Ekonominin gündemi faiz: 2000’lere dönüş

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

Geçen haftanın en önemli gelişmesi MB’nin enflasyon raporunun açıklanması oldu. İBB operasyonları sonrası MB rezervleri yeniden dibe vurmuş, beklentiler bozulmuş, yabancı çıkışı yaşanmış, döviz kurları hareketlenmişti. Ancak MB Enflasyon Raporu’nda enflasyon hedeflerini değiştirmedi, yılsonu enflasyon tahminini ortalaması %24 olan %19-29 aralığında sabit tutu. “Risklerin belirgin şekilde yukarı yönlü” olması nedeniyle sıkı duruşun korunacağını duyurdu. Başkan Karahan, enflasyon eğiliminin yılsonu için yüzde 30-31'i gösterdiğini, iç ve dış taleple birlikte düşmesi beklenen emtia fiyatlarının dezenflasyonu destekleyici olduğunu söyledi. Karahan, “Ben, enflasyonun yılsonunda bandın içinde kalacağı konusunda son derece eminim” dedi. İndirim döngüsünde geldiği için, son sıkılaşmanın etkisinin daha yüksek olabileceğine işaret eden Karahan, buna bağlı olarak da büyümenin yavaşlayabileceğini, bunun da enflasyona olumlu etkide bulunacağını kaydetti.

MB’nin beklentilerdeki bozulmaya rağmen enflasyon hedefini değiştirmemesindeki güvencesi yüksek faizler… Ekonomi, hem arz yönünden hem de talep yönünden sıkıştırılıyor. İş çevrelerinden faiz konusunda artık daha yüksek sesli talepler geliyor. Hükümet, yüksek faizin etkisini yine geleneksel kredi paketleriyle aşma yoluna gidiyor.

Geçen haftanın dikkat çeken gelişmelerinden biri de faiz ödemelerinin, borç ana para ödemelerinin üstüne çıktığını gösteren verilerdi. İç borçta faiz ödemeleri daha önce ana para ödemelerinin üzerine çıkmıştı. Ancak toplam borç stokunda da çıkmış durumda. Bu durum, en son kriz yılı 2000’de yaşanmıştı. Faiz ödemelerinin ana para ödemelerini geçmesinin temel nedeni “CB sistemi” döneminde borç stokunun 1 trilyon altından 10,7 trilyona fırlaması ve elbette yüksek faizle borçlanma…

Trump yine ortalığı karıştırdı. AB ile vergi görüşmelerinin işe yaramadığını açıkladı. Trump, TruthSocial üzerinden yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği ile müzakerelerin bir yere varmadığını belirterek, yüzde 50 gümrük vergisi uygulanmasını önerdiğini söyledi. Trump’ın açıklamaları piyasaları karıştırdı. Korku endeksi 3,14 puan artışla 2 haftanın en yüksek seviyesi olan 23,42 puanı gördü. Almanya'nın 10 yıl vadeli tahvilinde getiri 8,5 baz puan düşüşle yüzde 2.55'e geriledi. Japon yeni, ABD doları karşısında yüzde 1 değer kazanarak 2 haftanın en yüksek seviyesi olan 142.51'e toparlandı. Euro/dolar paritesi de 1,13755'ten 1.12989'a kadar düştü. S&P 500 vadeli endeksi yüzde 1.14, Nasdaq 100 yüzde 1.40 ekside seyrederken, Avrupa'da Stoxx 600 Bankacılık Endeksi'nde kayıp yüzde 2,9’a ulaştı. Almanya'da DAX yüzde 1,9, Londra'da FTSE 100 yüzde 0,8, İtalya'da FTSEMIB yüzde 2 düştü.

PİYASALAR

BORSA

BIST 100 endeksi, en düşük 9.326,14 puanı ve en yüksek 9.683,25 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 3,23 altında 9.356,04 puandan tamamladı. Geçen haftanın son işlem günü yabancı satıcıydı.

Ne olur?

Bu hafta için direnç 9.550, destek 9.250 olarak veriliyor. Borsayı olumsuz etkileyebilecek en önemli gelişme Trump’ın Avrupa’ya gümrük tehdidi oldu. Etkilerinin hafta başında devam etmesi ihtimali var.

ALTIN

Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 5,85 artışla 4 bin 196 liraya çıktı. Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 5,80 yükselişle 28 bin 363 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 6 bin 640 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 5,84 artarak 7 bin 28 liraya yükseldi.

Ne olur?

Trump’ın Avrupa’ya vergi tehdidi, Çin’le anlaşma sonrası yatışan ticaret savaşları endişesini yeniden depreştirdi. Ons altın Cuma günü 3.364 dolara yükseldi. Cumartesi itibariyle 3.358 dolardan işlem görüyordu. Önümüzdeki dönem altında yön uluslararası gerginlikler ve ticaret savaşları tansiyonuna göre yön bulacak.

DÖVİZ

Bu hafta ABD doları yüzde 0,53 artarak 39,0310 liraya çıktı. Euro da yüzde 1,69 artışla 44,1660 liraya çıktı.

Ne olur?

MB rezerv biriktirebiliyor. Döviz talebi yatışmış görünüyor. Ancak bir kez daha aşırı siyasi gerginlik gündemlerinde döviz talebinin patladığını deneyimlemiş olduk. Dolayısıyla burada tabloyu bozabilecek temel risk siyasettir.

FAİZ

16 Mayıs haftasında 1-3 ay vadeli ortalama bileşik TL mevduat faizi artımaya devam ederek, yüzde 59,2 seviyesine çıktı. Aynı dönem ihtiyaç kredisi faiz Şubat ayında indiği yüzde 60'lara seviyesinden 16 Mayıs haftasında yüzde 73,5 seviyesinde gerçekleşti. Ticari kredi faizleri de ise bir haftada yaklaşık 5 puanlık düşüş görüldü. Ticari kredi faizi yüzde 58,9 düzeyinde kaydedildi. Bankalarda 3 aylık mevduatın faizi yüzde 44 civarında. Vade kısaldıkça faiz %50’yi bulabiliyor.

Ne olur?

MB, geçen hafta gecelik repo faizinin 300 baz puan düşerek %46 seviyesine gerilemesinden sonra likiditeyi çekerek bu faizi tekrar %49’a çıkardı. Bu durum, MB’nin faizlerde erken bir gevşeme istemediğine yorumlandı. Ancak bir yandan da hükümet kredi paketleri açmaya, MB’ye faiz baskısı artmaya devam ediyor. Bu tablo yeni indirimlere ne zaman başlanacağı tartışmasını gündeme getiriyor. Haziran mı temmuz mu tartışması var. Morgan Stanley’e göre 19 Haziran’daki MB PPK toplantısında yeniden faiz indirimlerine başlanabilir. Goldman Sachs ise haziranda indirim beklemiyor. Genel tabloda faizlerin yeniden ama yavaş gevşeyeceğini göreceğiz.

YATIRIM FONLARI

Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,71 değer kazandı. Emeklilik fonları yüzde 0,74 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 4,46 ile "kıymetli maden" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

ALTIN ŞİMDİLİK 3500 DOLARA TAKILMIŞ OLABİLİR

Bank of America’nın küresel fon yöneticileri anketinin mayıs ayı sonuçlarına göre yatırımcıların yüzde 45’inin altını “aşırı değerli” bir yatırım varlığı olarak sınıflandırıyor. Bankanın küresel emtialar başkanı Blanch’a göre de yatırımcılar, en azından kısa vadede, altının 3500 dolarda zirve yaptığına tanık olmuş olabilir.

GOLDMAN SACHS’TAN ENFLASYON RAPORUNA İLK YORUM

Goldman Sachs, 2025 yılı 2. Enflasyon Raporu'nun TCMB'nin haziran toplantısında faizi değiştirmeyeceği beklentisi ile tutarlı olduğunu savundu. Goldman Sachs, şu değerlendirmeyi yaptı: "Yıl sonu enflasyon tahminimiz 2025 yılı için TCMB'nin sadece bir miktar üzerindeyken, 2025 sonrası için tahminlerimiz daha belirgin bir şekilde daha yüksektir. Türkiye'de enflasyonun daha da düşmesi için gereken çıktı açığının, son aylarda kötüleşen ve yüksek seyretmeye devam eden enflasyon beklentilerindeki yapışkanlık nedeniyle önemli ölçüde arttığını düşünüyoruz.”

ABD'DE DOLAR DÜŞTÜ, BİTCOİN YENİ REKOR SEVİYEYİ GÖRDÜ

Trump kapsamlı harcama ve vergi indirimi yasa tasarısını Kongre’den geçirmeye çalışırken dolar yen karşısında iki haftanın en düşüğüne indi. 20 yıllık tahvil satış gördü. Moody’s'in ABD’nin AAA kredi notunu geçen hafta indirmesiyle yatırımcılar ABD varlıklarına alternatif aradı. Bitcoin yeni rekor seviyeyi gördü, altın da yaklaşık iki haftalık zirve olan 3.325,79 dolara ulaştı. Convera’da üst düzey kurumsal FX aracısı James Kniveton “Düşen hisse senetlerine rağmen, ABD doları geleneksel güvenli liman talebi görmedi, bunun yerine altın ile euro ve yen bundan faydalandı. Tasarının Senato’ya gönderilmesi sürecinde mali kısıtlamalar ortaya çıkabilir, ancak piyasa duyarlılığı şüpheciliğe işaret ediyor” dedi.

ZORUNLU KARŞILIKLARDA ARTIŞ

TCMB’den yapılan basın duyurusuna göre, makro finansal istikrarı ve parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek amacıyla yurt dışından temin edilen TL cinsi kısa vadeli borçlara uygulanan zorunlu karşılık oranlarında değişiklikler yapıldı. Buna göre, TL cinsi yurt dışı repo işlemlerinden sağlanan fonlar ve yurt dışından kullanılan krediler için 1 yıla kadar vadede %12 olan zorunlu karşılık oranı, vadeye göre farklılaştırılarak 1 aya kadar vadede %18’e, 3 aya kadar vadede %14’e yükseltildi.

NELER OLDU?

VATANDAŞIN ENFLASYON BEKLENTISI YÜZDE 59,9

Hanehalkının enflasyon beklentisi yüksek kalmaya devam ediyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), "Sektörel Enflasyon Beklentileri" raporunu yayımladı. Vatandaşın 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi mayıs ayında, sınırlı yükselerek yüzde 59,9 oldu. Öte yandan, piyasa katılımcıları ve reel sektör için enflasyon beklentileri gerilerken; piyasa katılımcıları ile vatandaşın enflasyon beklentisi arasındaki makas 34,8 oldu.

KARAHAN: OPERASYONEL AKSAKLIK

İBB Başkanı İmamoğlu’nun gözaltına alındığı gün (19 Mart) kurda ciddi bir atak yaşanmış, dolar 7, 37.5 TL’den 42 TL’ye çıkmıştı. Ekonomist İris Cibre, Enflasyon Raporu sunumunda, “Yönetilen kur sistemi olmasına rağmen, ne oldu da kur 42'ye atak yapabildi” diye sordu ve bunun bir operasyonel hata olup olmadığını sordu. MB Başkanı Karahan, o gün tarihsel ortalamaların birkaç katı üstünde yurtdışı kaynaklı talep geldiğini, sonraki günlerde benzer yoğunlukta talep geldiğinde, operasyonel aksaklık yaşanmadığı cevabını verdi. Bu cevap, 19 Mart atağının operasayonel aksaklık nedeniyle yaşandığına yorumlandı.

HÜKÜMETİN GELENEKSEL KREDİ POMPALAMA ALIŞKANLIĞI GERİ DÖNDÜ

İş çevreleri “finansmana erişim” sıkıntısını dile getiriyor. Yüksek faizler şirketleri de zorluyor. Bu tabloyu ortadan kaldırmanın yolu enflasyonu hızla düşürmek… Ancak enflasyonda 2 yıl sonra programın başladığı seviyede olmak gibi bir başarısızlık tablosu, hükümeti yine geleneksel kredi paketleri pompalama alışkanlığına sevk ediyor. KGF’nin yeniden devreye sokulması için çalışılıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı da imalatçı KOBİ'lerin yararlanabilmesi için 30 milyar liralık yeni destek paketini devreye almaya hazırlanıyor.

ERDOĞAN, KGF’NİN DEVREYE SOKULACAĞINI AÇIKLADI

İş dünyasının finansmana erişimde yaşadığı sıkıntıların hafifletilmesine yönelik olarak Kredi Garanti Fonu’ndan (KGF) destek sağlanması konusunda hazırlık yapıldığını söyleyen Erdoğan, Macaristan ziyareti dönüşü gazetecilere yaptığı açıklamada, KGF’yi önemsediğini ifade ederek, “Yani bu noktada adım atıp, Kredi Garanti Fonu'ndan tulumbaya suyu dökmekte fayda var ki hareketlensin. İnşallah yeni dönemde çok daha farklı bir adımı atacağız” diye konuştu.

TİCARİ KREDİLERDE BÜYÜME HIZI 4 AYIN EN DÜŞÜĞÜNDE

BDDK verilerine göre, bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi, 16 Mayıs haftasında 27.7 milyar lira artarak 18 trilyon 444 milyar 506 milyon liraya çıkarken kredi büyüme hızlarında düşüş izlendi. 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme ticari kredilerde büyüme 16 Mayıs haftasında yavaşlama göstererek yüzde 26,6 seviyesini gördü. Veri son 4 ayın en düşük noktası olarak kaydedildi. Tüketici kredilerindeki büyüme hızı ise önceki haftaya göre sert düşüş gösterdi. Yaklaşık 6 puan gerileyen tüketici kredisi büyümesi yüzde 42,8 seviyesinden yüzde 36'ya geriledi. (BLOOMBERG HT)

MB, 2 HAFTADA 7,8 MİLYAR DOLAR REZERV BİRİKTİRDİ

Mart ayındaki operasyonlarla sert gerileyen döviz rezervlerinde toparlanma sürüyor. Ekonomist İris Cibre’nin paylaştığı rakamlara göre, mayısta, altın etkisi hariç net Merkez Bankası döviz alımı 12.5 milyar dolara ulaştı. Net döviz pozisyonu 2.3 milyar dolar iyileşerek 17.8 milyar dolara ulaştı. Döviz talebinin yüksek faizle frenlenmesi sonrası yabancı girişi de yeniden başladı. MB, ihracatçı dövizlerinde MB’ye satma oranını yükseltmişti.

YABANCILARIN HİSSE ALIMLARI ARTARAK SÜRÜYOR

TCMB verilerine göre, yabancının hisse alımı önceki haftalara göre artarak devam ederken, son beş haftada toplam hisse alımı 882 milyon doları buldu. Aynı hafta DİBS (Kesin Alım) net alımları 1 milyar 875,6 milyon dolar oldu. Yurt dışında yerleşik kişilerin hisse senedi stokları piyasa değeri 29 milyar 413,8 milyon dolar olarak gerçekleşti. DİBS (Kesin Alım) stokları 11 milyar 926,5 milyon dolar, DİBS (Ters Repo) stokları 1 milyar 561 milyon dolar, DİBS (Teminat) stokları 5 milyar 275,9 milyon dolar oldu.

DOLARİZASYON FAİZLE FRENLENDİ

İBB merkezli operasyonlar sonrası faizlerin yüzde 50 bandına dayanması döviz talebini frenledi. MB verilerine göre, 19 Mart'ı izleyen 8 haftada parite etkisinden arındırılmış olarak 7,1 milyar dolar artış kaydeden yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı, son üç haftada yerini ılımlı düşüşe bıraktı. 25 Mart, 2 Mayıs ve 9 Mayıs ile biten haftalarda yerlinin döviz mevduatı 1,68 milyar dolar geriledi. Gerçek kişilerin son üç haftada döviz mevduatı düşüşü parite etkisinden arındırılmış olarak 698 milyon dolar, tüzel kişilerin ise 986 milyon dolar azaldı. Bu düşüşle birlikte dolarizasyon oranı da yılın zirvesinden yüzde 42,25’e geriledi.

ŞİMŞEK: YATIRIMCI ALGISI İYİLEŞİYOR

Doha’da katıldığı toplantıda soruları yanıtlayan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 19 Mart operasyonlarının ardından piyasalarda yaşanan oynaklığa ilişkin olarak “Son birkaç haftaya baktığımızda yatırımcı algısında toparlanma var, bunun da finansal piyasa koşullarına yansıdığını görüyoruz. Program patikasında gidiyor. Enflasyon son 40 ayın en düşük seviyesinde. İki haftada döviz rezervlerinde yeniden toparlanma görüldü. Aslında yatırımcılar geri döndü. CDS, 90 baz puanın üzerinde düştü” dedi.

EKONOMİ YÖNETİMİNE GÜVEN YÜZDE 25’TE

AK Parti’nin her ay değişik konularda yaptırdığı anketin nisan ayı sonuçlarında İBB Başkanı İmamoğlu’na yönelik soruşturmaya ilişkin “yolsuzluk yapıldığını düşünüyorum” diyenlerin oranı %28,5 çıktı. CHP’nin boykot çağrılarının da sorulduğu ankette boykotu destekleyenlerin oranı %62,2 oldu. Araştırmada katılımcılara “ekonomi yönetimine güven” de soruldu. Ekonomi yönetimine “hiç güvenmiyorum” diyenlerin oranı %26,1 olurken %36’si “güvenmiyorum, %12,9’u “ne güveniyorum ne güvenmiyorum”, %22’si “güveniyorum” ve %3’ü “çok güveniyorum” yanıtını verdi.

VATANDAŞIN YURTDIŞI PORTFÖY YATIRIMINDA HIZLI YÜKSELİŞ

MB verilerine göre, yerleşiklerin ilk çeyrekteki yurtdışı portföy yatırımları, geçen yılın sonuna göre %6,8 artarak 4,23 milyar dolara yükseldi. Hanehalkının portföy yatırımlarındaki artışı ise %25 gibi yüksek oranda gerçekleşti. Bu gelişmeyle birlikte, Hanehalkının portföy hacmi 2,29 milyar dolara yükselirken, toplam yurtdışı portföy yatırımlardaki payı da yüzde 52 seviyesine ulaştı. İlk çeyrek itibariyle en fazla hisse senedi yatırımını, 1,98 miyar dolarla ABD piyasalarına yaptı. Borç senetleri yatırımları da yüzde 34,4 arttı.

REEL SEKTÖRÜN DÖVIZ YÜKÜMLÜLÜKLERI 7 YILIN ZİRVESİNDE

Reel sektörün döviz yükümlülüklerinde yükseliş ivmesi Mart ayında devam etti. TCMB verilerine göre, reel sektörün döviz yükümlülükleri 325,6 milyar dolarla 2018 Haziran ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Varlıklar 171,7 milyar dolar olurken, net döviz pozisyonu açığı 153,9 milyar dolar olarak kaydedildi. (BLOOMBERG HT)

REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ MAYIS’TA AZALDI

TCMB İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarına göre mayısta mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), bir önceki aya göre 2,2 puan azalarak 98,6 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmamış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) bir önceki aya göre 1,8 puan azalarak 101,4 seviyesinde gerçekleşti.

TÜKETİCİ GÜVENİNDE ARTIŞ

Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, nisanda 83,9 iken bu ay yüzde 1,1 artışla 84,8 olarak kayıtlara geçti. Mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi mayısta değişim göstermeyerek 69,1 oldu. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi endeksi nisanda 84,3 iken bu ay yüzde 1,2 artış kaydederek 85,3’e yükseldi. Geçen ay 82,8 olan gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 0,7 düşüşle mayısta 82,2 olarak hesaplandı.

KKO ORANI, MAYIS’TA 0,7 PUAN ARTTI

İktisadi Yönelim Anketi’ne göre Mayısta imalat sanayisi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranının (KKO), geçen aya göre 0,7 puan artarak yüzde 75’e çıktı. İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO, geçen aya göre 0,5 puan artarak yüzde 75,1 oldu.

4 KİŞİLİK AİLENİN 1 HAFTALIK TATİL FATURASI 170 BİN TL

Bayramda tatile gitmek yeniden lüks oldu. Kurban Bayramı tatilinin 9 güne uzaması yönündeki beklentiler, turizm sektörünü hareketlendirdi. Henüz resmi bir açıklama yapılmamış olsa da, yerli ve yabancı turistlerin erken rezervasyonları, özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarındaki otellerin doluluk oranlarını yüzde 70’e kadar yükseltti. Geçen yıl benzer tarihlerde 100-110 bin TL civarında planlanabilen tatiller, bu yıl 170 bin TL’ye dayandı. (EKONOMİ)

TRAFİK CEZALARI ARTIRILIYOR, YENİ YAPTIRIMLAR GELİYOR

AK Parti, Karayolları Trafik Kanununda değişiklik öngören 36 maddelik yasa teklifini TBMM Başkanlığı’na sundu. Ehliyetlere 5 yıl süreyle el konulacak. Bu sürücüler sıfırdan yeniden ehliyet alacaklar. Teklifle; tüm cezalar artırılırken, sahada trafik güvenliğini tehlikeye düşüren hususlarda caydırıcılığın artırılmasına yönelik bazı yaptırımların kademelendirilmesi ve ağırlaştırılması amaçlanıyor. ‘Seyir halindeyken cep telefonu kullananlara 5 bin TL ceza” öngörülüyor.

GENÇLER KONSERE, SİNEMAYA, TİYATROYA GİDEMİYOR

Toplum Gönüllüleri Vakfının (TOG) KONDA ile hazırladığı ve 10 yılda gençlerin yaşam tarzı ve duygu durumu değişimini irdeleyen Türkiye 100 Genç Olsaydı raporuna göre; gençlerin %25’i son 3 ayda herhangi bir kültürel etkinliğe katılmamış, %51’i konsere, %62’si sinemaya, %90’ı tiyatroya gitmemiş. Sosyal medya kullanımı %83’ten %98’e çıkmış. %8’i kendini yoksul olarak tanımlıyor, sadece %16’sının pasaportu var ve %80’i hiç yurtdışına çıkmamış. Çok mutsuzum ve mutsuzum diyenler 2015’te %9 iken şu anda %22. Mutluyum diyenlerin oranında ciddi düşüş var. Her 10 gençten 8’i özgürlükleri konusunda endişeli ve yarısında gelecek zaman algısı 5 yıldan kısa.

KADINLARIN KONUT SAHİPLİĞİ ORANI YÜKSELİYOR

TÜİK’in, konut satış istatistikleri, kadınlar tarafından alımların 10 yılda %33’ten %38,7’ye yükseldiğini gösteriyor. Bu alımların daha çok tatil, yazlık, emeklilik evi için tercih edilen iller olması ise, ikinci evlerde, kadınlar üzerine tapulama veya kadınlar tarafından alım tercihinin yükseldiğini gösteriyor. Kadın alım oranı en yüksek iller arasına Doğu’dan katılan tek il Tunceli. (EKONOMİ)

KONUT FİYAT ENDEKSİ AYLIK ARTIŞI %1,5 GELDİ

Merkez Bankası, Konut Fiyat Endeksi’nin (KFE) Türkiye genelinde nisanda bir önceki aya göre %1,5 artarak 176,4 seviyesinde gerçekleştiğini açıkladı. KFE bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak %32,9 oranında artarken reel olarak %3,6 oranında azaldı. Üç büyük şehirde KFE bir önceki aya göre İstanbul’da %2,7, Ankara’da %2,8 oranında artarken İzmir’de artış oranı %0,2 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre ise en yüksek artış %41,9 ile Ankara’da yaşanırken İstanbul’da artış oranı %34,4 İzmir’de ise %30,9 oldu.

BETAM: REEL KONUT SATIŞ FIYATI DÜŞTÜ, KIRALAR ARTTI

BETAM, sahibinden Satılık ve Kiralık Konut Piyasası Görünümü raporuna göre, Nisan 2025’te geçen aya göre ülke genelindeki ve üç büyükşehirdeki cari konut fiyatı artış oranları enflasyonun altında kaldı. Reel fiyatlardaki yıllık değişim oranı ülke genelinde yüzde 8,9, İstanbul’da yüzde 8,6, Ankara’da yüzde 2,8, İzmir’de yüzde 5,9 düştü. Cari fiyatlardaki yıllık artış oranı Mart 2025’e kıyasla ülke genelinde 0,3 puan azalarak yüzde 25,6 oldu. Nisanda reel fiyatlarla kira ortalaması bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında ülke genelinde yüzde 1 azalırken; İstanbul’da yüzde 4,3, Ankara’da yüzde 2,6, İzmir’de ise yüzde 4,4 arttı. Nisan ayında da cari kira fiyatı yıllık artış oranlarındaki düşüş devam etti.

İKİNCİ EL OTO FİYATLARI NİSANDA GERİLEDİ

Arabam.com’un ikinci el ilan fiyatları baz alınarak oluşturduğu arabam.com Aylık Fiyat Endeksi’ne göre, martta 786.737 TL olan ilan fiyatları, nisan ayında ortalama 795.578 TL oldu. Enflasyondan arındırılmış reel fiyatlar ise, mart ayına kıyasla %1,82 oranında düşüş yaşandığı görüldü.

TÜSİAD YÖNETİCİLERİNİN YURTDIŞI YASAĞI KALDIRILDI

TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu Başkanı Ömer Aras ile Başkan Orhan Turan’ın TÜSİAD genel kurulundaki konuşmalarından dolayı “zincirleme şekilde basın ve yayın yoluyla yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” ve “zincirleme şekilde adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs” iddialarıyla iki ayrı suçtan 5'er yıl 6'şar aya kadar hapis talebiyle açılan davanın ilk duruşmasında Aras ve Turan’ın yurtdışı çıkış yasağını kaldıran mahkeme, bir sonraki duruşmanın tarihini 23 Eylül olarak belirledi.

ERDOĞAN, YENİ GAZ REZERVİ KEŞFİ AÇIKLADI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Karadeniz’de Göktepe-3 kuyusunda 75 milyar metreküplük yeni doğal gaz rezervi keşfedildi. Keşfin yapıldığı Göktepe-3 kuyusu, Sakarya Gaz Sahası karaya 165 km uzaklıkta bulunuyor. Ekonomik değeri 30 milyar dolar olan keşfin tüm konutların ihtiyacını 3,5 yıl boyunca karşılayacağı hesaplanıyor.

ENERJİDE SÜPER İZİN SON AŞAMADA

Madencilik ve elektrik enerjisi yatırımlarında süreçleri kısaltmayı amaçlayan mevzuatın hazırlık çalışmalarında son aşamaya gelindi. Kamuoyunda “süper izin” olarak adlandırılan ve 48 aya kadar çıkabilen izin süreçlerini, 24 ayın altına düşürmeyi hedefleyen yasa teklifinin, bu hafta TBMM’ye gelmesi bekleniyor. Öte yandan YEKA kapsamında güneş ve rüzgar enerjisine dayalı alan tahsisi uygulamasında, bu yıl için planlanan 2 bin MW kurulu güçte santral için şartname ve sahaların haziran ayı içinde açıklanacağı belirtildi. (EKONOMİ)

“SERMAYE AZALTIMINI MALİYE KAÇINMA DEĞİL, KAÇIRMA OLARAK ALABİLİR”

Son günlerde özellikle spor şirketlerinin sermaye artırımına gitmeleri dikkat çekerken, bazı şirketlerin de sermaye azaltımını tercih ettikleri gözlendi. Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, değerlendirmesinde, şirketlerin zaman zaman vergiden ‘kaçınma’ amacıyla tercih ettikleri yöntemin, Maliye tarafından ‘vergi kaçırma’ olarak algılanabileceği uyarısında bulundu.

100’ÜN 80’İ İLK ÇEYREKTE ZARAR YAZDI

Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın 100 büyük sanayi kuruluş araştırmasında ilk üç bu yıl da değişmedi. 2024 yılı üretimden satışlarda ilk üç; Star Rafineri, Tüpraş İzmir Rafinerisi ve Petkim Petrokimya olarak sıralandı. 2024’te kâr bildiren firma sayısının 64 olduğunu vurgulayan EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, ilk 100’deki şirketlerden 80’inin, bu yılın ilk çeyreğinde zarar açıkladığına dikkat çekti. (EKONOMİ)

TÜRKİYE DÜNYA İTHALAT LİGİNDE 19. SIRAYA GERİLEDİ

Küresel ticaret 2024’te durağan bir seyir izlerken, Türkiye’nin ithalatında yaşanan gerileme Türkiye’nin küresel ithalat liginde bir basamak gerilemesine yol açtı. TradeMap verilerine göre:

• Türkiye’nin dünya ithalat sıralamasındaki yeri 18’den 19’a düştü.
• Küresel ihracat sıralamasında 2024’te de 27. sırada sabit kaldı.
• Geçen yıl verilen 82 milyar dolar dış açık ile de ilk 50 ekonomi arasında ABD, İngiltere, Hindistan ve Fransa’nın ardından en fazla dış ticaret açığı veren 5. ülke oldu.

ONLINE ALIŞVERİŞTE YENİ DÖNEM

Bakanlığı, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde tüketici lehine bazı düzenlemeler yaptı. Buna göre; online alışverişte cayma hakkı halinde kargo ücreti alıcıdan alınamayacak. Yani tüketici aldığı ürünü iade ederse kargo ücreti satıcı tarafından ödenecek. Ayrıca internet üzerinden satın alınan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayar gibi ürünlerde cayma hakkının kullanılamayacağına yönelik değişiklik gözden geçirildi ve istisna kaldırıldı.

DÜNYA EKONOMİSİ

ÇİN, YÜKSEK ANTİ DAMPİNG AÇIKLADI

ABD-Çin ticaret savaşında iki tarafın 90 günlük bir ateşkesle gümrük vergilerini karşılıklı olarak düşürme konusunda anlaşmalarının ardından Pekin, yüksek anti damping vergileri açıkladı. Çin Ticaret Bakanlığı; ABD, AB, Japonya ve Tayvan'dan ithal edilen mühendislik plastiği türü POM kopolimerlerine yüzde 74,9'a varan oranda anti damping vergisi uygulayacağını duyurdu. Bu oran Avrupa'dan yapılan sevkiyatlarda %34,5 olacak. Mayıs 2024’te ABD'nin Çin'den gelen elektrikli araçlar, bilgisayar çiplerine uyguladığı gümrük vergilerini sert bir şekilde artırmasının hemen ardından başlatılan soruşturmanın, geçen hafta varılan anlaşmanın ardından açıklanması dikkat çekti. (EKONOMİ)

MOODY'S ABD'NİN NOTUNU KIRDI, TRUMP’IN KARİZMASI ÇİZİLDİ

Kredi değerlendirme kuruluşu Moody's, ülkenin 36 trilyon dolarlık büyüyen borç yığınıyla ilgili endişeler nedeniyle ABD'nin kredi notunu "Aaa"dan bir kademe düşürerek "Aa1"e çekti. Moody's ABD'ye ilk kez 1919 yılında "Aaa" notunu vermişti ve üç büyük kredi kuruluşu arasında bu notu düşüren son kuruluş oldu. 10 yılı aşkın bir süredir ABD'nin federal borcunun sürekli mali açıklar nedeniyle keskin bir şekilde yükseldiğine dikkat çekilen açıklamada, federal harcamalar artarken vergi indirimlerinin hükümet gelirlerini azalttığına vurgu yapıldı. (EKONOMİ)

EURO BÖLGESİ BÜYÜME TAHMİNİ SERT DÜŞÜRÜLDÜ

Avrupa Birliği Komisyonu, ticaret savaşları ve artan küresel belirsizliklere bağlı olarak AB ülkeleri ve Euro Bölgesi için büyüme tahminlerini ciddi oranda düşürdü. Komisyonun ilkbahar raporunda; bu yıla ilişkin büyüme beklentisi yüzde 1,3'ten 0,9'a, 2026 için ise yüzde 1,6'dan 1,4'e indirdi. Raporda, iç siyasi gelişmelerin etkisiyle Türkiye’nin büyüme tahmini de aşağı çekildi.

HURDA STRATEJİK EMTİA OLDU, KORUMACILIK DÖNEMİ BAŞLADI

Dünyada çelik üretiminin geleceği yeniden şekillenirken, hurda metal ticareti de stratejik bir dönüşüm sürecine giriyor. Artan çevre duyarlılığı, yeşil dönüşüm hedefleri ve rekabet baskısıyla, ülkeler hurda ihracatını sınırlamaya başlıyor. Bu eğilim, hurdanın artık serbestçe ticareti yapılan bir emtia olmaktan çıkıp, iç piyasada stratejik bir kaynak haline geldiğini gösteriyor. (EKONOMİ)

ÇİN'DE FABRİKA ÜRETİMİ, TARİFELERİN ETKİSİNE DİRENÇLİ

Çin fabrika üretimi Nisan’da yavaşladı. Fakat beklenmedik dayanıklılık gösterdi, bu durum, hükümetin destek önlemlerinin, dünyanın ikinci en büyük ekonomisinin momentumunu raydan çıkarma tehdidinde bulunan ABD ile olan ticaret savaşının etkilerini rahatlatma işareti olarak değerlendirildi. Economist İstihbarat Birimi’nde üst düzey ekonomist olan Tianchen Xu, daha güçlü hükümet harcamasına atıfta bulunarak “Nisan’ın direnci, önden yüklemeli mali desteğin sonucunun bir parçası” dedi.

TİCARET SAVAŞINDA YAVAŞLAMA NAVLUNU DİPTEN DÖNDÜRDÜ

Çin ile ABD’nin yüksek gümrük vergilerini 90 gün süreyle askıya alması, navluna doping oldu. Yılın başındaki 4.000 dolarlar seviyesinden mayısın ilk haftasında 2.050 dolara kadar gerileyen Drewry Dünya Konteyner Endeksi, geçen hafta yüzde 8 artışla 40’lık konteyner başına 2.230 doları aştı. Şanghay'dan New York’a navlun yüzde 19 yükselişle konteyner başına 4.350 dolara, Şanghay'dan Los Angeles’a taşıma ise yüzde 16 artarak 3.136 dolara çıktı.

KÜRESEL BİTKİSEL YAĞ ÜRETİMİ REKOR SEVİYELERE GİDİYOR

ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) son tahminlerine göre, küresel bitkisel yağ üretimi 2025/26’da 234.5 milyon tona ulaşacak. Bu, 2024/25’teki miktardan 6,7 milyon ton daha fazla ve teorik olarak beklenen 228,9 milyon tonluk talebi tamamen karşılayacak.

BM’YE GÖRE TÜRKİYE, İSRAİL’E EN ÇOK İHRACAT YAPAN 5’İNCİ ÜLKE

El Cezire’nin, BM Ticaret Veritabanı kaynaklı haberine göre, Türkiye, İsrail’e en çok ihracat yapan 5’inci ülke. Birinci sırada Çin, ikinci sırada ABD, üçüncü sırada Almanya, dördüncü sırada ise İtalya var. Gazeteci Metin Cihan’ın paylaşımına göre BM veritabanında Türkiye’nin ihracatı 2024 yılı için 2.868 milyon dolar gözüküyor. Ancak aynı veri TÜİK’te 1.521 milyon dolar gözüküyor.

ŞİRKETLER

VESTEL’DE 2 BİN KİŞİ İŞTEN ÇIKARILIYOR

Zorlu Holding bünyesindeki Vestel, çalışan sayısında azaltmaya gidiyor. Bloomberg’in haberine göre Zorlu Holding, JP Morgan Securities yatırımcı toplantısında, 4,9 milyar doları bulan borç yükünü hafifletmek için varlık satışı ve verimliliği artırmaya yönelik tedbirleri duyurdu. Holding CEO’su Ömer Yüngül de 2 bin çalışanın işten çıkarılacağı haberini doğruladı.

VESTEL: FİNANSAL BORÇ ÖDEMEDE GECİKME YOK

Vestel Elektronik, şirketin finansal borç geri ödeme yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine getirdiğini ve varlık satışının söz konusu olmadığını bildirdi. Şirketten KAP’a yapılan açıklamada, işten çıkarmaların operasyonel verimliliği artırmaya yönelik olduğu belirtildi. Açıklamada, şirket aktiflerinin satışına ilişkin herhangi bir konunun gündemde olmadığı da ifade edildi. Vestel’de 4 milyar dolar borç ödemede güçlük olduğu, şirketin 2 bin kişiyi işten çıkıracağı, Zorlu AVM’yi satacağı belirtilmişti. Moody's Nisanda Vestel'in notunu, likidite sorunu dolayısıyla, Caa1'e, yani temerrüte 3 kademe kala, seviyesine indirmişti

CHOBANI, DAILY HARVEST’İ SATIN ALDI

Yoğurt markası Chobani, Hamdi Ulukaya öncülüğünde bitki bazlı ve dondurulmuş sağlıklı gıda alanında faaliyet gösteren Daily Harvest’i satın aldığını duyurdu. 2015 yılında kurulan Daily Harvest; smoothie’ler, kaseler, çorbalar, tatlılar ve atıştırmalıklardan oluşan geniş ürün gamıyla doğrudan tüketiciye ulaşan yenilikçi bir marka olarak tanınıyor. New York’ta 1,2 milyar dolar yatırımla kurulacak yeni üretim tesisi ve Idaho’daki Twin Falls tesisine yapılan 500 milyon dolarlık kapasite artışıyla birlikte, Chobani bu yeni hamlesiyle hem dondurulmuş ürün raflarında yerini sağlamlaştırmayı hem de doğrudan tüketiciye yönelik satış kanallarını daha da güçlendirmeyi hedefliyor. (EKONOMİ)

GOOGLE, YAPAY ZEKA DESTEKLİ ONLİNE ALIŞVERİŞ ARAÇLARINI DUYURDU

Google, San Francisco’daki yıllık geliştirici konferansı Google I/O 2025’te online alışveriş deneyimini dönüştürmeye yönelik yeni yapay zeka destekli araçlarını duyurdu. Yeni özellikler arasında, arama sonuçlarında ürünlerin görsel olarak sergilendiği AI Mode, fiyat takibiyle birlikte çalışan otomatik ödeme sistemi ve sanal kıyafet denemeleri yer alıyor. Google’ın AI Mode adı verilen yeni alışveriş arayüzü, kullanıcıların yaptığı sorgulara göre önerilen ürünleri görsel bir panelde sunuyor.

OPENAI, JONY IVE’NİN TASARIM ŞİRKETİ IO’YU 6.5 MİLYAR $'A SATIN ALDI

OpenAI, Apple’ın efsanevi tasarımcısı Jony Ive tarafından kurulan tasarım girişimi io’yu yaklaşık 6.5 milyar dolar karşılığında satın alıyor. New York Times’ın haberine göre, şirket bu büyük satın almayı resmi bir blog yazısıyla da doğruladı. Anlaşmayla birlikte, Ive’nin liderliğindeki tasarım stüdyosu LoveFrom bağımsız bir yapı olarak faaliyet göstermeye devam edecek. (EKONOMİ)

TRUMP’TAN APPLE’A DA VERGİ TEHDİDİ

Trump, bugün Truth Social'da yaptığı bir diğer paylaşımda, "Uzun zaman önce Apple'dan Tim Cook'a, ABD’de satılacak iPhone'larının Hindistan'da veya başka bir yerde değil de ABD’de üretilip satılmasını beklediğimi bildirdim. Eğer böyle olmazsa, Apple tarafından ABD'ye en az yüzde 25'lik bir gümrük vergisi ödenmelidir. Bu konuya gösterdiğiniz ilgi için teşekkür ederim!" dedi. Trump'ın açıklamasının ardından Apple hisseleri ise yüzde 4 düştü. Apple, iPhone'larının çoğunu Çin'de üretiyor.

MNG KARGO, FAALİYETLERİNE "DHL ECOMMERCE" OLARAK DEVAM EDECEK

2023 yılında DHL tarafından satın alınan MNG Kargo, faaliyetlerine artık DHL eCommerce olarak devam ededecek. Türkiye’yi bölgesel bir lojistik üs haline getirmeyi hedefleyen DHL, yeni süsüreçle birlikte 250 milyon Euro yatırım yapacak. (EKONOMİ)