Gözler bu hafta kabine değişikliği ve PPK’da olacak

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

Ekonomide yeni bir trende girildiği söylenebilir. Bu hafta 24 Temmuz’da MB PPK’nın faiz toplantısı var. Beklenti indirim olacağı yönünde. Bazı yabancı bankalar 3500 baz puan indirim beklentisinde. Enflasyon yüksek seyrini koruyor. Temmuz enflasyonunun hazirana göre daha yüksek gelmesi bekleniyor.

Borsa rutin, altın fiyatları artıyor, döviz baskılı… Faizlerin gevşemesi bekleniyor. İran’a saldırıların durması petrol fiyatlarını baskılıyor. En önemli konu yatırımlar… İstihdam alanı açan, ekonomiyi gerçek anlamda büyüten en önemli şey yatırımlar, ancak tablo çok olumsuz. Yatırım seviyeleri tarihi ortalamalarının yarısından bile daha düşük düzeye inmiş gözüküyor. Ciddi yabancı yatırım gelmiyor. Çinli BYD’nin yatırımında, bir yıl geçmesine rağmen “çivi çakılmadığı”, Samsun’daki Chery yatırımında da hiçbir ilerleme olmadığı belirtiliyor.

CHP Genel Başkanı Özel, Trabzon mitinginde, pazartesi günü kabinede değişiklik olacağını, Bakan Mehmet Şimşek’in gideceğini, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “İngiltere'de iyi bir pozisyon buldum, yoruldum” dediğini söyledi. Eğer böyle bir gelişme olur da yerine Şimşek’le aynı anlayışı paylaşan, iç ve dış sermaye kesimi nezdinde itibarlı bir isim getirilmezse ekonomide kritik gelişmeler olabilir. Normalde Erdoğan’ın pek de hazzetmediği Şimşek’e bir süre daha tahammül göstereceği tahmin ediliyordu.

İç politik gerginlikler devam ediyor. Konjonktürü CHP operasyonları olumsuz, barış süreci olumlu etkiliyor. Hükümet kanadının, “pazarlık yok” algısı yaratmak için “Terörsüz Türkiye” dediği sürecin en önemli handikapı AKP’nin seçim ve anayasa değişikliği hesapları… Kamuoyu sürece ağırlıkla destek veriyor. Ana muhalefet destekliyor. Doğrudan karşı çıkan partiler azınlıkta. Eğer AKP, hak taleplerinin gerektirdiği hukuksal değişiklikleri, hazırlamakta olduğu anayasaya “destek şartı”na bağlarsa, hem muhalefetin desteğini çekmesi, hem de sürecin tıkanması riski ortaya çıkabilir. Bu durum bir ölçüde komisyon çalışmalarında anlaşılacak. Komisyon kurulması çalışmalarında ilerleme var. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, cuma günü siyasi partilerin grup başkanvekilleriyle bir araya geldi.

Dış konjonktür bağlamında en önemli gelişme Suriye’deki durum. Alevi katliamı tartışmaları bitmeden Colani’ye bağlı cihatçı çeteler Dürzi kenti Süveyda’da saldırılar gerçekleştirdi. “Dürzileri koruma” bahanesiyle ülkenin güneyindeki nüfuzunu artıran İsrail, Suriye’de önemli noktalara yönelik büyük çaplı hava saldırıları yaptı. Suriye Genelkurmay Başkanlığı ve Savunma Bakanlığı binalarına düzenlenen saldırıların ardından, savaş uçakları öğle saatlerinde de Şam’daki Cumhurbaşkanlığı yerleşkesini hedef aldı. Saldırıları kınayan Suriye, uluslararası topluma acil müdahale çağrısında bulundu. Saldırılara, Ankara’dan da tepki açıklaması geldi.

Suriye ordusuna bağlı güçler, Dürzi liderlerle yapılan ateşkes anlaşması çerçevesinde Süveyda ve çevresinden ayrılırken, kent merkezinin tamamıyla Dürzi güçlerinin kontrolüne girdiği bildirildi. Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, ateşkese ilişkin bir konuşma yaparak, İsrail'in saldırılarına rağmen ülkede istikrarın sağlandığını dile getirdi ve Türkiye, ABD ve Arap ülkelerinin ara buluculuğuyla çatışmanın sonlandırıldığını kaydetti. Ancak Cuma günü itibariyle cihatçı çetelerin Arap aşiretlerin desteğinde kente saldırı hazırlığında olduğu haberleri geldi. Bütün bu gelişmeler cihatçı artığı çetelerin kontrol altına alınması ve Suriye’de düzen sağlanması umutlarını zayıflatıyor.

PİYASA

BIST 100: BIST 100 endeksi, en düşük 9.990,12 puanı ve en yüksek 10.407,44 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,07 üstünde 10.366,16 puandan tamamladı.

Ne olur? Cuma günü Moody’s’in Türkiye değerlendirmesi açıklanacak. Citibank, İBB operasyonları sonrası bozulan dengelerin düzeldiğini ve bunun da not artışı getireceği tahmininde bulundu. MB’nin politika faizini indirmesi de eklendiğinde bu hafta borsayı destekleyecek gelişmeler söz konusu.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 0,62 artışla 4 bin 357 liraya çıktı. Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 0,62 yükselişle 29 bin 439 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 7 bin 252 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 0,62 artarak 7 bin 297 liraya yükseldi.

Ne olur? 2025 Nisan ayında tarihi zirvesi 3500 dolara çıkan altın, ocak-haziran döneminde yatırımcısına dolar cinsinden yüzde 25 kazandırdı. Uzmanlar altının cazibesinin sürdüğünü, risklerin artmasıyla yıl sonunda 4 bin doların aşılabileceğini belirtiyor. Daha düşük tahminlerde bulunan, hatta 3 bin dolar altına gerileyeceğini tahmin edenler de var. Ancak MB’lerin altın alım niyetleri ile ilgili araştırma, talebin artacağını düşündürüyor. Diğer yandan Fed’in beklenen faiz indirimi de altını destekleyecektir.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,51 artarak 40,3810 liraya çıktı. Euro da yüzde 0,20 artışla 47,1530 liraya çıktı.

Ne olur? Trump politikaları doları zayıflatıyor. Fed’in faiz indirimi de aynı yönde etki yapacaktır. Kurda baskı azaldı. Merkez Bankası son bir iki haftadır rezenv biriktiriyor. Buna karşın vatandaşın dolar mevduatında kayda değer azalma olmaması güvensizlikten, tetikte olma ihtiyacından kaynaklanıyor.

FAİZ: Bankalarda mevduat faizleri yüzde 46 – 47 faizler var. Bankaların 3 ay vadeli mevduatta faizleri biraz daha derin indirdiği gözlendi.

Ne olur? En önemli gelişme MB’nin politika faizi kararı olacak. Beklenti indireceği yönünde. Beklenti gerçekleşirse İBB operasyonları ile kesintiye uğrayan faiz indirim döngüsü yeniden başlayacak. Bu da haliyle mevduat ve diğer bütün faizli enstrümanlarda getirileri törpüleyecektir. Mevduatta faizlerin yüzde 45’in altına gelmesi muhtemel.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,89 değer kazandı. Emeklilik fonları yüzde 0,53 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,03 ile "fon sepeti" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

MERKEZ BANKALARI ALTIN REZERVLERİNİ ARTIRACAK

Invesco Global Sovereign Asset Management'ın yıllık araştırmasına göre, merkez bankalarının neredeyse yarısı önümüzdeki üç yıl içinde altın rezervlerini artırmayı planlıyor. Jeopolitik istikrarsızlık ve mali sürdürülebilirlik konusundaki belirsizliğe yanıt olarak, merkez bankalarının %64'ü önümüzdeki iki yıl içinde rezervlerini artırmayı planlıyor.

ALTINDA BEKLENTİ ARALIĞI BİN DOLARA ULAŞTI

Her dönemin “güvenli liman”ı altın bu yılın ilk altı ayında dolar bazında yüzde 25 değer kazanırken yılın geri kalanında, fiyatların jeopolitik gerilimler ve Fed’in olası faiz indirimlerine bağlı olarak geniş bir bant aralığında dalgalanması bekleniyor. Yeni zirve için 3.370-3.380 dolar bölgesinin aşılması gerektiğine işaret eden uzmanlar, risklerin artması halinde 4.000 dolar/ ons’un görülebileceği tahmininde bulunuyor.

CITI, GÜMÜŞTE RALLİ BEKLİYOR

Amerikan finans kuruluşu Citigroup Inc. fiziksel arzın daralması ve artan yatırım talebi nedeniyle gümüşün ons başına 40 doların üzerine çıkarak yükselişini sürdüreceğini öngördü. Banka altın konusunda ise daha temkinli tutumunu tekrarladı. Spot piyasada gümüş fiyatlamaları ons başına 38 doların biraz altında seyrederken yılbaşından bu yana gümüş yüzde 31 değer kazandı. Citi, altın için tahminini değiştirilmedi. Bankaya göre altında zirve fiyatlar muhtemelen görüldü. Banka gelecek yıl altında 3 bin doların altını bekliyor. (EKONOMİ)

DOLARDA POWELL RİSKİ

Donald Trump'ın Fed’e yönelik artan saldırıları mali piyasaları tedirgin ederken, yatırımcılar merkez bankasının bağımsızlığı ve uzun vadede enflasyonla mücadele etme kabiliyetine yönelik riskler konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor. ABD doları, Trump’ın bir grup milletvekiline Fed başkanı Powell'ı görevden alıp almaması gerektiğini sorduğuna dair haberlerin hemen ardından %1,2 değer kaybetti. Trump daha sonra Fed başkanını yakın zamanda görevden alma ihtimalinin “çok düşük” olduğunda ısrar ederek doları sabitledi, ancak bu olay başkanın Powell'a yönelik yoğun eleştirilerinin piyasaları nasıl etkilediğinin altını çiziyor.

BRENT PETROLÜN VARİL FİYATI 70 DOLARIN ALTINDA

ICE Brent, Başkan Trump’ın Rusya hakkındaki önemli açıklamasına rağmen yüzde 3.5 düşüşle varil başına 70 dolarının üzerinden 68 doların altına indi. Amerikan ham petrolünün varil fiyatı da 67 doların altına geriledi. Cuma günü itibariyle brent petrol fiyatı 69,56 dolardı.

KRİPTO PİYASASI 3,8 TRİLYON DOLARA ULAŞTI

Kripto para piyasalarının en hacimli birimi Bitcoin, 123 bin dolar seviyesine kadar yükselerek yeni rekorunu gördü. Küresel kripto para piyasasının değeri de dün yüzde 3’ün üzerinde artışla ve 3,8 trilyon dolara ulaştı. Analistler, Fed üzerindeki faiz indirim baskısının artması ve Bitcoin ticareti kurallarının gevşetilebileceğine dair spekülasyonların etkisiyle küresel piyasalarda risk iştahının yükseldiğine işaret ediyor. Analistler ayrıca giderek daha fazla sayıda halka açık şirketin de beklenen fiyat artışlarından faydalanmak için Bitcoin aldığını belirtiyor.

ZAYIFLAYAN DOLAR METALLERE ZIRH OLUYOR

Fed’in faiz indirimine gideceği beklentisinin artması ve ABD ekonomisinin baskı altına gireceği endişesi doları aşağı çekerse, sanayi metalleri yılın üçüncü çeyreğinde kendini sert bir gerilemeye karşı koruma altına alabilir. Dolar endekisinin bu çeyrekte 95 seviyesine kadar gerilemesi mümkün görülürken, bakırın 10 bin doların üzerini test edebileceği tahmin ediliyor. Alüminyum da bulunduğu 2.600 dolar/ton seviyesinden 2.700 doların üzerine tırmanabilir.

YABANCI 3 HAFTADIR ARALIKSIZ HİSSE ALIYOR

TCMB’nin "Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri"ne göre yurt dışında yerleşik kişiler, 11 Temmuz haftasında net 178,3 milyon dolarlık hisse senedi ve 13,7 milyon dolarlık Genel Yönetim Dışındaki Sektör (ÖST) varlığı alırken, 493 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) sattı. Yurt dışında yerleşik kişilerin 4 Temmuz itibarıyla 31 milyar 577,2 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 11 Temmuz haftasında 31 milyar 847,5 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin DİBS stoku 14 milyar 706 milyon dolardan 14 milyar 48,1 milyon dolara indi. ÖST stokları da 777,5 milyon dolardan 785,2 milyon dolara çıktı.

NELER OLDU?

GEÇEN YIL 2 MİLYON 682 BİN KİŞİ İL DEĞİŞTİRDİ

Türkiye’de geçen yıl iller arasında göç edenlerin sayısı deprem yılı 2023’e göre azalmakla birlikte, ekonomik koşullardan kaynaklı iç göç hareketinde önemli artışlar dikkat çekti. TÜİK istatistiklerine göre, 2024 yılında 2 milyon 682 binin üzerinde kişi il değiştirdi. Göç etme nedenleri arasında ilk sırayı yüzde 21,6 ile hane/aile fertlerine bağımlı göç aldı. Bunu, yüzde 19,1’le pandemi sonrası en yüksek oranına çıkan daha iyi konut ve yaşam koşulları izledi.

190 MİLYON KİŞİ NUMARA TAŞIDI

Yeni aboneye taahhüt süresi biten kullanıcıdan daha düşük tarifeler sunulması, cepte numara taşımayı rekor seviyelere yükseltti. BTK verilerine göre, taşınan Numara sayısı 2024 sonu itibariyle 190 milyona ulaştı. Taşıma sayısının, Avrupa ortalamasının 4 katı seviyesinde olduğu belirtiliyor. Operatörlerin aynı paket için aboneliklerini yenileyenlere uyguladığı fiyat, numarasını taşıyanlara uygulanan fiyatın iki katına kadar çıkabiliyor. (EKONOMİ)

KAMU İŞÇİSİNİN BİRİNCİ 6 AY İÇİN ZAM ORANI YÜZDE 24

600 bin kamu işçisi 2025-2026 yılında geçerli olacak zam oranı için üçüncü ve son teklif açıklandı. Hükümet teklifine göre, 2025'in ilk 6 ay için yüzden 17'den yüzde 24'e çıkarıldı. TÜRK-İŞ Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar teklifle ilgili, "Bir ilerleme var. Bir sonuç almış değiliz. Önümüzdeki hafta biraz daha ilerleme kaydederiz” dedi. Hükümet ikinci teklifte 2025 yılının ilk 6 ayı için yüzde 17'ye, ikinci 6 ayı için yüzde 10'a yükseltilmişti. Bunun üzerine sendikalar bir günlük iş bırakma grevini de içeren bir eylem takvimini hayata geçirme kararı almıştı.

OTOMOTİV PAZARI İTHALATA ÇALIŞIYOR

İlk 6 ayda yerli araçların Pazar payı otomobilde yüzde 24’e, hafif ticari araçta da yüzde 17’ye kadar geriledi. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, yerli payındaki düşüşün sürdüğünü belirterek, yerli sanayiinin, yatırımlarının karşılığını alamadığını söyledi. Rekabet gücünü zayıflatan önemli nedenlerden birinin Çinli otomotiv firmalarının pazara sunduğu ucuz otomobiller olduğunu söyledi. (EKONOMİ)

“BYD HENÜZ MANİSA’YA ÇİVİ BİLE ÇAKMADI”

OSD Başkanı Cengiz Eroldu, Çinli otomotiv firmalarının yatırım planları ile ilgili olarak şöyle dedi: “Çinlilerin yatırım yapmaları lazım. Yalnızca ithalatla gelip Türkiye’de mal satmalarını istemeyiz. Sonuçta biz Çin’e bir şey satamıyoruz ki, herkes kendi tarafından bakıyor da, bir de kim ne alıyor ne satıyor tarafına bakmamız lazım. Bir yıl kadar önce, temmuz ayında yanılmıyorsam BYD yatırımı açıklandı. Manisa’da herhangi bir faaliyet yok şu anda. Samsun’da yatırım yapacağı açıklanan Çinli Chery de, henüz fabrika için inşaat süreciyle ilgili bir adım atmış değil. Çivi çakılmadı.” (EKONOMİ)

ZEYTİN AĞACI YASASI GEÇTİ

Kamuoyundaki yüksek tepkiye, muhalefet partilerinin olağanüstü direnişine karşın iktidar çoğunluğunun oylarıyla TBMM’de kabul edilen düzenlemeyle artık zeytinlik alanlara enerji ve madencilik tesisi kurulabilecek. Komisyon Başkanı Mustfa Varank da teklifi “Enerji ve maden şirketlerimizin ihtiyacını karşılamak zorundayız” diyerek savunmuştu. Kabul edilen teklifle zeytinlikler taşınabilecek. Taşıma alanlarında projesi olan şirketler iktidara yakınlıkları ile biliniyor.

KREDİ AÇIĞI REKOR SEVİYEDE

Finansmana erişim zorlukları ve yatırım eğilimindeki zayıf seyir, finans dışı özel sektör kredilerinin GSYH’ya oranında uzun vadeli eğilimi gösteren “kredi açığı” veriyle de teyit ediliyor. TCMB verilerine göre 2014- 2021 arasında kredi kullanımının GSYH’ya oran ortalaması yüzde 64,95’ten, 2022-2025 ortalamasında yüzde 42’ye düştü. Trend değerleri arasında fark 22,8 puan oldu. Oran, nisan 2025 itibariyle ise yüzde 37,4’e indi. (EKONOMİ)

FAİZ HARCAMALARI 6 AYDA 1.1 TRİLYONU BULDU

Bütçe, haziranda 330,2 milyar lira, ocak – haziran döneminde 980,5 milyar lira açık verdi. Haziranda bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 53,8 artarak 909 milyar 427 milyon liraya, bütçe giderleri de yüzde 43,1 artışla 1 trilyon 239 milyar 603 milyon liraya ulaştı. İlk altı ayda merkezi yönetim 1 trilyon 111.4 milyar lira faiz ödedi. Bu rakam eğitim (716 milyar) ve sağlık (493 milyar) harcamalarının çok üstünde gerçekleşti.

KONUT SATIŞLARI FREN YAPTI: MAYIS 130 BİN, HAZİRAN 107 BİN 700 KONUT SATILDI

Mayısta 130 binin üzerinde gerçekleşen konut satışı, Haziranda geçen yılın aynı ayına kıyasla %35,8 artışla, 107 bin 723’e çıktı. Ancak bir önceki aya göre satışlarda %17,15 düşüş oldu. Haziranda ipotekli satışlar % 112,6 artışla 14 bin 484 olarak kayıtlara geçti. İlk el satışlar %32 artarak 33 bin 569, ikinci el satışlar ise %37,6 artarat 74 bin 154 oldu. Haziranda yabancılara 1565 konut satıldı. Yabancılara yapılan konut satışları, haziranda yıllık bazda yüzde 8,7 arttı.

YALOVA’DA HER 100 KONUTTAN 1,33’Ü, TEKİRDAĞ’DA 1’İ SATIŞA KONU OLMUŞ

Konut piyasası son aylarda canlı gidiyor. Nisanda 118 bin konut satılmıştı. Mayısta 130 bin satış oldu. Haziran’da 107 bin konut satıldı. Türkiye genelinde konut satışlarında mayıs ayındaki artış yüzde %17,6. Fakat normal olarak piyasa canlılığı her ilde aynı değil. Bazı illerde satış oranı Türkiye ortalamasının iki katını geçiyor. Bazı illerde ise hareket sıfıra yakın. Yalova’da her 100 konuttan 1,33’ü Tekirdağ’da 1’i satışa konu olmuş. (EKONOMİ)

DÖVİZ VE ALTIN KREDİLERİNE KKDF GELDİ

Cumhurbaşkanı kararı ile reel sektör şirketlerinin yurt içinde kullandıkları döviz ve altın kredilerine yüzde 1 Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) kesintisi olacak. Kesinti anapara üzerinden yaılacak. 2018 yaz krizinden önce döviz kredileri 187 milyar dolarda zirve yapmıştı. Sonrasında sürekli düştü, 125'e indi. 2023 sonunda sıkı para politikasıyla tekrar canlandı ve geçen ay ilk kez 190 milyar doların üstüne çıktı. Reel sektörde kur riski arttı. Karar bu riski azaltmayı amaçlıyor. Şirketler döviz kredisi kullanarak içeride carry trade işlemi yaparak büyük kazanç elde ediyorlar.

ÇİFTÇİYE BAĞ – KUR ZORUNLULUĞU GELİYOR

Ocak ayında yapılan bir yasal düzenleme ile tarım alanında faaliyet gösteren ve Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) bağlı bulunan çiftçilerin sigortalı olma zorunluluğu getirilmişti. Özel muafiyeti olmayanlar 15 Temmuz’dan itibaren otomatik olarak BAĞ-KUR’lu sayılmaya başladılar ve prim tahakkuk etti. Dul ve yetim aylığı alan çiftçi muafiyet belgesi almazsa maaşlarından kesinti yapılacak. (EKONOMİ)

İMALATTA İSTİHDAM KAYBI SÜRÜYOR

Ücretli çalışan sayısı mayıs ayı itibariyle son bir yılda yüzde 1,2’ye karşılık gelen 185 bin kişi artarak 15 milyon 883 bine yükseldi. Ancak sanayi sektöründe ücretli çalışan sayısı 10 aydır geriliyor. Sanayide ücretli çalışan sayısı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,1, bir önceki aya göre ise yüzde 0,16 azalarak 4 milyon 916 bin kişiye geriledi.

MANŞET İŞSİZLİK ORANI %8.4, GENÇLERDE %12,7

TÜİK’in yeni istatistiki “İşgücü Piyasasında Gençler” verisine göre 2024 yılında 15-34 yaş grubunda kurumsal olmayan nüfus 24 milyon 291 bin kişi olup bu kişilerin 14 milyon 606 bini işgücünde yer aldı. Bu yaş grubunda istihdam edilenlerin sayısı 12 milyon 744 bin kişi iken işsiz sayısı ise 1 milyon 862 bin kişi olarak gerçekleşti. 15-34 yaş grubunda işgücüne katılma oranı %60,1, istihdam oranı %52,5 ve işsizlik oranı %12,7 olarak tahmin edildi. TÜİK’in Mayıs 2025 ayı verilerine göre Türkiye geneli işsizlik oranı %8,4.

GENÇLERİN %17,7'Sİ EĞİTİMİNİ YARIDA BIRAKTI VEYA BÖLÜM DEĞİŞTİRDİ

TÜİK’in “İşgücü Piyasasında Gençler, 2024” araştırmasına göre eğitimini yarıda bırakan veya bölüm değiştiren gençlerin %22,5'i ekonomik nedenler, %17,2'si eğitim programının beklentisini karşılamaması, %14,1'i ailevi nedenlerden dolayı eğitimini yarıda bıraktığını veya bölüm değişikliği yaptığını beyan etti.

EMEKLİ ÇALIŞAN SAYISI 2 MİLYONU AŞTI

TÜİK’in işgücü istatistiklerine göre Nisan 2025 itibariyle işsiz sayısı 3 milyon 41 bin kişi. Nisan SGK verilerine göre emekli olduğu halde kayıtlı çalışan kişi sayısı 2 milyon 139 bin 711. Emeklilerde çalışma oranı, son yıllarda geçim koşullarındaki zorluklar neeniyle artıyor. DİSK Ar araştırmasına göre AKP döneminde çalışan ya da iş arayan emeklilerin oranı hızla arttı. Düşük emekli aylıkları sebebiyle çalışan ya da iş arayan emeklilerin oranı 2002'de yüzde 36,6 iken 2024'te yüzde 65,7'ye ulaştı

DIŞ GÖÇÜN BAŞKENTLERİ YOZGAT VE GÜMÜŞHANE

TÜİK istatistiklerine göre il nüfusuna kıyasla en yüksek göç oranı 2024 yılında Yozgat’tan görünüyor. Geçen yıl Yozgat’tan bin 855 kişi yurtdışına göç etmiş. Bu rakamın il nüfusuna oranı yüzde 0,46’ya geliyor. 81 il içinde en yüksek oran. Türkiye ortalamasının da (%0,18) yaklaşık 3 katı ediyor. Yozgat 2023 yılında da yüzde 1.52 göç oranıyla ikinci sıradaymış. 2023 yılında göçün başkenti Gümüşhane görünüyor. Bu ilden göç edenlerin il nüfusuna oranı 2023 için yüzde 4.92 gibi oldukça yüksek bir oran. Yani her 100 kişiden 5’i göç etmiş. (EKONOMİ)

TÜRK VATANDAŞLARINA SCHENGEN KOLAYLIĞI

Avrupa Komisyonu'nun yeni kararına göre artık Türk vatandaşlarına çok girişli kısa süreli Schengen vizesi başvurularında kolaylık sağlanacak. Çok girişli vizede önceki vizesinin sona erdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde başvuru yapanlara 6 aylık çok girişli vize verilecek. Önceki 6 aylık vizesinin sona erdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde başvuru yapanlara 1 yıllık çok girişli vize, önceki 1 yıllık vizesinin sona erdiği tarihten itibaren iki yıl içinde başvuru yapanlara 3 yıllık çok girişli vize, önceki 3 yıllık vizesinin sona erdiği tarihten itibaren iki yıl içinde başvuru yapanlara 5 yıllık çok girişli vize verilecek.

TURİZMDE HAFTA TATİLİ POLEMİĞİ BÜYÜYOR

Bakanlık belgeli konaklama tesislerinde çalışanların hafta tatili hakkının kullanımı için gereken süreyi 6 günden fiilen 10 güne çıkaran düzenlemeye ilişkin tartışmalar sürüyor. Turizm sektörü temsilcileri, çalışan açısından hak kaybı yaşanmadığını savunurken; işçi sendikaları, düzenlemeyle kazanılmış hakkın fiilen ortadan kaldırıldığı iddiasını dile getiriyor.

“DÜNYA GİYİM SEKTÖRÜ SAHNESİNDEN ÇEKİLİYORUZ”

Çorap Sanayicileri Derneği (ÇSD) Başkanı ve İTO Örme Kumaş, Çorap ve Trikotaj Komitesinde Başkan Yardımcısı Ender Doğan, yıllık 1 milyar dolara yakın ihracata konu çorabı da kapsayan hazır giyim sektöründeki rekabet kaybına dikkat çekti. Doğan, “Dünyanın dördüncü büyük giyim ihracatçısı idik. Bu yıl Hindistan önümüze geçti. Muhtemelen bu yıl Pakistan da bizi geçecek ve altıncı sıraya gerileyeceğiz” dedi. (EKONOMİ)

DIŞ AÇIĞIN KAYNAĞI TEKNOLOJİ

Türkiye dış ticaretinde “teknoloji” açığı ağırlığını koruyor. Bu yılın ilk 6 ayında düşük teknolojili ürünlerde 17,5 milyar dolar dış ticaret fazlası verilmesine karşın; orta-düşük teknolojili ürünlerde 10,6 milyar dolar, orta-yüksekte 17 milyar dolar ve yüksek teknolojili ürünlerde de 11,4 milyar dolar açık oluştu. Özellikle yüksek teknolojili ürünlerde ithalatın ihracatın dört katına yakın olması dikkat çekiyor. (EKONOMİ)

ÜÇE KATLAYAN TAKİPTEKİ ALACAKLAR, GECİKEN BORCA DA YAPILANDIRMA GETİRDİ

Bir yılda üçe katlayan bireysel kredi kartı ve ihtiyaç kredisi takipteki alacaklarının daha da artmaması için BDDK borç yapılandırmasının kapsamını genişletti. Bireysel kredi kartı ve ihtiyaç kredilerinin 48 ay yapılandırılması uygun bulundu. BDDK’nın bu hamle ile daha az maliyetli hızlı bir süreç öngördüğü belirtilirken bu yapılandırma için bireysel müşterilerin 3 ay içerisinde yapılandırma başvurusunda bulunmaları gerekiyor.

TCMB’NİN REZERVLERİ 166,2 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

TCMB, 11 Temmuz haftasına ilişkin verileri yayımlandı. Buna göre, resmi rezerv varlıkları, geçen hafta yüzde 1,1 artarak 166,2 milyar dolara çıktı. Bu hafta itibarıyla, Merkez Bankası’nın toplam yabancı para swap işlemlerinden kaynaklanan döviz yükümlülükleri 19,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU 170 MİLYAR DOLARI AŞTI

TCMB, Mayıs 2025 dönemine ilişkin kısa vadeli dış borç istatistiklerini açıkladı. Kısa vadeli dış borç (KVDB) stoku, mayısta bir önceki aya göre yüzde 1,2 artarak 170,3 milyar dolar oldu. Vadesine 1 yıl veya daha az kalmış borçları gösteren kalan vadeye göre KVDB stoku, 222,3 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.

TARIM ÜFE YILLIK YÜZDE 50,31 GELDİ

Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE), haziranda bir önceki aya göre yüzde 18,82, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 50,31 artış gösterdi. Tarım ÜFE geçen yılın aralık ayına göre ise yüzde 33,74, atış gösterdi. 12 aylık ortalamalara kıyasla yüzde 35,46 yükseldi.

TÜRKİYE ALKOL, KOLA VE TÜTÜN VERGİSİNDE ZİRVEDE

OECD verilerine göre üye ülkelerde alkol ve tütün ürünlerinden alınan vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı %4.74 ile en yüksek Türkiye’de, en düşük ise %0.70 ile ABD’de. Türkiye’de Ocak ve Temmuz aylarında bu ürünler üzerindeki maktu vergi oranları en az her altı ayda bir artırılıyor. Ayrıca Cumhurbaşkanı Kararları ile de artışlar olabiliyor. Bu konuda son artış 3 Temmuz 2025 tarihinde gerçekleşti. (EKONOMİ)

TOBB, “NEFES”TE LİMİT ARTIŞI İSTEDİ

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) üyesi firmalara yönelik olarak başlatılan KGF kaynaklı “Nefes Kredisi”nde 11 bin 900 başvuru yapılırken, bu kapsamda 16,2 milyar TL kredi hacmine ulaşıldı. TOBB’dan yapılan açıklamada, firmaların başvuru yoğunluğu dolayısıyla limitin yetersiz kalacağına işaret edilerek, kefalet destek tutarının artırılması istendi.

AKTİF İŞGÜCÜ PROGRAMLARINA AYRILAN TUTAR 81 MİLYAR TL’YE YÜKSELTİLDİ

İŞKUR’un başta aktif işgücü programları olmak üzere, eğitim ve işgücü geliştirmeye yönelik programları için ayrılan tutar artırıldı. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla, işsizlik sigortası fonundan bu tür programlar için ayrılan tutar, 2025 yılı için bir önceki yıl prim gelirlerinin yüzde 30’undan yüzde 50’sine çıkarıldı. Böylece, 2025 için harcanabilecek tutar 32.4 milyar TL artırılarak, 81 milyar TL’ye çıkarılmış oldu. DİSK, karara tepki gösterdi ve “İşsizlik Fonu işveren için değil işçiler için kullanılmalıdır” dedi.

İNŞAAT ÜRETİM ENDEKSİ YILLIK %20,3 ARTTI

2025 yılı Mayıs ayında inşaat üretim endeksi yıllık %20,3, bina inşaatı sektörü endeksi %23,3, bina dışı yapıların inşaatı sektörü endeksi %10,1 arttı. İnşaat üretimi endeksi aylık artışı %4,8 geldi. Bu oran bina inşaatında %5,6 oldu.

DÜNYA EKONOMİSİ

EKONOMİDE TRUMP ETKİSİ HİSSEDİLMEYE BAŞLADI

ABD Başkanı Donald Trump’ın görevdeki altı aylık kasırgasının etkisi ekonomide kendini gösteriyor. Trump yönetiminin kaoslara yol açan gümrük vergileri temel mal fiyatlarınında son üç yılın en hızlı aylık artışını göstermesine yol açarken, göçmenlikle ilgili baskılar da federal anketlerle ölçülen istihdam artışı üzerinde baskı yaratmaya başladı. Mobilya ve giyim gibi önemli ithalat kalemlerinde fiyat artışları görüldü. (EKONOMİ)

IMF’DEN POLITIKA YAPICILARINA TICARET GERILIMLERINI ÇÖZME ÇAĞRISI

Uluslararası Para Fonu (IMF) Birinci Başkan Yardımcısı Gita Gopinath küresel ekonomide artan belirsizlikler ve ticaret gerilimleri karşısında politika yapıcıları bu sorunları çözmeye ve sürdürülebilir büyüme için yapısal reformlar uygulamaya çağırdı.

KÜRESEL ELEKTRİKLİ ARAÇ SATIŞLARI YÜZDE 24 ARTTI

Araştırma şirketi Rho Motion, Çin ve Avrupa'da elektrikli araçlara geçişin ivmesini sürdürmesiyle, elektrikli ve plug-in hibrit araçların küresel satışlarının haziran ayında bir önceki yıla göre %24 arttığını belirtti. Ancak Rho Motion'ın veri yöneticisi Charles Lester, Başkan Donald Trump'ın harcama tasarısının vergi kredilerini beklenenden daha erken kesmesi nedeniyle, ABD'deki elektrikli araç satışlarının bu ay %1 düştüğünü ve bu yıl toparlanmakta zorlanacağını söyledi

KÜRESEL TAHIL TİCARETİNE NAVLUN DESTEĞİ

Küresel kuru yük piyasasında zayıf seyir sürerken, özellikle panamax ve supramax tipi gemilerdeki arz fazlası, tarımsal emtia ihracatçıları için cazip navlun fiyatları sunuyor. IGC Tahıl ve Yağlı Tohumlar Navlun Endeksi’nin (GOFI), Temmuz 2024'te kaydedilen 52 haftalık en yüksek seviyenin oldukça altında kaldığına işaret eden uzmanlar, bu durumun soya fasulyesi, mısır ve buğday nakliyecileri için açık bir avantaj yarattığına işaret ediyor. (EKONOMİ)

TRUMP’TAN RUSYA’YA YÜZDE 100 VERGİ TEHDİDİ

Başkan Donald Trump, Başkan Vladimir Putin'in 50 gün içinde Ukrayna'yı işgalini sona erdirme anlaşmasını kabul etmemesi halinde, Rusya'nın ticaret ortaklarına “yaklaşık %100” oranında “ikincil gümrük vergileri” uygulayacağı tehdidinde bulundu. Trump, gazetecilere Putin'den hayal kırıklığına uğradığını ve milyarlarca dolarlık ABD silahlarının Ukrayna'ya gönderileceğini söyledi.

ÇİN EKONOMİSİ 2. ÇEYRKETE BEKLENTİLERİ AŞTI

Çin Ulusal İstatistik Bürosu verilerine göre, Çin'in ekonomik büyümesi, ikinci çeyrekte beklentileri aşarak %5,2 artış gösterdi. İkinci çeyrekte yurt içindeki zayıf tüketici talebinin neden olduğu baskıya rağmen ABD dışındaki pazarlara yapılan güçlü ihracat büyümede önemli rol oynadı. Ekonomistlerin bu çeyrekte büyüme beklentisi %5,1 seviyesindeydi.

ALLİANZ RAPORU: ŞİRKETLER İÇİN ‘ACIMASIZ BİR YAZ’ GEÇİYOR

Allianz Trade’ın Küresel Görünüm Raporu “Baskı Altında” başlığı ile yayınladı. Raporda, küresel büyümenin 2025'te %2,5’lik bir oranla baskı altında kalmaya devam edeceğine ve resesyon dönemleri dışında 2008’den bu yana en düşük artışı sergileyeceğine yer veriliyor. Rapora göre; bu durum durgun talebin ortasında kârlılığı korumak için stoklarını optimize etmeye ve fiyatlandırma stratejilerini ayarlamaya çalışan şirketlerin “acımasız bir yaz” geçirmesine neden oluyor. (EKONOMİ)

AB’DEN 2 TRİLYON DOLARLIK YENİ BÜTÇE PLANI

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 2028-2034 yıllarını kapsayan 2 trilyon avroluk yeni AB bütçesini tanıttı. Yeni bütçe, önceki dönemin 1,21 trilyon avroluk çerçevesine kıyasla önemli bir artış içeriyor. Von der Leyen, “Bu bütçe daha stratejik, daha esnek ve daha şeffaf. Krizlere daha hızlı yanıt verebilmek için hareket alanımızı genişletiyoruz” dedi.

ÇELİK FİYATLARI TOPARLANDI

Çinli yetkililerin aşırı rekabet ve eski kapasiteyle mücadele etme ve ek gayrimenkul odaklı politika önlemleri uygulama sözü vermesiyle, çelik üretim bileşeni son birkaç haftada toparlandı. Rio Tinto Group’un Gine’deki devasa bir madenden yapacağı ilk sevkiyatın zaman çizelgesini öne çekmesiyle demir cevheri ton başına 100 doların üzerine çıktı. Singapur vadeli işlemler yüzde 1’in üzerinde artarak Mayıs ayından bu yana ilk kez üç haneli rakamlara ulaştı ve 101 doları aştı.

ÇİN, ÇELİK İHRACATINI KÜTÜĞE ÇEVİRDİ

Çinli çelik üreticileri, Endonezya ve Türkiye gibi ülkelerdeki gümrük vergilerini aşmak için genelde düşük vergi uygulanan yarı işlenmiş çelik ürünlerinin ihracatını artırıyor. Ocak-Mayıs döneminde toplam çelik ihracatını yüzde 16 artışla 48,5 milyon tona çıkaran Çinli ihracatçılar, nihai ürünlere uygulanan tarifeleri, çelik kütük gibi daha az vergilendirilen ürünlere ve yarı mamullere yönelerek aşıyor.

KAHVE KEYFİNE TARİFE GELİYOR

ABD Başkanı Donald Trump’ın Brezilya’dan yapılan kahve ithalatına yüzde 50 gümrük vergisi getirme tehdidi, küresel kahve piyasalarında sarsıntı yarattı. Bu hamle, ABD’nin kahve tedarikinde en büyük paya sahip ülkeyi hedef alırken, uzmanlara göre küresel tedarik zincirinde yön değişikliklerini de beraberinde getirebilir. ABD, yalnızca 2024 yılında Brezilya’dan 8,14 milyon çuval kahve ithal etti. Bu miktar, ülkenin toplam kahve tüketiminin yüzde 33’üne denk geliyor. (EKONOMİ)

IEA TAHMİNİ: PETROL TALEBİ 2009 SONRASINDAKİ EN DÜŞÜK DÜZEYDE OLACAK

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), bu yıl küresel petrol talebindeki artışın, 2020'deki COVID-19 pandemisi sırasında kaydedilen olağanüstü düşüş hariç, 2009'dan bu yana en düşük seviyede olacağını tahmin ediyor. IEA'nın temmuz Raporu'na göre, küresel petrol talebinin bu yıl 2024'e kıyasla günde yaklaşık 700 bin varil (bpd) artarak 103,68 milyon bpd'ye ulaşması bekleniyor. Bu, ajansın önceki 720.000 bpd artış tahmininden aşağı yönlü bir revizyon anlamına geliyor.

AB, ABD’YE TARİFE MİSİLLEME KARARINI ERTELEDİ

Avrupa Birliği, ABD Başkanı Trump’ın 1 Ağustos’tan itibaren AB ürünlerine yüzde 30 gümrük vergisi uygulayacağını açıklamasının ardından, bu ülkeye yönelik 21 milyar Euro’luk misilleme tarifelerini askıya aldı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “tercihimiz müzakere” diyerek, vergilerin ertelendiğini duyurdu.

ŞİRKETLER

MASTERCARD VE VISA HAKKINDA SORUŞTURMA BAŞLATILDI

Rekabet Kurulu'ndan yapılan açıklamaya göre, inceleme, küresel çapta kartlı ödeme sistemleri pazarında faaliyet gösteren Mastercard ve Visa’nın şema kuralları ile Türkiye’deki ödeme kuruluşlarının yurt dışında yerleşik işyerlerine hizmet sunmalarını sınırlayıp sınırlamadığını konu alıyor. Açıklamada şu bilgiler verildi: " Soruşturma kapsamında Mastercard ve Visa tarafından kartlı ödeme/POS altyapısının yurt dışında yerleşik işyerlerine kullandırılmasının engellenmesi ve alternatif ödeme çözümlerinin dışlanması iddiaları incelenecektir."

ORACLE, İKİ AVRUPA ÜLKESİNE 3 MİLYAR DOLAR YATIRIM YAPACAK

Oracle, artan talebi karşılamak için önümüzdeki beş yıl içinde Almanya ve Hollanda'da yapay zeka ve bulut altyapısına 3 milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu. Bulut hizmeti sağlayıcısı, Almanya'ya 2 milyar dolar, Hollanda'ya ise 1 milyar dolar ayırmayı planlıyor. Şirket bu yıl şimdiye kadar hisselerinde yaklaşık %38'lik bir artış gördü.

NVIDIA ÇİN PAZARINA DÖNÜYOR

ABD’li çip devi Nvidia, Washington ve Pekin arasındaki ticari ilişkilerin iyileşmesi ve CEO Jensen Huang’ın her iki tarafın yetkilileriyle görüşmesi sonrasında, Çin’de H20 işlemcisinin satışına "yakında" yeniden başlayacağını açıkladı. ABD'nin bu hamlesi, Washington ile Pekin için hayati teknolojilerin ihracatını onaylamasını öngören belirsiz bir ateşkesin yönlendirdiği ilişkilerin yumuşamasının ardından geldi.

KALYON PV, TOPCON PLUS HÜCRE ÜRETİM TESİSİ ANLAŞMASI İMZALADI

Kalyon PV, TOPCon Plus güneş hücresi üretimi kapsamında, endüstriyel tesis altyapısının dizaynı ve kurulumu için uluslararası bir sistem tedarikçisiyle yatırım anlaşması imzaladığını duyurdu. TOPCon Plus üretiminin kritik bir parçası olan bu yatırım, yardımcı tesisler altyapısının yeni bir bakış açısıyla oluşturulmasına odaklanıyor. (EKONOMİ)

GAZİANTEP’TE HÜCRE ÜRETEN 'ÇİNLİ KARDEŞ’ HALKA ARZ OLACAK

Türkiye’de sadece dört firmanın yaptığı güneş paneli hücresi üretimini Gaziantep’te gerçekleştiren Fellow Enerji, Çinli ortaklığıyla 150 milyon dolarlık yatırımını büyütüyor. Firmanın Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Ahmet Beler, üretimde ihracatın payının yüzde 80 olduğunu söyleyerek, “En büyük ihracat pazarımız ABD. Bu sene yatırım devreye girince 370 kişiye istihdam sağlayacağız. Amacımız SPK’ya başvurup halka arz olmak” dedi. (EKONOMİ)

TSMC’NİN KARI BİST 100’ÜN TOPLAM KARINDAN FAZLA

Dünyanın en büyük çip üreticisi Tayvanlı TSMC, 2. çeyrek için 13.5 milyar dolar kâr açıkladı, geçen yıla göre %60 artış gerçekleşmiş. Ekonomist Barış Soydan, “Borsa İstanbul 100 şirketlerinin ilk çeyrek kârlarını topladığımızda bile o kadar etmiyor. Çip treni kaçtı, yeni teknolojileri kaçırmasak bari” dedi.