını baz alırsak %29’una gerilemiş durumda. 2002’de ortalama emekli sandığı emeklisi aylığı asgari ücretin %272,4’ü seviyesindeyken, bugün bu oran %93’ü düzeyine gerilemiş. Yine en düşük SSK emekli aylığı asgari ücretin %139.4’ü iken, şimdi bu oran %71.4’e düşük. Ortalama memur maaşı 2002’de asgari ücretin 3 katından fazlaymış. 2025’te fark iki kata inmiş. (EKONOMİ)

BAYRAM İKRAMİYESİNİN ÖDENECEĞİ TARİH BELLİ OLDU

Emekli bayram ikramiyesinin 3 bin liradan 4 bin liraya yükseltilmesini içeren kanun teklifi TBMM'de tartışma çıkınca askıya alınmıştı. Yasanın gecikme ihtimaline karşılık 3 bin TL ödenmesi, ardından da bin liralık farkın yatırılması benimsendi. SGK'dan yapılan açıklamada, Ramazan Bayramı ikramiyelerinin 3 bin TL olarak 24 Mart'ta ödenmeye başlanacağı belirtildi.

TÜKETİCİ GÜVENİ 23 AYIN EN YÜKSEĞİNDE

Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, yüzde 4,6 artışla 85,9 oldu.

DİJİTAL PLATFORMLARA REKABET SORUŞTURMASI

Rekabet Kurulu, film, dizi gibi içeriklere yönelik abonelik temelli isteğe bağlı video hizmeti sunan Netflix, Disney+, Exxen, BluTV, Amazon ve Gain hakkında soruşturma açtı. Kurum açıklamasında, “Netflix, Disney+, Exxen, BluTV, Amazon ve Gain’in yapımcı, dağıtıcı gibi içerik sağlayıcıları veya oyuncu, yönetmen, senarist gibi yetenek kadrosuyla akdettiği münhasır anlaşmalar, diğer rekabeti kısıtlayıcı anlaşma ve uygulamalar yoluyla kanunu ihlal edip etmediği incelenecek” denildi.

MISIR’A TAŞINAN GİYİM TİCARETTE AÇIK YARATTI

Türkiye’deki üretimini Mısır’a kaydıran hazır giyim firmaları, iki ülke arasındaki ticaretin dengesini de tersine çevirdi. Son yıllarda yaşanan yatırım göçüyle birlikte çok sayıda Türk firması, daha ucuza Mısır’da üretip Türkiye’ye satma yoluna gitti. Böylece 2022 öncesine kadar Mısır’a dış ticaret fazlası veren hazır giyim sektörü, 2023’te bu ülkeye karşı 31 milyon dolar açık verdi. Açık, 2024’te 171 milyon dolara yükseldi. (EKONOMİ)

BÜTÇE, 310 MİLYAR AÇIK VERDİ

Merkezi yönetim bütçesi, şubat ayında 310 milyar TL açık verdi. Faiz dışı açık 170,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe açığı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 102 oranında artış kaydetti. Şubat ayında bütçe gelirleri yüzde 35 artarken, harcamalardaki artış yüzde 50’ye ulaştı. Faiz harcamalarında ise yıllık bazda yüzde 155’e varan artış dikkat çekti. Kurumlar vergisi şubatta da yüzde 17 azaldı. İthalde alınan KDV’deki artış yüzde 10’un altında kaldı.

TEŞVİKTE ‘HİBE’ ARTACAK VERGİ DESTEĞİ AZALACAK

Yatırımlarda kan kaybı sürerken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın teşvik sistemindeki köklü değişiklik hazırlıkları devam ediyor. Bu kapsamda makine alımlarına hibe desteği öngörülürken, yatırımlardaki vergi teşviklerinin oransal olarak azaltılması bekleniyor. Teşvikli yatırımlarda yeni dönemde bölgesel teşviklere daha fazla ağırlık verilmesi planlanırken, teşvik unsurlarının bazılarında da köklü değişiklik öngörülüyor. Bu kapsamda uzun süredir gündemde olmayan hibe destekleri, yatırım teşvik mevzuatına dahil edilecek. (EKONOMİ)

TÜRKİYE’DE GENİŞ KAPSAMLI ‘KAYA GAZI’ ARAMASI BAŞLIYOR

TPAO, ABD’de düzenlenen CreaWeek kapsamında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’nın da katılımıyla, halen Trakya ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde sahaları bulunan ABD merkezli TransAtlantic Petroleum ve Continental Resources ile anlaşma imzaladı. Diyarbakır’daki sahalarda kaya gazı araştırması ve üretimi için ortak bir girişim başlatıldı. (EKONOMİ)

BANKPOZİTİF, TMSF’YE DEVREDİLDİ

Bankpozitif'in Pay Fix Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri AŞ mülkiyetinde bulunan %79 hissesine ilişkin temettü dışındaki ortaklık hakları, TMSF’ye devredildi. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nca yürütülen soruşturma kapsamında "Payfix" isimli ödeme kuruluşu üzerinden yurt dışındaki yasa dışı bahislerden kaynaklanan mal varlığı değerlerini akladıkları gerekçesiyle geçen hafta çok sayıda kişi gözaltına alınmıştı.

TÜRK ÇELİĞİ AB’DE ASLAN PAYINI ALDI

Türkiye, AB’ye uzun mamul sevkiyatlarında geçen yıl ilk sırayı alırken, hacmi düşük olmakla birlikte yassı ürün satışlarında birlik ülkelerine ihracatını en çok artıran ülke olarak dikkat çekti. Türk çelik üreticileri geçen yıl, 2023'e kıyasla yüzde 41,1 artış ve 1,61 milyon tonla AB'ye en fazla uzun ürün sevkiyatını gerçekleştirdi. Türkiye’nin bu pazara yönelik yassı ürün ihracatı da yıllık bazda yüzde 86,6 artarak 2,59 milyon tona yükseldi. (EKONOMİ)

TARIM ÜFE ŞUBATTA AYLIK %2,7 ARTTI

Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE), şubatta bir önceki aya göre yüzde 2,7, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 29,89 arttı. Yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 166,37 artış ile turunçgiller, aylık değişimin en yüksek olduğu alt grup da yüzde 13,95 artış ile tropikal ve subtropikal meyveler oldu.

İTHALATÇI ANTREPOYA KOŞTU İHRACATÇI BEKLEMEYE GEÇTİ

Gözaltı operasyonları sonrası döviz piyasasında yaşanan hareketlilik, ithalatçı ve ihracatçıda tedirginlik yarattı. Hammaddesi ve ara mamulünü ithal edip iç piyasaya çalışanların, dolar kurundaki yükselişten dolayı kaybının daha fazla olacağını söyleyen kaynaklar, piyasadaki oynaklığını bir an önce durmasının beklendiğini dile getirdi. Öte yandan, kurdaki yükselişten etkilenmemek isteyen firmaların antrepolarda bekleyen ithal ürünleri bir gün önceden çekmek için yoğunluk oluşturduğu, ithalatçıların malını çekme telaşına girdiği öğrenildi. (EKONOMİ)

YUNAN ADALARINA KAPIDA VİZE UYGULAMASI 1 YIL UZATILDI

Yunanistan, Yunan adalarını ziyaret etmek isteyen Türk vatandaşları için bir haftaya kadar sağladığı kapıda vize uygulamasının geçerlilik süresini bir yıl uzattı. Türk vatandaşlarının Avrupa Birliği'ndeki (AB) pasaportsuz seyahat bölgesine tam erişim için başvurmak zorunda kalmadan bazı Yunan adalarını ziyaret edebilmelerini sağlayan otomatik vize anlaşması Aralık 2023'te imzalanmıştı.

ŞUBATTA KURULAN VE KAPANAN ŞİRKETLER AZALDI

Türkiye'de kurulan şirket sayısı, şubatta bir önceki aya göre yüzde 17,3 azalarak 9 bin 131, kapanan şirket sayısı yüzde 12 gerileyerek 1720 oldu. Şubatta kurulan şirket sayısı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,7, kapanan şirket sayısı yüzde 11,8 azalış gösterdi.

DENİZ TİCARET FİLOSU SU ALIYOR

Türk sahipli deniz ticaret filosu, yeniden küçülme eğilimine girdi. Armatörlerin son aylarda gemi yatırımlarında frene basmasıyla, filonun toplam tonajı 6 ayda 700 bin DWT düşerek 52 milyon DWT’ye geriledi. Aynı dönemde gemi sayısı da 2.107’den 2.092’ye indi. Diğer yandan, Türk sahipli filoda yabancı bayraklı gemi payı yüzde 90’a dayandı. Bu yılın başı itibariyle Türk bayraklı gemilerin payı ise yüzde 10,7’ye geriledi. (EKONOMİ)

YABANCI OTOMOTİV YATIRIMI BU AY AÇIKLANABİLİR

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, yabancı bir otomotiv firmasının Türkiye'ye yatırım yapmasına ilişkin anlaşmanın tamamlanmak üzere olduğunu ve bu ay içerisinde gelişme olabileceğini söyledi. OSD Genel Kurulu’nda konuşan Bakan Kacır, “elektrikli araç devrimini doğru zamanda yakalayarak teknolojide öncü üretimde güçlü bir Türkiye için adımları kararlılıkla atmaya devam edeceklerini” kaydetti.

AB SAVUNMA FONU ABD VE TÜRK ŞİRKETLERİNE KAPANDI

Avrupa Komisyonu’nun, AB üyesi ülkelerin savunmalarını güçlendirmek amacıyla planladığı 150 milyar Euro’luk yeni fona, savunma anlaşması bulunmayan üçüncü ülkelerden alımları dahil etmeyeceği belirtiliyor. Financial Times gazetesinin haberine göre, AB yetkilileri, Brüksel ile savunma anlaşmaları imzalamadıkları sürece Türk, İngiliz ve ABD’li silah şirketlerinin yeni savunma fonunun dışında tutulacağını bildirdi.

YURTDIŞI VARLIKLARDA %3.1’LİK ARTIŞ

Merkez Bankası’nın Türkiye’nin Uluslararası Yatırım Pozisyonu Gelişmeleri raporuna göre Türkiye’nin yurt dışı varlıkları, bir önceki yıl sonuna göre %3,1 artışla 378,4 milyar dolar, yükümlülükleri ise %0,8 artışla 665,1 milyar dolar oldu. Böylelikle, aynı dönemde Türkiye’nin net Uluslararası Yatırım Pozisyonu 6,1 milyar dolar azalarak -286,6 milyar dolara geriledi.

GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİKTE REKOR: %26,7

TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketi’nin 2024 yılı sonuçlarını açıkladı. Araştırmaya göre; işsiz sayısı 2024 yılında bir önceki yıla göre 151 bin kişi azalarak 3 milyon 113 bine, işsizlik oranı ise 0,7 puan azalarak %8,7’ye geriledi. İşgücü 2024 yılında bir önceki yıla göre 837 bin kişi artarak 35 milyon 733 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,9 puan artarak %54,2 olarak gerçekleşti. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı (geniş tanımlı işsizlik) 2024 yılında bir önceki yıla göre 3,9 puan artarak %26,7 oldu.

PAMUKTA KRİZ DERİNLEŞİYOR

Pamukta hem üretici hem de sanayici tarafındaki endişe büyüyor. Küreselde arzın artmasının yanı sıra zayıf talep koşulları ve sentetik elyaf rekabeti nedeniyle fiyatların ciddi ölçüde baskılandığına işaret eden sektör temsilcileri, önümüzdeki aylarda piyasalarda iyileşme yaşanmaması halinde, sıkıntıların boyutunun artabileceğini dile getiriyor. Üreticinin ekim maliyetlerini karşılayamadığını belirten kaynaklar, sanayi tesislerinde ise kapasite kullanımının yüzde 25-40 aralığına kadar gerilediğini söylüyor. (EKONOMİ)

ABD, GAZ ÖDEME MUAFİYETİNİ UZATTI

ABD, Türkiye ile yürütülen müzakerelerin ardından Türkiye'nin Rusya'dan aldığı doğalgaza karşılık ödeme yapmasına imkân veren yaptırım muafiyetini uzatma kararı aldı. Bloomberg’in haberine göre, Rus Gazprombank’a yönelik yaptırımlarda Türkiye’ye tanınan muafiyet, mayıs ayına kadar uzatıldı. Hazine ve Maliye ile Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanlıklarının yoğun çalışma yürüttüğü 20 Aralık’ta tanınan muafiyet, dün itibariyle sona eriyordu.

REZERVASYONDA “SÜPER ERKEN” YILI

Turist sayısında geçen yılki artışı gelir artışına dönüştürmekte zorlanan Türkiye konaklama sektörü, dünyanın en büyük turizm fuarı ITB Berlin'den umutlu döndü. Rezervasyonların buyıl daha erkene çekildiğine ve başta Almanya olmak üzere kaynak ülkelerde Türkiye’ye yönelik ilginin arttığına işaret eden sektör temsilcileri, 2024’ü Türk turizmi açısından “süper erken rezervasyon” yılı olarak niteledi. (EKONOMİ)

YABANCI TURİST GİRİŞİ ŞUBAT'TA YÜZDE 5,3 AZALDI

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, yabancı turist sayısı şubat ayında yıllık yüzde 5,34 düşüşle 2,1 milyon oldu. Şubat ayında gelen turist sayısı 2 milyon 171 bin kişi olarak kaydedilirken geçen yıl Şubat'ta gelen turist sayısı 2 milyon 294 kişi olarak izlenmişti.

DÜNYA EKONOMİSİ

FED, FAİZİ DEĞİŞTİRMEDİ

ABD Merkez Bankası (Fed) 2 gün süren Federal Açık Piyasa Komitesi toplantısında gösterge federal fon oranını %4,25-4,50 seviyesinde sabit tuttu. Banka, enflasyon tahminlerini yukarı çekti ve bu yılki büyüme görünümünü aşağı yönlü revize etti. Faiz kararı oybirliği ile alınırken, Fed Başkan Yardımcısı Christopher J. Waller, menkul kıymet varlıklarındaki mevcut düşüş hızının devam etmesi yönünde oy kullandı.

ABD'DE RESESYON İHTİMALİ YÜZDE 50'DEN FAZLA

DoubleLine Capital’in kurucusu Jeffrey Gundlach, ABD ekonomisinde resesyon ihtimalini yüzde 50-yüzde 60 arasında gördüğünü açıkladı. Gundlach CNBC’ye verdiği röportajda birçok ekonomistten daha yüksek bir resesyon ihtimali görmesine karşın ABD ekonomisinin “çok istikrarlı bir yerde” olduğunu, koşulların parasal genişleme için zemin hazırlayabileceğini, ilk indirimi haziran veya temmuz ayında gelebilieceğini belirtti ve “Gümrük tarifeleri pekâlâ enflasyonist olabilir” dedi. (BLOOMBERG HT)

TRUMP, KRİTİK MİNERALLER KARARNAMESİNİ İMZALADI

Trump, Beyaz Saray'da düzenlenen törende, kritik mineraller ve nadir toprak elementlerinin üretimini önemli ölçüde artırmayı amaçlayan bir kararname imzaladığını duyurdu. Kararnamede, ülkenin ulusal ve ekonomik güvenliğinin, yabancı güçlerin mineral üretimine olan bağımlılığı nedeniyle ciddi bir tehdit altında olduğu vurgulanarak, ABD'nin mineral üretimini en üst seviyeye çıkarmak için acilen harekete geçilmesinin ulusal güvenlik açısından zorunlu olduğu ifade edildi.

ALMANYA’DA 1 TRİLYON EURO’LUK OYLAMA

Almanya’nın yeni başbakanı Friedrich Merz, ülkenin silahlı kuvvetleri ve yaşlanan altyapısı için 1 trilyon Euro’ya kadar kaynak yaratma planlarının parlamentoda yapılacak oylamayla kabul edileceğine dair “güvenini” ifade etti. Parlamento planı onaylarsa Almanya'nın onlarca yıldır süren tutucu mali politikaları da değişmiş olacak. Muhafazakârların, SPD’nin ve Yeşiller'in liderleri, mali sistemde köklü değişiklikler yapacak anayasa değişikliği için gerekli çoğunluğu sağlayabileceklerine inanıyor.

ÇİN, ANKARA’DAN KORUMACI TRUMP ÖNLEMLERİNE TEPKİ MESAJLARI VERDİ

Çin Halk Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçisi Jiang Xuebin, ABD’nin korumacılık önlemlerine tepki göstererek, “Korumacılık çağın ruhuna uygun değildir” dedi. Jiang Xuebin, “Gümrük vergisi savaşı, ticaret savaşı ve teknoloji savaşı tarihsel eğilimlere ve ekonomik kurallara aykırıdır ve bunların kazananı olmaz. Ticaret savaşı bizi korkutmadı tam aksine Çin’i yeni kalkınma modelini daha hızlı oluşturmaya teşvik etti” açıklamasını yaptı. (EKONOMİ)

ÇİN'İN DÜNYA KABUĞUNU 11 KM DELECEK SONDAJ GEMİSİ

Çin, insanlığın daha önce pek gitmediği bir yere, Dünya’nın kabuğunun altına, mantosuna doğru okyanustan yola çıkmaya hazırlanıyor. Bilim insanları bu hedefi gerçekleştirmek için, deniz tabanında kilometrelerce delik açmak için inşa edilmiş devasa bir sondaj gemisi olan Meng Xiang’ı görevlendirdi. Meng Xiang, Kasım 2024’te resmen hizmete girdi ve deniz tabanının 11 kilometre (6,8 mil) altına kadar delme yeteneğine sahip olduğu bildirildi. (EKONOMİ)

METALLERDE FİYAT DENGESİ DEĞİŞİYOR

ABD Başkanı Donald Trump’ın bakır ithalatının ulusal güvenliğe yönelik oluşturduğu tehdit hakkında bir soruşturma başlatılması emri vermesinden bu yana endüstriyel metallerde fiyat tablosu değişti. Londra Metal Borsası Endeksi son 1 ayda sadece yüzde 2.67 artarken, bakırın fiyatı yüzde 12 civarında artış gösterdi. (EKONOMİ)

TRUMP, EĞİTİM BAKANLIĞI’NI KAPATMA TALİMATI VERDİ

ABD Başkanı Trump, imzaladığı yürütme emriyle Eğitim Bakanlığı’nın kapatılması sürecini başlatması için eğitim sekreterine talimat verdi. Trump, “Eğitim Bakanlığı ülkemize fayda sağlamıyor. Öğrencilerimizi eyaletlerin kontrolüne geri vermek istiyoruz” ifadelerini kullandı. Beyaz Saray, bakanlığın gereksiz harcamalar yaptığını ve düşük test sonuçlarını gerekçe göstererek kapatma sürecinin başlatıldığını belirtti.

ŞİRKETLER

NVIDIA’DAN BÜYÜK ABD YATIRIMI

CEO Jensen Huang'nın aktardığına göre, Nvidia önümüzdeki dört yıl içinde ABD yapımı çiplere ve elektronik cihazlara yüz milyarlarca dolar yatırım yapmayı planlıyor. Huang, Şirketin Donald Trump’ın vergi tehditleri nedeniyle Asya’dan çekilmeye çalıştığı bir dönemde Trump yönetiminin ABD yapay zeka endüstrisinin genişlemesini hızlandırmaya yardımcı olabileceğini sözlerine ekleyerek, “Bence kendimizi burada, ABD'de birkaç yüz milyar dolarlık üretim yaparken rahatlıkla görebiliriz” dedi.

AKIN TEKSTİL 3 AY GEÇİCİ MÜHLET ALDI

Akın Tekstil konkordato talebiyle mahkemeye başvurduğunu ve üç ay süreyle geçici mühlet kararı verildiğini duyurdu. Şirket KAP'a yaptığı açıklamada, söz konusu süreçte olağan faaliyetlerine devam edeceğini ve mevcut borçlarının yeniden yapılandırılması için başta bankalar olmak üzere tüm alacaklılarıyla görüşmeler gerçekleştireceğini bildirdi.

38 YILLIK MOBİLYA DEVİ KONKORDATO İLAN ETTİ

Bursa İnegöl’de faaliyet gösteren Gökkaya Koltuk Mobilya Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi konkordatoya başvurdu. Başvuru sonucunda şirkete, şirketin patronu Hacı Mehmet Gökkaya’ya ve Gökkaya’nın sahibi olduğu Polox Furniture ve HMG Furniture şirketlerine 3 ay süreyle geçici mühlet kararı verildi. Patronlar Dünyası'nda yer alan habere göre, geçici mühlet içinde görev yapmak üzere mahkeme tarafından bir konkordato komiserleri heyeti atandı.

ALPHABET İSRAİLLİ WIZ’İ SATIN ALABİLİR

Google’ın bağlı olduğu Alphabet, İsrailli siber güvenlik şirketi Wiz’i 30 milyar doların üzerinde bir teklifle satın almak için ileri görüşmelerde bulunuyor. Alphabet'in son teklifi, geçen yıl teklif ettiği 23 milyar dolarlık anlaşmanın yaklaşık üçte biri kadar daha yüksek. Wiz, antitröst engellerini aşamayacağı endişesiyle Temmuz 2024'te anlaşmayı iptal etmişti. Eğer Alphabet satın almayı gerçekleştirirse, siber güvenlik piyasasına girebilir ve bulut altyapısı işini genişletebilir.

PEPSICO POPPI’Yİ 2 MİLYAR DOLARA SATIN ALIYOR

PepsiCo, prebiyotik soda markası Poppi'yi 1,95 milyar dolara satın alacağını ve şirketin geleneksel ürünlere olan talebin azalmasıyla, sağlıklı ürün kategorisinde genişleyeceğini bildirdi. Sağlıklı içeceklere talepte artış görülürken, rakip Coca-Cola ise Simply Pop isimli prebiyotik sodayı piyasaya sürüyor.

8 PETROL DEVİNİN ELDE ETTİĞİ KÂR YÜZDE 16 AZALDI

Petrol devlerinin 2024'te elde ettiği kar, yüzde 16 azalarak yaklaşık 217,65 milyar dolara geriledi. Rystad Energy ve Kpler'in petrol uzmanları, 2025 gelirlerinin düşüşünün de sürpriz olmayacağını dikkat çekerek, ilerleyen 2-3 ay içinde petrol fiyatlarının yeniden 75 dolar seviyesine gelebileceği tahmininde bulundu.

SEC, ELON MUSK'I İFADEYE ÇAĞIRDI

Dünyanın en zengin insanı ve ABD Başkanı Donald Trump’ın başdanışmanı Elon Musk’a, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC) açtığı dava kapsamında celp gönderildi. Mahkeme kayıtlarına göre, Musk’ın bu celbe 4 Nisan’a kadar yanıt vermesi gerekiyor. SEC, Ocak ayında Musk’ı, 2022’de Twitter’da (şu anki adıyla X) büyük bir hisse edinmesine rağmen bunu geç bildirmekle suçlamıştı. Düzenleyici kurum, Musk’ın Twitter hisselerinin yüzde 5’ini satın aldığını duyurmak için 11 gün gecikerek federal menkul kıymetler yasasını ihlal ettiğini belirtiyor. (CNBC-e)

GETİR'İN 4 İŞTİRAKİ MUBADALA TARAFINDAN DEVRALINDI

Rekabet Kurulu, Getir Araç Dijital AŞ, Getir Teknolojik Hizmetler AŞ, Getiriş Danışmanlık AŞ ve Getgo Teknoloji AŞ’nin tek kontrolünün dolaylı olarak Mubadala Investment Company PJSC tarafından devralınması işlemine izin verdi. Hızlı teslimat şirketi Getir, kurucu ortaklarla en büyük yatırımcısı Abu Dabi devlet fonu Mubadala arasındaki anlaşmazlık nedeniyle hukuki sürecin odağına yerleşmişti. Şirketin kurucusu Nazım Salur, Mubadala’nın şirketi ikiye bölme anlaşmasını hukuksuzca yok saydığını ve ortakların haklarına el koymaya çalıştığını öne sürmüştü.

TESLA, ABD'DE CYBERTRUCK MODELLERİNİ GERİ ÇAĞIRIYOR

Tesla, Cybertruck modellerinde tespit edilen dış panel sorunu nedeniyle ABD'deki neredeyse tüm araçları geri çağırma kararı aldı. Şirketin perşembe günü yaptığı açıklamaya göre, hareket halindeyken ayrılma riski taşıyan dış panelin düzeltilmesi için geri çağırma işlemi başlatıldı. ABD Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi’ne (NHTSA) yapılan başvuruya göre, 2023 Kasım ile 27 Şubat 2024 tarihleri arasında üretilen 46 binden fazla araç geri çağırma kapsamında bulunuyor. Bu, 2024 yılından bu yana SUV model için sekizinci geri çağırma oldu.

FEDEX, TAHMİN DÜŞÜRDÜ

ABD’de ekonominin aktivitenin bir göstergesi kabul edilen FedEx’in bilançosu açıklandı. Enflasyon ve belirsiz talebin karlılığını baskıladığı kargo şirketi, tüm yıl için geleceğe yönelik beklentilerini üst üste üçüncü çeyrekte de düşürdü. FedEx ayrıca, satışlarının büyük ölçüde sabit kalacağı yönündeki önceki beklentisine kıyasla, satış gelirlerinin bir önceki yıla göre biraz düşebileceği konusunda uyardı.

BP, TANAP'TAKİ PAYINDA SATIŞA GİDİYOR

Petrol şirketi BP, Azerbaycan ile Türkiye'yi bağlayan TANAP doğalgaz boru hattındaki paylarının dörtte birini 1 milyar dolara Apollo Global Management'a satmak için anlaştı. TANAP boru hattında BP'nin yüzde 12 hissesi bulunuyordu. Türkiye de BOTAŞ üzerinden boru hattında yüzde 30 hisse sahibi. BP'nin petrol-doğalgaz yatırımlarını artırmak isteyen CEO Murray Auchincloss, 2027'ye kadar 20 milyar dolar değerinde varlık satarak kaynak yaratmaya çalışacak. TANAP, Hazar Denizi'ndeki Şah Deniz sahasını İtalya ve Yunanistan'a taşıyan bir gaz boru hattının en büyük parçasını oluşturuyor. (BLOOMBERG HT)

TEKNOLOJİ HABERLERİ

SÜPER HIZLI ŞARJDA EŞİK AŞILDI

Elektrikli araçlarda satın alma tercihini birinci derece etkileyen uzun şarj süresi engeli ortadan kalkıyor. Bu konudaki kıyasla yarışı açık ara önde götüren otomotiv devleri ise Çinli markalar… Geely’nin geçen hafta 400 kilometrelik menzil sunan 10 dakikalık şart teknolojisini tanıtmasının ardından, bir diğer Çinli marka BYD, bundan daha iddialı yeni batarya şarj sistemini duyurdu. BYD, 1.000 kilowatt (kW) azami şarj hızına sahip süper e-platformla çalışan otomobillerin, 5 dakikalık bir şarjla 400 kilometre menzil alabileceğini açıkladı. (EKONOMİ)

9 AY BOYUNCA UZAYDA MAHSUR KALAN ASTRONOTLAR EVE DÖNÜYOR

Boeing’in Starliner aracında yaşanan sorunlar sonrasında 9 ay uzayda mahsur kalan iki astronot, bu süre içinde bilimsel keşiflere önemli katkılarda bulundu. Şimdi ise, uzun bekleyişin ardından Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan ayrıldılar ve Florida’nın sıcak topraklarına adım atmaya hazırlanıyorlar. Bu süre zarfında, astronotlar uzayda yaşamın sınırlarını zorladı. Wilmore ve Williams, ISS’teki görevlerini başarıyla yerine getirirken, aynı zamanda uzayda uzun süreli yaşamın insan fizyolojisi üzerindeki etkilerini inceleyen önemli araştırmalara katkıda bulundular. Yeni mürettebat Wilmore ve Williams’ın yerini aldı. (EKONOMİ)

APPLE’IN YENİ NESİL MONİTÖRLERİ GELİYOR

Geçtiğimiz yıl, 2022 Studio Display için bir güncellemenin yolda olduğuna dair haberler paylaşan Gurman, Power On bülteninde bu iddiaları bir adım ileri taşıdı. Gurman, güvenilir kaynaklarının, Apple’ın “ikinci bir yeni monitör” üzerinde de çalışmalar yürüttüğünü belirttiğini ifade etti. Söylentilere göre, bu monitörlerin geliştirme aşamasında J427 ve J527 kod adlarıyla anıldıkları biliniyor. J427 kod adlı cihaz, Studio Display’in güncellenmiş bir versiyonu olarak karşımıza çıkarken, J527’nin ise muhtemelen daha büyük boyutlar ya da daha gelişmiş özelliklerle donatılmış üst düzey bir model olması bekleniyor.

TAMAMEN YAPAY ZEKA İLE ÜRETİLEN İLK GAZETE SATIŞA SUNULDU

İtalyan gazetesi Il Foglio, haber dünyasında bir ilke imza atarak tamamen yapay zeka kullanılarak üretilen bir gazete hazırladığını açıkladı. Bu deney, gazetecilerin yalnızca bir sohbet robotuna sorular sormaları ve yanıtları düzenlemeleriyle sınırlı bir süreçle gerçekleşti. Foglio’nun editörü Claudio Cerasa, bu denemenin yapay zekanın bir haber merkezinde “pratikte” nasıl çalışabileceğine dair bir test niteliği taşıdığını söyledi. (EKONOMİ)

ÇİN, 100 KİLOMETREDEN YÜZ TANIYACAK

Pekin’deki bilim insanlarının geliştirdiği, “dünyanın en güçlü casus kamerası” olarak tanımlanan sistem, 100 kilometreyi aşan mesafelerden yüz ayrıntılarını seçebiliyor. Bu teknoloji, uzaydaki bir uydudan Dünya yüzeyindeki bireylerin yüzlerini net bir şekilde görebilme yeteneğiyle dikkat çekiyor. Aynı zamanda Dünya yörüngesindeki diğer ülkelerin askeri uydularının yüksek çözünürlüklü görüntülerini de yakalayabiliyor.