Ekonomi yavaşlarken hükümet yine inşaata yüklenme kararı aldı

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

Temmuz ayı enflasyon rakamları açıklandı. İTO’nun İstanbul Tüketici Endeksi aylık yüzde 2.62, yıllık yüzde 42,48 gelmişti. ENAG aylık yüzde 3,75, yıllık 65,15 açıkladı. TÜİK, tüketici enflasyonu, beklentilerin altında, yüzde 2,06 olarak gerçekleşti, yıllık enflasyon da yüzde 35,05'ten yüzde 33,52’ye geriledi. Doğalgaz zammı ve alkollü içkilerdeki ÖTV ayarlamaları nedeniyle yükseliş beklenen aylık enflasyonda, sürpriz giyim ve ayakkabı grubundaki %6’ya varan düşüşten kaynaklandı. Ancak temmuz rakamlarının düşük gelmesinin nedeni olarak gösterilen giyim fiyatları öteden beri tartışma konusu. Prof. Dr. Hakan Kara, temmuz enflasyon rakamlarından sonra sosyal media üzerinden bu arızaya dikkat çekti: “Rasyonel politikalara dönüldüğünden beri TÜİK’e göre giyim fiyatları %61 artarken İTO’ya göre %193 artmış.”

Bu nasıl izah edilecek? Hangi rakam doğru?

Diğer yandan felaket denilebilecek rakamlar pazarda! Kavun – karpuz gibi birkaç kalem hariç kilosu 100 liranın altında meyve yok denilebilir. Tarih, “vatandaşın meyve yüzü görmediği zaman” olarak kayıtlara geçebilir.

İki yılda bir arpa boyu

Bu arada, dezenflasyon programının 2 yılı doldu, 2 yılda bir arpa boyu yol kat edilmiş oldu. Yüzde 38’de alınan enflasyon sadece 5 puan azalışla yüzde 33,5’e gelebildi. Buna karşın Bakan Şimşek, başarı mesajları paylaşmaya devam ediyor. Sanayi, imalat rakamları kaygı verici boyutta kötü geliyor. (Mayısta sanayinin tükettiği elektrik bir önceki yıl aynı aya göre 2,18 düştü!) Ekonomide yavaşlama belirgin. Yatırımlar dibe vurmuş durumda. Reuters’a konuşan Mehmet Şimşek, ekonomik büyümenin bu yıl OVP hedefi olan %4’ün “bir miktar altında” gerçekleşebileceğini, bu durumun ekonomide sert bir inişten ziyade, “geçici bir yavaşlamaya” işaret ettiğini söyledi. Hükümet böyle zamanlarda her zaman yaptığını yine yapma kararı aldı. Kredi paketleri açılıyor ancak asıl ağırlık inşaata verilecek. Gayrimenkul Sertifikası uygulaması başlıyor. Binlerce konut yapılacak. Vatandaş borsada hisse alır gibi “sertifika toplayarak konut sahibi olabilecek” diye anlatılıyor. Sertifikalar, Borsa İstanbul’da “DMLKT” işlem koduyla işlem görmeye başladı.

---------ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA-----

Küresel piyasalar da, ABD'nin gümrük tarifelerinin yürürlüğe girmesinin olası etkileri ve ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleştirilmesi planlanan görüşme izlenecek. Bu hafta yurt içinde enflasyon raporu ve ödemeler dengesinin, yurt dışında ise ABD'de enflasyon verileri başta olmak üzere yoğun veri gündeminin takip edilecek.

Bu arada uluslararası jeopolitik gerginliklerde yeni bir tansiyon alanı belirmiş durumda. İsrail güvenlik kabinesi Gazze’nin işgalini onayladı. Dünyadan sert tepkiler var ancak bunlar İsrail’I durduracak gibi görünmüyor. Süreç, ABD desteği ile Gazze’nin ilhakına gidebilir ancak aynı zamanda İsrail’i de küresel bir tecridin içine itebilir.

PİYASA HABERLERİ

AYLIK EN YÜKSEK REEL GETİRİ BİST 100 ENDEKSİNDE OLDU

Aylık en yüksek reel getiri, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde %8,75, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %8,40 oranlarıyla BIST 100 endeksinde gerçekleşti. TÜFE ile indirgendiğinde Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) %3,34, mevduat faizi (brüt) %1,46 ve Euro %1,15 oranlarında yatırımcısına reel getiri sağlarken; Amerikan Doları %0,16 ve külçe altın %0,79 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.

AYLIK %50’DEN FAZLA GETİRİ SAĞLAYAN YATIRIM FONU VAR

Serbest fonlar güçlü getirilerle ön çıkıyor. Piramit Portföy Birinci Hisse Senedi Serbest Fon, temmuz ayında %59 getiriyle listenin zirvesinde yer aldı. Tera Portföy Birinci Serbest Fon da %51’lik yükselişiyle hemen ardından geldi. Bu fonlarda yüksek risk getiri profili etkili olurken, kısa vadeli piyasa hareketlerine duyarlı yapı dikkat çekiyor. Tera Portföy kapanmıştı. Yeniden açılacağı haberi geldi. (EKONOMİ)

HİSSE FONLARINA SON DÖNEMDE GİRİŞ HIZLANDI

Azalan siyasi gerilimler, iyi gelen veriler hisse fonlarına yönelimi kuvvetlendirdi, QNB ekonomistleri mayıs ortasından bu yana hisse fonlarında 100 milyar lira artış olduğunu, bu artışı fiyat etkisinden arındırdığında bile kademeli bir girişin yaşandığını vurguladı.

PPF’DEN ÇIKIŞ, DÖVİZ FONLARINA GİRİŞ

Piyasa uzmanı İris Cibre, piyasalardaki elişmelere ilişkin sosyal media paylaşımında, “Para piyasası fonundan (PPF) 10 günde, faiz getirileri hariç 40 milyar TL çıkış oldu (marttan beri en yüksek çıkış) Döviz fonuna ise 57 milyar TL giriş oldu. Merkezin, faiz indirimi ile beraber (son hafta hariç) kur artışını hızlı tutmasının bedeli diyebiliriz. Kur artışı eğilimi yıl sonu 45'e işaret ediyor. Bu da %11.5 getiri demek. PPF’de yıl sonuna kadar (35% politika faizi ile) getiri beklentisi %14” dedi.

OTOKAR HİSSELERİ %34,8 DEĞERLENDİ

Borsa İstanbul'da işlem gören 8 otomotiv şirketinin tamamı temmuz ayında yatırımcısına kazandırırken, en fazla yükseliş Otokar hisselerinde görüldü. Geçen ay Borsa İstanbul'da Otokar, yüzde 34,8 ile hisseleri en çok değerlenen otomotiv şirketi oldu. Şirketin hisselerindeki değerlenmenin ana sebebi Türkiye’nin ilk yerli otonom aracını üretmesi… Otokar'ı yüzde 18,2'lik yükselişle Anadolu Isuzu, yüzde 17,6'lık artışla Tofaş izledi. Tümosan, Karsan, Ford Otosan, Doğuş Otomotiv, TürkTraktör hisseleri de değer kazandı. (EKONOMİ)

YABANCI HİSSE STOKU 33,2 MİLYAR DOLAR

Yurt dışında yerleşik kişiler, geçen hafta 135,5 milyon dolarlık hisse senedi, 8,8 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ve 61,2 milyon dolarlık Genel Yönetim Dışındaki Sektör (ÖST) varlığı aldı. Yurt dışında yerleşik kişilerin 25 Temmuz haftasında 32 milyar 916,6 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 1 Ağustos haftasında 33 milyar 267 milyon dolara yükseldi.

KKM, 60 MİLYAR DOLARA MAL OLDU

Ekonomi Gazetesi’nin haberine göre, Merkez Bankası raporları ve bütçe verileri üzerinden yapılan hesaplamalar KKM’nin Türkiye’ye toplam maliyetinin yaklaşık 60 milyar dolar olduğunu gösteriyor. Bu rakam, yakın ekonomik tarihin en pahalı düzenleyici önlemlerinden biri olarak öne çıkıyor. Seçimler öncesi kur yükselişini durdurmak için getirilen ve özünde TL mevduatların da döviz kabul edilmesine dayanan uygulama, faizleri baskılamanın ve büyük servet transferinin aracı olarak da işlev görmüştü.

PİYASALAR

BIST 100: Endeks, en düşük 10.800,60 puanı ve en yüksek 11.044,41 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 2,10 üstünde 10.972,63 puandan tamamladı.

Ne olur? Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 11.100 ve 11.200 seviyeleri direnç, 10.900 ve 10.800 puan ise destek konumunda bulunduğunu kaydetti.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,63 artışla 4 bin 448 liraya çıktı. Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,62 yükselişle 30 bin 51 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 7 bin 330 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,63 artarak 7 bin 450 liraya yükseldi. Altın ithalatına vergi söylentisi sonrası ons altın cuma günü 3.534 dolara ulaşarak yeni bir rekor kırdı. Cumartesi öğlen itibariyle 3.397 dolardan işlem görüyordu.

Ne olur? Altında bütün ciddi senaryolar yükseliş öngörüyor. Zayıf istihdam verisi sonrası Fed’den faiz indirimi beklentisi yüzde 92’ye çıkınca ons altın yukarı doğru hareketlenmiş, ana direnç bölgesi olan 3400 dolar seviyesini aşmıştı. ABD’nin 60 milyar dolardan fazla altın ithalatı yapılan İsviçre’den altın ithalatına vergi (%39) getireceği haberleri de piyasaları derin etkiledi. Karar sonrası ons altın yükseldi. Çin Merkez Bankası sekiz aydır altın alıyor. Uzmanlara göre, altın fiyatı 3.330 dolar seviyesi üzerinde kaldığı sürece boğa piyasa görünümünü koruyacak.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,05 artarak 40,6870 liraya çıktı. Euro yüzde 0,72 artışla 47,4430 liraya çıktı.

Ne olur? ING Global'in dolar/TL için 1 aylık tahmini 41,70, 3 aylık tahmini 43,60, 6 aylık tahmini 45,90, 12 aylık tahmini 50,25 oldu. Başka bazı tahminlerde de yıl sonu dolar kuru 45 lira gözüküyor. Yatırımcının olağan şartlarda bu rakamı dikkate alması gerek.

FAİZ: Bankalarda mevduat faizleri % 43 – 44 bandında seyrediyor. Kredi faizlerinde de birkaç puanlık gerilemeler özleniyor.

Ne olur? MB faiz indirimlerine başladı. Eylül itibariyle faizlerin %40 seviyelerine çekilmesi, hatta giderek altını görmesi mümkün. Dolayasıyla TL faizler enflasyona yaklaştıkça reel getirisi aşınacak. Yatırımcı alternatif alanlara yönelecek. TL fonlardan çıkış da bu eğilimin başladığını gösteriyor.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,26 değer kazandı. Emeklilik fonları yüzde 1,07 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,98 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

NELER OLDU?

TCMB REZERVLERİ 169 MİLYAR DOLARA GERİLEDİ

Merkez Bankası brüt döviz rezervleri 1 Ağustos itibarıyla bir önceki haftaya göre 2 milyar 859 milyon dolar azalışla 171 milyar 848 milyon dolardan 168 milyar 989 milyon dolara geriledi. Swap hariç net rezervin de 1.2 milyar dolar azalışla 45.5 milyar dolara indi. TCMB geçen hafta 0.2 milyar dolar döviz satışı gerçekleştirdi.

MEVDUATTAN ÇIKIŞ VAR, 248 MİLYAR TL AZALDI

• Bankacılık sektörü toplam mevduatı, 1 Ağustos ile biten haftada önceki haftaya göre 248 milyar 144 milyon lira azalarak 24 trilyon 489 milyar 329 milyon liraya indi.
• TL cinsi mevduat yüzde 1 düşüşle 13 trilyon 577 milyar 921 milyon 183 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 1,4 azalışla 7 trilyon 771 milyar 624 milyon 778 bin lira oldu.
• KKM hesapları geçen hafta 11 milyar 603 milyon lira azalarak 477.6 milyara indi.

BORÇ STOKU 6 AYDA 2.2 TRİLYON TL ARTTI, YILLIK FAİZ 50 MİLYAR DOLARA GİDİYOR

Merkezi yönetimin (MY) borç stokundaki aylık atışlar 200 – 210 milyar TL seviyesinden 400 milyara yaklaştı. Bu yıl ilk 6 ayda 2.2 trilyon arttı. Böyle giderse yıl sonunda 14 trilyon civarını görebilecek. MY borç stoku 7 yıl içinde 1 trilyondan 12 trilyona geldi. Haziran 2025 itibariyle yıllık faiz ödemesi 46,5 milyar dolara ulaşmış durumda. Sadece haziran ayındaki faiz ödemesi 6,3 milyar dolar oldu.

DIŞ BORÇ, REKOR İÇ BORÇLANMA İLE ÖDENİYOR

Hazine ve Maliye Bakanlığı rekor kıran iç borçlanma gelirini dış borç itfalarında da kullanıyor. 7 ayda 13 milyar dolarlık dış borç geri ödemesi yapan Hazine sadece 8.75 milyar dolar borçlandı, aradaki fark içerden karşılandı. Uzmanlar, temmuzda iç borç çevirme oranının yüzde 157’ye çıktığını, artan bütçe açığının yine iç borçlanmadan karşılanacağını vurguluyorlar. (EKONOMİ)

EFT, HAVALE VE NAKİT İŞLEMLERİNDE TEDBİRLER SIKILAŞTIRILIYOR

MASAK’ın tartışmaya açtığı tebliğ taslağına göre finansal kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirilen EFT, havale ve nakit işlemlerde şeffaflık artırılacak. Kayıt dışılığı önlemek için sıkı tedbir alınacak. Finansal kuruluşlar, müşteri profiliyle uyumlu olmayan olağan dışı büyük işlemlerin mahiyeti hakkında müşteriden bilgi talep edecek.

- 200 bin TL – 2 milyon TL arasındaki nakit işlemlerde 20 karakterli açıklama yazılacak.

- 2 milyon – 20 milyon TL arası nakit işlemlerde Nakit İşlem Beyan Formu doldurulacak.

- 20 milyon üzeri nakit işlemlerde fonun kaynağına dair ek bilgi - belge verilecek.

SEMT PAZARINDA KREDİ KARTIYLA ALIŞVERİŞ YAYGINLAŞACAK

Ekonomi Bakanlığı son zamanlarda gelir artırmak için vergi artışları yanı sıra kayıt dışı ile mücadeleye ağırlık veren uygulamalar getiriyor. Son önlemler, banka işlemlerinde beyan zorunluluğu ile pazarlarda kredi kartı kullanımının yaygınlaştırılması oldu. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre tüketiciler, 15 Ağustos'tan itibaren, semt pazarlarındaki alışverişlerde kredi kartını daha fazla tezgahta kullanma imkanına kavuşacak.

DOĞRUDAN SATIŞTA TÜKETİCİ 30 GÜN SÜREDE GEREKÇESİZ İADE YAPABİLECEK

Resmi Gazetede yayımlanan Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik ile perakende noktalar dışında, e-ticaret kanalları dahil satışları kapsayan “doğrudan satışlara” yeni düzenleme getirildi. Doğrudan satışlarda tüketici istisna olan ürünler hariç, 30 gün süreyle gerekçesiz, eğer satıcı eksik bilgi verdiyse 1 yıl süreyle aldığı üründen vazgeçebilecek. Satış yapan firmalar bakanlıktan 3 yıl geçerli Yetki Belgesi alacak ve şirketin ödenmiş sermayelerinin en az 10 milyon TL olacak. (EKONOMİ)

REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU 0,66 PUAN AZALDI

TCMB, temmuz ayına ilişkin "Reel Efektif Döviz Kuru Gelişmeleri" verilerini yayımladı. Buna göre, 2003=100 bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazında temmuzda bir önceki aya kıyasla 0,66 puan azalarak 69,36 oldu. Endeks, Haziran 2025'te 70,02 düzeyindeydi. Yİ-ÜFE bazında reel efektif döviz kuru endeksi ise 1,36 puan düşüşle 93,28'den 91,92'ye geriledi. Böylece, Türk lirasının değeri, geçen yılın aynı dönemine göre TÜFE bazında 0,66 puan, Yİ-ÜFE bazında 1,36 puan azalış gösterdi.

KREDI BORÇLARINDA REKOR: 1,2 MİLYON KİŞİ YASAL TAKİBE DÜŞTÜ

Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin haziran ayı verileri, ülkedeki borçluluk seviyesinin kritik bir eşiğe geldiğini gözler önüne serdi. Rapora göre, bireysel ve ticari kredilerin toplam tutarı 20 trilyon 251 milyar 675 milyon 273 bin liraya ulaşarak rekor kırdı. Veriler, borç yükünün tüm sektörlerde arttığını ortaya koyarken, özellikle bireysel krediler ve kredi kartlarında borç krizinin derinleştiğine işaret ediyor. Haziran itibarıyla takipteki alacaklar son bir yılda yüzde 176 artarak 212 milyar liraya yükseldi. Aynı dönemde yasal takibe düşen kişi sayısı da geçen yılın aynı ayına göre yüzde 35 oranında artarak 1 milyon 201 bini geçti. (EKONOMİ)

KOBİ TANIMI DEĞİŞTİ, CİRO ŞARTI İKİ KATINA ÇIKTI

Yüksek enflasyon döneminin bilançoları şişirmesi sebebiyle birçok işletmenin KOBİ tanımı dışında kalması üzerine, reel sektör temsilcileri KOBİ tanımının değiştirilmesi yönünde yoğun taleplerde bulunuyordu. Cumhurbaşkanı Kararı ile KOBİ tanımı değiştirilerek, yıllık satış hasılatı üst sınırı 500 milyon liradan, 1 milyar liraya yükseltildi.

OTOMOTİV TEDARİK SEKTÖRÜNDE ÇİN İSTİLASI BÜYÜYOR

TAYSAD, otomotiv sektörünü tedarik sanayi özelinde değerlendiren bir anket çalışması gerçekleştirdi. Anket sonuçlarına göre sektörün son iki yılda yaşadığı en büyük zorluk, %92 ile yüksek iş gücü maliyeti, %82,22 ile baskılanan döviz ve %46,67 ile de faiz yükü/ krediye erişim zorluğu oldu. Sektörde yatırımlar dururken Çin'den yapılan ithalat 5 yılda %156 arttı. (EKONOMİ)

OTOMOTİV SATIŞI REKOR TAZELEDİ

Temmuz ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14.6 artarak 107 bin 718 adede ulaştı. Geçen ay otomobil satışları yıllık bazda yüzde 14.7 artarak 84 bin 195 adet olurken, hafif ticari araç satışları bu dönemde yüzde 14 oranında büyüyerek 25 bin 523 adede yükseldi. ÖTV artışı, son bir haftada pazarın hızını kesse de en yüksek ikinci temmuz ayı satış rakamına ulaşıldı.

ELEKTRİKLİ OTO SATIŞI 7 AYDA İLK KEZ 100 BİNİ AŞTI

Türkiye'de yılın 7 ayında elektrikle çalışan tam elektrikli otomobil satışları 102 bin 160 olarak kayıtlara geçti. "Uzatılmış menzil" sistemlere sahip araçlar da dahil edildiğinde elektrikli otomobil satış sayısı 103 bin 310'a yükseldi. Böylelikle elektrikli otomobil satışı ilk kez 100 bini aştı. Yılın 7 ayında, benzinli otomobil satışlarında yüzde 23,8, dizellerde yüzde 21,7 düşüş gerçekleşirken, otogazlılarda yüzde 5,2'lik yükseliş kayıtlara geçti. Bu dönemde hibrit otomobil satışları yüzde 92,4, tam elektrikli otomobil satışları ise yüzde 146,9 arttı.

İLK OTONOM YERLİ ARAÇ ÜRETİLDİ

Otokar'ın kendi mühendislik ve yazılım gücüyle geliştirdiği Otonom e-Centro, Macaristan'da TÜV Rheinland pistinde 30 gün boyunca 148 farklı senaryoda denendi, 600’den fazla sürüş testini geçti. İlk Türk otonom aracı olan Otonom e-Centro, sürücüsüz 7 gün 24 saat hizmet veriyor. Grup Direktörü Erdal Usta, "Bu sadece Türkiye için değil, küresel ölçekte de önemli bir adım" dedi.

DIŞ TİCARET AÇIĞI YÜZDE 12 DÜŞTÜ

Ticaret Bakanlığı açıklamasına göre Genel Ticaret Sistemi’ne (GES) göre, ihracat temmuzda 2024’ün aynı ayına kıyasla yüzde 11 artışla 24 milyar 952 milyon dolar, ithalat yüzde 5,4 artarak 31 milyar 376 milyon dolar oldu. Aynı dönemde dış ticaret hacmi yüzde 7,8 artarak 56 milyar 327 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı, bu dönemde yüzde 12,1 azalışla 6 milyar 424 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.

TÜRKİYE-ÇİN-AVRUPA DEMİRYOLU HATTI’NDA İLK TREN İSTANBUL’A ULAŞTI

Türkiye ile Çin arasında imzalanan işbirliği kapsamında, ilk iki yük treni Avrupa’ya gitmek üzere Türkiye’ye ulaştı. Pasifik Eurasia ile Çin Devlet Demiryolları China Railway arasında kurulan stratejik işbirliği kapsamında Çin-Türkiye- Avrupa Demiryolu Hattı’na köprü olan ilk iki yük treni İstanbul’a geldi. Küresel Ulaştırma Koridorları Forumu’nun çalışmaları sonucu, Çin ile Avrupa arasında düzenli olarak işletilecek iki yük treni, Türkiye üzerinden Polonya’ya ulaşacak.

SAĞLIK TURİZMİ ALARM VERİYOR

2025'in ilk yarısında yabancı ziyaretçi sayısı, geçen yıl aynı döneme göre yüzde 2 yükselerek 25 milyon 533 bine ulaştı. TÜİK verilerine göre, geçmiş yıllarda düşüş eğiliminde olan alışveriş amaçlı turizm yeniden yükselişe geçti. Ocak-Haziran döneminde 183 milyon dolar arttı. Yeme-içme harcaması ise 689 milyon dolar artışla 5,5 milyar dolara yaklaştı. Buna karşılık, uzun süredir yükseliş eğiliminde olan sağlık turizmi gelirleri ise yaşanan bazı olumsuz gelişmelerin etkisi ile ilk kez geriledi, 230 milyon dolarlık kayıpla 1 milyar 392 milyon dolara indi.

TEMU, TÜRKİYE'DE ERİŞİMİNİ BİR YILDA YÜZDE 314 ARTIRDI

Gemius’un paylaştığı verilere göre geçen yılın Temmuz ayında yaklaşık 7 milyon erişime ulaşan Temu, aydan aya erişimini artırırken, bir yıllık süreçte erişiminde yaklaşık yüzde 314’lük bir yükseliş yaşadı. Gemius Audience’ın Temmuz 2025’i kapsayan verilerine göre Temu, 29 milyon ziyaretçiye ulaştı.

YERLİ ŞİRKETLER TEMU’DAN ŞİKAYETÇİ

E–ticaret platformu Temu’nun Türkiye pazarında baş döndürücü yükselişi yerli şirketlerin şikayetlerine yol açıyo. Arabunu.com CEO’su Serkan Koç, “Temu ile rekabet imkansız. Geçen yıl 10, bu yıl 27 milyon kişiye ulaştı. Türkiye’de bin lira olan akıllı saat Temu’da 227 lira. Temu’ya karşı önlem almalıyız” dedi. Ancak durum bundan ibaret değil. CHP’li Prof. Dr. Yalçın Karatepe de buna dikkat çekti: “Bence asıl üzerinde durulması gereken şey onların 227 liraya sattıkları saati siz burada niye 1.000 TL’ye satıyorsunuz?” Temu’nun 227 liraya satıp yine de kar edebildiği düşünüldüğünde manzara, bazı yerli şirketlerin fahiş fiyatlar uyguladığını gösteriyor.

ŞAM’DA 4 MİLYAR DOLARLIK İMZA

Türkiye'den Kalyon, Cengiz ve TAV'ın da içinde bulunduğu konsorsiyum, Şam Uluslararası Havalimanı tesislerinin rehabilitasyonu ve eş zamanlı olarak yeni tesisler inşa edilmesi için stratejik iş birliği anlaşması imzaladı. 4 milyar dolarlık anlaşma kapsamında, 8 yıl içinde havalimanının yıllık yolcu kapasitesi 31 milyona çıkarılacak.

YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK 6.2 MİLYAR DOLARDA KALDI

Türkiye’nin son yıllarda yeniden toparlanma eğilimine giren ve 30 milyar dolar seviyelerini sürekli kılmaya çalışan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri üstleniminde, Ocak-Temmuz 2025’te üstlenilen iş tutarı 6.2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Suriye’nin yeniden yapılanması ve bölgesel ticaret-enerji koridorları benzeri büyük altyapı projeleriyle orta vadede hızlanma beklense de kısa vadede bölgesel gerilimlerin negatif etkisi görüldü.

DEVLETTE KİRALIK TARLA UYGULAMASINDA ASKIYA ÇIKILDI

İşlenmeyen tarım arazilerinin kiraya verilmesi süreci bu yıl başlıyor. Mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste iki yıl işlenmeyen/ ekilmeyen tarım arazileri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla sezonluk olarak kiraya verilecek. Arazi Tespit Komisyonları yaptıkları çalışmalarla 2024 yılında il ve ilçe bazında ekilmeyen tarım arazilerini tespit etti. Belirlenen araziler askıya çıkarıldı.

AR–GE HARCAMASI 178,6 MİLYAR LİRA OLDU

TÜİK verisine göre, Türkiye'de merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetleri için geçen yıl 178 milyar 580 milyon lira harcama yapıldı. Harcamaların bütçe içindeki payı yüzde 1,51 oldu. Bu yıl 236 milyar 262 milyon lira tahsis edildi. 2024 yılı için en fazla harcama yüzde 68,3 ile genel bilgi gelişimi için üniversitelere yapıldı. Bunu yüzde 9,3 ile endüstriyel üretim ve teknoloji, yüzde 5,2 ile genel bilgi gelişimi, yüzde 4,3 ile tarım ve yüzde 4 ile savunma takip etti.

GARANTİLİ PROJELERDE MÜTEAHHİTLERE ÖREME 42 MİLYARI BULDU

Ekonomist İnan Mutlu’nun paylaştığı verilere göre 2025'in ilk 6 ayında döviz garantili köprü ve otoyollar için müteahhitlere 42 milyar lira ödeme yapıldı. Sene sonuna kadar yapılması beklenen ödeme 95 milyar lira. KGM'nin ilk 6 ayda harcamaları yüzde 77 arttı. Garanti ödemeler ise yüzde 19 arttı.

TEKSTİLDE 5 AYDA 46 BİN İŞSİZ

Tekstil ve hazır giyimde kan kaybı artıyor. Emek ağırlıklı üretim yapılan işletmelerde mayıs ayında istihdam kaybı 12 bini aştı, 5 aylık kayıp ise 46 bine yaklaştı. Bu iki sektörde faaliyet gösteren firma sayısı da 2 bin 659 adet azalarak 56 bin 442’ye geriledi.

UKRAYNA’DA TÜRK DOMATES VE SALATALIĞINA %26,9 ANTİ DAMPİNG VERGİSİ GETİRİLDİ

Ukrayna’nın, geçen yıl Türk domates ve salatalığı için başlattığı antidamping soruşturmasını tamamlayarak Türk firmalarına yüzde 25 ve yüzde 26,9 oranında antidamping vergisi uygulamaya başlaması yaş meyve sebze ihracatçılarında paniğe yol açtı. Türkiye’nin geçen yıl Ukrayna’ya gerçekleştirdiği 80 milyon dolarlık domates ve taze salatalık ihracatı tehlikeye girdi.

MEB, 21 OKULUN RUHSATINI İPTAL ETTİ

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), özel öğretim kurumlarına yönelik yürüttüğü denetimler sonucunda, mevzuata aykırı faaliyetlerde bulunan 21 özel okulun ruhsatının iptal edildiğini duyurdu. Usülsüzlükler; hayalet öğrenci kaydı, devamsızlıkların takip edilmemesi, onaylı ders kitaplarının kullanılmaması, fahiş fiyat, yabancı ülke ve millet adlarının izinsiz şekilde tabelalarda kullanımı gibi olarak sıralandı.

BİR GÖRÜŞ

İşimiz çok zor

Ekonomist Tunç Şatıroğlu

Eylülde faiz indirimlerine devam edilirse vatandaşın kendini aşırı yüksek enflasyona karşı koruması çok zorlaşacak.

Mevduat getirisi gerçek enflasyonun altında kalırken dövize seviye gözeterek müdahalelerin devam edeceğini düşünüyorum.

Bu durumda altın alarak korunmak için altını düşük fiyattan alabilmek gerekiyor. Bunun için altındaki dalgalanmaları takip etmek ve dip yaptığına inandığınızda almak üzere hazır bekleyip zamanı gelince oyalanmayıp hemen o gün alım yapabilmek gerekecek.

Yurtdışı borsaya yatırım hem riskli hem de dolar baskılanınca getiriler de baskılanmış olacak.

CDS düşük olduğu için Eurobond yatırımı yapan serbest fonların da getirisi döviz de baskılandığından enflasyonu kolay kolay yenemeyecek. Hatta o sırada piyasalarda bir dalgalanma olursa CDS artacak ve o fonlar da zarar yazacak.

Yatırım için konut alanlar eğer bu konutlarını kiraya verirlerse anahtarlarını en erken 14 yıl sonra geri alabilecekler. Boş tutarlarsa her ay aidat ödeyip artık 6 katına kadar çıkmış emlak vergisi verecekler.

Yurtdışında konut alıp kiraya verirlerse döviz baskılandığı için kira gelirleri düşük kalacak, ancak yine döviz baskılandığı için yurtdışı konutu ucuza almış olacaklar.

BIST'e yatırım yaparlarsa ve o sırada 19 Mart benzeri bir olay daha yaşanırsa ya zarar edecekler ya da erken seçim kararı alınıncaya kadar sabretmeleri gerekecek.

Kripto paraların riski zaten herkese uygun değil.

İşimiz çok zor.

Uzun oyun Türkiye riski olmayan döviz cinsi yatırımlar yapıp sabırla beklemek ve erken seçim kararı alınınca borsaya geçmek olabilir. Döviz cinsi yatırım yapıyorum derken içinde Türkiye Eurobond olan fonlara yatırım yapmak yağmurdan kaçarken doluya tutulmak olabilir.

Ek olarak gelecek yıl ABD'de bir resesyon olabilir ve finansal piyasalarda büyük satışlar görebiliriz. O zaman bizim piyasa duman olur. Bütün stratejiyi yeniden ele almak gerekir.

Yani işimiz çok çok zor.

DÜNYA EKONOMİSİ

TRUMP, ÇALIŞMA İSTATİSTİKLERİ KOMİSERİ’Nİ GÖREVDEN ALDI

ABD Başkanı Donald Trump, beklenenden daha zayıf gelen istihdam verilerinin gümrük vergisi politikasıyla ilgili endişeleri arttırmasından saatler sonra Çalışma İstatistikleri Bürosu Komiserini Erika McEntarfer'i kovdu. Trump, McEntarfer'in "Cumhuriyetçileri ve beni kötü göstermek için" istihdam rakamlarıyla "oynadığını" iddia etti. Beyaz Saray'ın bu benzeri görülmemiş hamlesi, Trump'ın ekonomik verileri siyasileştirdiği suçlamalarına yol açtı.

FED’E ATAMA ABD BORSALARINA YARADI

Fed Başkanı Powell’a sert eleştiriler yönelten Trump, Fed’de boşalan bir koltuğa faiz indirimlerinden yana bir ismi, Beyaz Saray Ekonomi Danışmanları Konseyi Başkanı Stephen Miran’I taşıyarak, 2025’teki merkez bankası başkanlık seçimi öncesi para politikasında söz sahibi olmayı hedefliyor. Bu hamle, Fed'in bağımsızlığına dair endişeleri artırıyor. Atama faiz indirimleri serisinin başlayacağını ima ettiği için haber sonrası ABD borsaları yükseldi.

HİNDİSTAN’A EK VERGİ

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya'dan petrol alımını sürdürmesine yanıt olarak Hindistan'a yüzde 25 oranında ek gümrük vergisi uygulanmasının öngörüldüğü kararnameyi imzaladı. Bu arada Çin de Rusya’dan petrol alımını sürdüreceğini açıkladı.

KÜRESEL PETROL PAZARI DENGE ARIYOR

OPEC+, eylül ayı itibarıyla günlük 547 bin varillik üretim artışıyla, 2023’te başlatılan gönüllü kesintileri tamamen sonlandırma kararı aldı. Bu gelişme ile Brent tipi ham petrol temmuzun son haftası gördüğü 72.5 dolardan 68 dolara doğru geriledi, Amerikan ham petrolünün varil fiyatı da 70 dolardan 66 dolara çekildi. Yatırımcılar özellikle yılın son çeyreğinde oluşabilecek olası arz fazlasına odaklanırken, talep görünümünün zayıfl adığı bir dönemde gelen bu artış, piyasaların yönünü belirleyecek temel unsur haline geldi. (EKONOMİ)

NAVLUN DİP YAPTI, GEMİ SİPARİŞLERİ %64 AZALDI

Küresel ticaretin yüzde 80’e yakınının yapıldığı deniz taşımacılığında, kayıplar artıyor. Drewry Dünya Konteyner Endeksi’nde (WCI), ocak ayından bu yana yaşanan gerileme yüzde 40’a dayanırken, küresel uzmanlar navlunda ikinci yarıda düşüşün hızlanmasını bekliyor. Ocak ayına 4 bin dolara yakın seviyede başlayan Drewry Dünya Konteyner Endeksi (WCI), geçen hafta yüzde 1’lik sınırlı bir kayıpla 40’lık konteyner başına 2.499 dolara geriledi. (EKONOMİ)

TARİFELER GÜBRE SEKTÖRÜNÜ SARSIYOR

ABD’nin bu hafta yürürlüğe koyacağı yeni gümrük vergileri, küresel gübre sektöründe önemli tedirginlik yaratmış durumda. Trump tarafından imzalanan kararnameyle birlikte başta fosfatlı gübreler olmak üzere birçok ürün kaleminde ithalat tarifeleri artırıldı. Bu hamle ABD’nin dış ticaret açığını dengelemek ve stratejik bağımlılıkları azaltmak amacıyla atılsa da, kısa vadede fiyat artışları ve küresel tedarik zincirleri üzerinde etkileri de beraberinde getirebilir. (EKONOMİ)

ÇİN'İN İHRACAT KISITLAMALARI ABD VE AVRUPA’NIN SİLAHLANMASINDA BASKI YARATIYOR

Çin'in nadir toprak elementlerine yönelik ihracat kısıtlamalarını artırması, Batılı savunma sanayi şirketlerini ciddi darboğazlara sürüklüyor. Jet savaş uçaklarından insansız hava araçlarına, radar sistemlerinden hassas mühimmatlara kadar birçok gelişmiş savunma teknolojisinde kullanılan bu elementlerin küresel arzının yüzde 90’ından fazlası Çin kontrolünde bulunuyor. (EKONOMİ)

BOLİVYA'DA PARANIN YERİNİ KRİPTO ALIYOR

Bolivya'nın ulusal para birimi Bolivyano’nun alım gücünün düşüşü ve hükümete olan güvenin azalmasının ardından kripto para birimlerinin alternatif kullanımı hızla artırıyor. Ülkede geleneksel kurumlara karşı güvensizlikle beraber 2025'in ilk 6 ayında dijital paralarla yapılan ödemeler 5 kattan fazla artarak yaklaşık 300 milyon dolara ulaştı. Miktar hala çok düşük olmakla birlikte ülkenin iş liderleri kripto kullanımında artışın devam edeceği görüşünde. (BLOOMBER HT)

KÜRESEL GIDA FİYATLARI 2,5 YILIN ZİRVESİNDE

FAO'nun açıkladığı dünya gıda fiyatları endeksi temmuzda önceki aya göre yüzde 1,6 artarak 130,1'le Şubat 2023'ten beri en yüksek düzeye çıktı. Tahıllar, yağlı tohumlar, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık artış değişimleri izleyen dünya gıda fiyatları endeksindeki bu düzey, daha önce Mart 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgali döneminde görülmüştü. (CNBC -e)

BÜYÜK SERVET GÖÇÜ: 307 BİN MİLYONER ÜLKE DEĞIŞTİRECEK

Silahlı çatışmalar, ticaret savaşları ve ekonomik belirsizlikler dünyanın en zenginlerini yeni güvenli limanlar aramaya yöneltiyor. Henley Private Wealth Migration Report 2025’e göre bu yıl 142 bin, gelecek yıl 165 bin milyoner ülke değiştirecek. “Büyük Servet Göçü” olarak adlandırılan bu trendde, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Malta ve Polonya gibi ülkeler öne çıkarken, bu yılın en dikkat çekici yükselişi Karadağ’dan (Montenegro) geldi.

ŞİRKETLER

APPLE, ABD’YE 100 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM YAPACAK

ABD'li teknoloji devlerinden Apple, ABD'de 100 milyar dolarlık yeni yatırım yapacağını duyurdu. Apple'dan yapılan açıklamada, şirketin tedarik zincirini ve ileri üretim teknolojilerini ABD'ye taşımayı amaçlayan Amerikan Üretim Programını başlattığı aktarıldı. Bu programla Apple'ın ABD genelindeki yatırımını artıracağı belirtilen açıklamada, küresel şirketlerin de kritik bileşenleri ABD'de üretmeleri için teşvik edileceği kaydedildi.

SHARGE, TÜRKİYE PAZARINA GİRDİ

Taşınabilir enerji çözümleri üreten teknoloji markası Sharge, resmi olarak Türkiye pazarına giriş yaptığını duyurdu. 22 ülkede faaliyet gösteren şirketin Türkiye’deki distribütörlüğünü, aksesuar alanında faaliyet gösteren DRK Aksesuar üstleniyor. Sharge, Türkiye pazarında ilk etapta yüksek kapasiteli powerbank’ler, GaN (Gallium Nitride) tabanlı hızlı şarj adaptörleri ve katlanabilir güneş panelleriyle yer alacak.

İŞ BANKASI’NIN AKTİF BÜYÜKLÜĞÜ 4 TRİLYON LİRAYA ÇIKTI

Türkiye İş Bankası, yılın ilk 6 ayında 29.8 milyar TL kâr ederken özkaynak büyüklüğünü 360,5 milyar TL'ye, aktif büyüklüğünü 4 trilyon TL’ye çıkardı. Bankadan yapılan açıklamaya göre İş Bankası “Türkiye'nin en büyük özel bankası” olmaya devam etti.

KALEKİM, FAS’TA ŞİRKET HİSSESİ ALDI

Kalekim’in, yüzde 75 oranında bağlı ortaklığı olan Kalekim Lyksor, Fas merkezli Lyksor Maroc şirketine yüzde 51,8 oranında ortak oldu. Beton ve çimento kimyasalları üretimi ve satışı yapan Lyksor Maroc bünyesinde 25 bin ton kapasiteli bir üretim tesisi kuracak olan şirket, bu yeni tesiste ise 2025 yılının son çeyreğinde üretime başlamayı hedefliyor.

OPENAI ÇALIŞAN HİSSESİ SATIŞLARI İLE 500 MİLYAR DOLAR DEĞER HEDEFLİYOR

ChatGPT üreticisi OpenAI, çalışanların, nakite çevrilebilecek ve şirketin değerini yaklaşık 500 milyar dolara çıkaracak hisse satışlarında erken aşamada görüşmeler yürütüyor. 300 milyar dolar değeri olan şirketin hisselerini yükseltmesi bekleniyor. Potansiyel bir halka arzdan önce işlem, mevcut ve eski çalışanların birkaç milyar dolarlık hisselerini satmalarına olanak tanıyor.