Operasyonlar ekonomiyi hırpalıyor… 3 kişiden biri işsiz

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

Korkulan oluyor… Geçtiğimiz cumartesi günü yine “şafak operasyonları” oldu. Toplumda, “Cumhur ittifakı hükümeti, yol temizliği amacıyla ana muhalefet partisini operasyonlarla felç etmek istiyor” algısı derinleşiyor. Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması sonrası ekonominin sert bir vurgun yemesinden ders alınmış olması beklenirdi… Sonraki dalgalar, bu konuda haklı bir kuşkuyu gündemde tutmakla birlikte, operasyon kapsamlarının bürokrasi kademeleriyle sınırlı kalması “el artırılmayacağı” beklentisini de tamamen yok etmemişti. Ancak, CHP önceki lideri Kılıçdaroğlu ve çevresinin örtük desteği ile “CHP’ye kayyım” sürecinin yeniden canlandırıldığı bir süreçte gelen son operasyonun kapsamı, birçok belediye başkanının da gözaltına alınması, hükümetin, “CHP’yi felç etme” amacını ne yazık ki geri çekmediğini ortaya koydu. Hükümetin çıkardığı tek ders, piyasa tepkisini yumuşatmak amacıyla operasyonları hafta sonuna kaydırmaktan ibaret.

Dolayısıyla… İmamoğlu operasyonları sonrası oluşan hasarın onarılması çabaları sürerken gelişen son operasyon, “ekonominin toparlanabilmesi” için siyasal zemin desteğinin gelmeyeceğini de ortaya koymuş oldu. Dahası, Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz Cuma günkü bir açıklamasında “Faizsiz ekonomi özlemimi gür bir seda ile dillendirmeye devam edeceğim” dedi. Şimşek ve yönetimi ekonomiye biraz nefes aldırmayı başarır başarmaz, “Nas politikası”nın geri geleceği kuşkuları da yeniden depreşti. “Kapitalist” bir ekonomiyi kendi kurallarına göre değil İslamcı itikatla yönetme amacının çelişkinliğinin yol boyu krizler doğurmasından haliyle kaçınılamaz. Tablo, orta ve uzun erimde ekonominin huzur görmeyeceğini düşündürüyor.

Geçen hafta ekonomideki önemli gelişmelerden biri 1. Çeyrek büyüme rakamlarının açıklanmasıydı. Rakamlar ekonominin ciddi yavaşladığını ortaya koydu. Türkiye’nin sanayisizleşme süreci içinde olduğu görüldü. İkinci önemli ekonomik olay, geniş tanımlı işsizliğin yüzde 32,2’ye fırlaması oldu. Rakam, her 3 kişiden 1’inin işsiz olduğunu ortaya koyduğu gibi, kalkınmacı ve demokratik bir bakış açısından, Türkiye’nin sosyal kriz içinde bulunduğunu söylemeye de elveriyor.

Geçen hafta, İBB operasyonları sonrası piyasa tepkisiyle oluşan hasarın onarımı bakımından da yeniden ters işaretler gelmeye başladı. Kur yükseldi, rezerv biriktirmeye dönen MB, yeniden döviz satışı yaptı. Carry trade çıkışı yaşandı. Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, yüksek enflasyon, geciken faiz indirimleri ve zayıf TL’yi gerekçe göstererek MSCI Türkiye’nin ağırlığını düşürdüğünü açıkladı. Goldman Sachs, carry kazançlarının eridiğini açıkladı. Mayısın son haftasında finans piyasalarında dikkat çekici bir hareketlilik yaşandı.

Bugün piyasaların tepkisi önemli olacak. Bu son operasyonun ima ettiği tablonun ekonomi yönetiminin işini daha da zorlaştırması beklenir. Erdoğan’ın son açıklaması, (“Faiz artırımı yerine alternatif ekonomik araçlar bulacağız. Çalışmalara başladık”) hükümetin iş çevrelerinin baskısına da yanıt vererek yeniden derin bozulma halinde faiz artırımı seçeneğinden önce başka “makro ihtiyati tedbirler”e yöneleceğini gösteriyor.

PİYASALAR

BORSA

Endeksi, en düşük 8.985,52 puanı ve en yüksek 9.427,11 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 3,60 altında 9.019,57 puandan tamamladı.

Ne olur?

Son operasyon etkisiyle, borsadaki olumsuz havanın derinleşmesi, yabancı satışı önemli ihtimal. Son günlerde artan manipülasyon iddialı operasyonlar da borsaya iştahı törpülüyor, yatırımcı kaşına yol açıyor. Piyasa uzmanı İris Cibre’nin paylaştığı veriler de genel durumun olumsuz seyrettiğini gösteriyor: “BIST piyasa değeri son 1 yılda dolar bazında 22% eridi. Endeks dolar bazında 29% aşağıda. Yatırımcı sayısı 1,8 milyon kişi azaldı. Değişmeyen tek şey hala borsanın 83%'üne, toplam yatırımcının binde 3'ü sahip.” Bu arada “Şimşek gidici” söylentisi ve bayram öncesi nakte geçiş eğilimi de etkili oluyor.

ALTIN

Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,33 azalışla 4 bin 140 liraya indi. Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,30 düşüşle 27 bin 995 liraya indi. Geçen hafta sonu 7 bin 28 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,32 azalarak 6 bin 935 liraya geriledi.

Ne olur?

Geçen hafta doların değer kazanması ve piyasalarda gümrük vergisiyle ilgili gelişmeler sonucu altın fiyatları, haftalık bazda yüzde 2’ye yakın düşüş yaşadı. High Ridge Futures metal işlemleri direktörü David Meger, “Altın şu anda yakın dönemdeki zirvelerden bir düzeltme yapıyor ve bir konsolidasyon döneminde. Güvenli liman ihtiyacının biraz azaldığını görüyoruz, ancak Trump cephesinden ciddi bir geri itme geleceği beklentisi fiyatlara yeniden destek sağlayabilir,” dedi. Ancak son günlerde ibre yeniden altına döndü. Yüksek borçluluk nedeniyle ABD tahvillerinde satış var. Güvenli liman talebi altın ve petrole kayıyor.

DÖVİZ

ABD doları yüzde 0,55 artarak 39,2440 liraya çıktı. Euro da yüzde 0,69 artışla 44,4710 liraya çıktı. Mayısta doların değer artışı %2’yi buldu.

Ne olur?

Dövizde 1 aylık ima edilen oynaklık 19 Mart öncesi %7’li seviyelerdeyken şu an %10’lu seviyelerde; 3 aylık ima edilen oynaklık da %10’lu seviyelerdeyken şu an %16’lı seviyelerde. Döviz piyasasındaki stres devam ediyor. MB son hafta 2.9 milyar dolarlık rezev satarak müdahale etti. Son günlerde rezerv eritmektense, ihracatçıların baskısına da bir miktar prim vererek oynaklığa sınırlı izin verdiğini düşündürüyor.

FAİZ

Bankalarda basit faiz 32 gün vadede %47 – 50 arasında değişiyor. Yeni müşterilere biraz daha yüksek faiz veriliyor. 92 gün vadede faiz 44-46, 182 gün vadede %40 ortalamaya çekiliyor. Kamu bankalarında faiz 1 – 2 puan daha yüksek. %50’nin üstü faizler var. Ancak bankalar kurnazlık yaparak tasarrufunuzun bir kısmını vadesiz hesapta tutma şartı getirdiği için bu faiz oranları gerçekte daha düşük seviyede.

Ne olur?

Erdoğan’ın “Faiz artırımı yerine alternatif ekonomik araçlar bulacağız. Çalışmalara başladık” şeklindeki açıklaması, MB’nin faiz artırım seçeneğinin büyük ölçüde ortadan kalktığını gösteriyor. Faizde, yeni bir şok halinde diğer araçlarla önlenemeyen bir momentum dışında artış beklenmemeli. Büyüme rakamlarına yansıyan sanayi ve tarım küçülmesi de reel sektörün ciddi darboğazda olduğunu gösteriyor. Hizmetler içinde önemli paya sahip turizm sektörü de zorlanmaya başladı. Türkiye dolar bazında pahalı hale gelmesi döviz gelirlerini düşürmeye başladı.

YATIRIM FONLARI

Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,42 değer kaybetti. Emeklilik fonları yüzde 0,57 değer kaybetti. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 2,95 ile "hisse senedi" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

SPK, BORSA İSTANBUL’DA TEDBİR SÜRELERİNİ UZATTI

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Kurul’un 18 Nisan 2025 tarihli ve 2025/24 sayılı bülteni ile duyurduğu 24/733 sayılı kararda belirtilen uygulamaların, 4 Temmuz 2025 seans sonuna kadar geçerli olmasına karar verildi. Bu kapsamda: Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında açığa satış işlemlerinin yasaklanması, Halka açık ortaklıkların pay geri alımlarının kolaylaştırılması, Kredili sermaye piyasası işlemlerinde öz kaynak oranının esnetilerek uygulanması şeklindeki uygulamalara devam edilecek.

JP MORGAN TÜRKİYE AĞIRLIĞINI 'NÖTR'E İNDİRDİ

Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, yüksek enflasyon, geciken faiz indirimleri ve zayıf TL’yi gerekçe göstererek MSCI Türkiye’nin ağırlığını düşürdüğünü açıkladı. CNBC-e’de yer alan habere göre JP Morgan tarafından yayınlanan raporda yüksek TÜFE, zayıf kalan TL ve gecikmiş faiz indirimlerinin halihazırda MSCI Türkiye için geçerli olan piyasa üstü ağırlık önerisini nötr hale getirdiği belirtildi. Bu doğrultuda JP Morgan Türkiye borsasının ağırlığını nötr seviyesine indirdiğini açıkladı.

GOLDMAN SACHS: CARRY’NİN TADI KALMADI

Dövizdeki artış, yabancı carry trade yatırımcısını rahatsız etti. Çıkış yaşandı. Yatırım bankası Goldman Sachs, "TCMB TL'nin değer kaybetmesine izin vererek, dünyanın en başarılı Carry Trade'ini kırılgan duruma getiriyor" açıklaması yaptı. Banka açıklamasının meali, böyle giderse carry trade parası getirmeyiz. MB'nin Yurtdışı repo faizini artırması ile düşen swap faizi carry getirisini de törpülüyor. Türkiye, son 2 yıldır dolar bazında %44 getiri ile dünya şampiyonu idi.

YARIN MAYIS AYI ENFLASYONU AÇIKLANACAK

Mayıs ayı enflasyonu için piyasa beklentileri %1,7 ile %2,4 arasında değişiyor. Ortalama beklenti %2. Forinvest Mayıs ayı enflasyon anketi sonuçlarına göre piyasanın beklentisi %2,2 seviyesinde. TCMB’nin son enflasyon raporunda paylaştığı grafiklerden, Mayıs ayı için ima edilen aylık enflasyon %1,6. Gıda grubu enflasyonu bu ay için önemli unsur. Bora Kaya’nın Web-TÜFE çalışmasına göre Mayıs ayı gıda enflasyonu %1,16 seviyesinde. Birleşik Kamu İş’in gıda enflasyonu verilerine göre gıda enflasyonu %1,05 seviyesinde. MB tahmini tutarsa yıllık enflasyonun %35,5’e düşecek.

NELER OLDU?

BÜYÜME DÜŞÜK, SANAYİSİZLEŞME YAŞANIYOR

• 2025 1.Ç’te ekonomi geçen yıl aynı çeyreğe göre %2 büyüdü. Büyüme bir önceki çeyreğe göre %1 oldu.
• Yüzde 2’lik büyümeye katkı hizmetlerden geldi. Sanayi %1.8, tarım %2 küçüldü. İnşaat %7.3, hizmetler %4'ün üzerinde büyüdü. (3 yıldır “sanayisizleşme” yaşanıyor. Tarımın GSYH’daki payı da 5 yıldır artmıyor.)
• İşgücü ödemelerinin payı 2024 1.Ç’te %41,7 iken, bu çeyrekte %43,7 oldu.
• Tüketim artışı yavaşladı. Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2025 1.Ç’te, 2024 1.Ç’e göre %2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %1,2, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %2,1 arttı.

GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK YÜZDE 32,2’YE ÇIKTI

15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2025 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre 203 bin kişi artarak 3 milyon 63 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,6 puan artarak %8,6 seviyesinde gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlikte %32,2 ile tarihi rekor seviye görüldü. TÜİK işsizlik verilerini değerlendiren DİSK AR’ın tespitleri şöyle: “İşsizlik dizginlerinden koptu. Geniş tanımlı %32,2 işsizlik 13 milyon kişiye tekabül ediyor. Yıllık artış 2,3 milyon kişi oldu. Türkiye'de şimdiye kadar hesaplanan en yüksek işsizlik oranı ve işsiz sayısı! Böylesi pandemi döneminde bile böylesi görülmedi.”

MB, REZERVİNDE 2.9 MİLYAR DOLARLIK DÜŞÜŞ

TCMB swap hariç net yabancı para pozisyonu 27 Mayıs bilançosunda 2,9 milyar USD düşüşle 20,4 milyar USD seviyesine geriledi. Böylece 9 iş günü boyunca iyileşen pozisyonda ilk gerileme gerçekleşmiş oldu. Bu gerileme dolar kurunun 39 lirayı zorladığı ve aştığı günlere denk geliyor. 23 Mayıs ile biten haftada MB, 5 milyar dolar döviz alışı gerçekleştirmiş, 28 Mayıs’tan bu yana yaptığı döviz alış tutarı 14.5 milyar dolara ulaşmıştı.

NİSAN DIŞ TİCARET AÇIĞI 12.1 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ

İhracat nisanda %7,8 artarak 20,8 milyar dolar, ithalat %12,7 artarak 32,9 milyar dolar oldu. Böylece nisanda dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %22,3 artarak 12,1 milyar dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %63,2’ye geriledi. Ocak-Nisan döneminde ise ihracat %3,7 artarak 86,1 milyar dolar, ithalat %6,6 artarak 120,7 milyar dolar oldu. Bu dönemde dış ticaret açığı 34,6 milyar dolara yükselirken ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %71,3’e geriledi.

YATIRIM FONLARINDA SON DÖNEMDE DOLARİZASYON YÜKSELİYOR

Yatırım fonlarına artan ilgi toplam portföy büyüklüğünün 5 trilyon lirayı aşmasını sağlarken 19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanmasıyla başlayan finansal sarsıntı fonlarda döviz ağırlığını arttırdı. QNB ekonomistlerinin analizine göre 14 Mart ile biten haftada yatırım fonlarında TL ağırlığı yüzde 69,8 ile zirve yaparken 23 Mayıs’a kadar 6 puan düştü, 14 Mart-23 Mayıs arasında dolar bazlı döviz cinsi yatırım fonu portföyü 6.4 milyar dolar arttı.

KUR KORUMALI MEVDUAT DÜŞÜŞÜ HIZ KAYBETTİ

BDDK verilerine göre kur korumalı mevduat hesapları geçen hafta 11 milyar 429 milyon lira azalarak 584 milyar 658 milyon liraya düştü. Önceki haftalardakine göre KKM gerilemesi yavaşladı. Böylece KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 2,66'sı oldu. (EKONOMİ)

GELEN SICAK PARA ARTIK ÇOK DAHA SICAK

İBB operasyonları sonrası durma noktasına gelen “carry trade” işlemleri yeniden artışa geçti. Ancak bu kez vadeleri çok daha kısa… Pusula Portföy Yönetim Kurulu Üyesi İris Cibre, 19 Mart sonrası çıkış gözlenen “carry trade” kanalından yeniden başlayan girişlerin 4-5 milyar arası bir rakama ulaştığını hesapladı. Son girişlerde işlemlerin 19 Mart öncesine göre çok daha vadeli olduğuna işaret eden Cibre, “Daha kötü giriyorlar. Perşembe günü swap yapınca 3 günlük swap faizi alıyorsun. Perşembe giriş, Cuma dolar pozisyonlarını kapatıyorlar; Pazartesi günü de swap faizini alıyorlar. Bu, daha da sıcak para” değerlendirmesinde bulundu. (EKONOMİ)

TİCARİ KREDİ BÜYÜMESİ %35’TEN 27’YE GERİLEDİ

KOBİ’ler başta olmak üzere, şirketlerin krediye erişim sorunu giderek daha da ağırlaşıyor. Bankacılık sektöründe ticari kredi büyümesi 15 haftanın en düşük seviyesine geriledi. 19 Mart öncesinde yüzde 35’lere yakın seviyede bulunan ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış büyüme hızı, aradan geçen 2,5 aylık sürede 8 puanın üzerinde düşüş kaydederek, 16 Mayıs haftasında yüzde 26,6’ya indi. Yüzde 2,5’lik büyüme sınırının altında kalan KOBİ kredilerindeki aylık büyüme hızı ise, mayıs ayının ilk üç haftası itibariyle yüzde 1,40 oldu. (EKONOMİ)

SOMUT ADIMLAR ATILMAZSA “TENKİSAT” DALGASI GELEBİLİR

İş dünyası temsilcileri, Türkiye’nin dev şirketlerinden Vestel’in 2 bin kişiyi işten çıkarma kararının emsal oluşturabileceğine dikkat çekiyor. Yeni KGF’nin firmaların istihdamını korumasında yeterli olmayacağını belirten kaynaklar, daha somut adımlar bekliyor. Sanayi istihdamındaki kaybı endişeyle izleyen iş dünyası KOBİ tanımında değişiklik talebini dile getiriyor. (EKONOMİ)

“MALİYE POLİTİKASINDA KARARLILIK YOK”

EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, enflasyonla mücadeleye yönelik olarak para politikasında kararlılık bulunduğunu ancak aynı kararlılığı maliye politikasında göremediklerini söyledi. Yorgancılar, “MB, TL’ye geçişi destekleyen yeni adımlar attı ancak mali tarafta aynı netliği göremiyoruz” dedi. Sanayiciye TLREF ile kredi verilmesi talebini dile getiren Yorgancılar, “TLREF, 48,9’larda. Sanayiciye bu faiz oranından kredi verilmesine ihtiyaç var” diye konuştu. (EKONOMİ)

THY, 2,2 MİLYAR DOLARLA TÜRKİYE’NİN EN DEĞERLİSİ

Brand Finance’ın araştırmasına göre, Türk Hava Yolları 2 milyar 266 milyon dolarlık marka değeriyle bu yıl da ilk sırada yer aldı. İkinci sıranın sahibi 1 milyar 645 milyon dolarla Arçelik olurken İş Bankası geçen yıla kıyasla bir basamak yükselerek 1 milyar 240 milyon dolarla üçüncü sıraya çıktı. Geçen yıl üçüncü olan Vestel bir sıra gerileyerek, 928 milyon dolarla dördüncü sıraya düştü.

BODRUM, AVRUPA’NIN EN PAHALI DESTİNASYONLARI ARASINDA

Otelinisat.com’un Yaz Sezonu Türkiye Turizm ve Otelcilik Raporu’na göre Türkiye’de ortalama doluluk oranı %70,4 seviyesinde gerçekleşirken, gecelik ortalama oda fiyatı (ADR) 118 dolar ile İtalya ve Fransa gibi ülkelerin yaklaşık %25 altında. TripAdvisor ve Booking.com verilerine göre Türkiye, misafir memnuniyetinde 8,4 puanla Avrupa ortalamasının üstünde yer alıyor. Bodrum, 590 dolar ortalama oda fiyatı ile Avrupa’nın en pahalı tatil destinasyonları arasında. (EKONOMİ)

AB, KARBON VERGİSİNİ DARALTIYOR

Avrupa Konseyi, AB ülkelerinin, sınırda karbon vergisi uygulamasının kapsamını daraltma planlarını onayladığını duyurdu. Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle halihazırda sistem kapsamında bulunan 200 bin ithalatçının büyük kısmı muafiyet kapsamına girerken, şirketlerin sadece yüzde 10’u vergileme kapsamında kalacak. Söz konusu yüzde 10’daki şirketlerin, emisyonların tamamına yakınından sorumlu olduğu belirtiliyor. Mevcut sistemde, 150 Euro ve üzerindeki ithalata vergi öngörülüyordu. Kapsamdaki şirketler, 2026’dan başlayarak yaptıkları ithalatın karbon emisyonlarını karşılamak için 2027’den itibaren izin belgesi satın almak zorunda kalacak.

PERAKENDECİLER: ÜCRETLERE ARA ZAM YAPILSIN

"Perakende Günleri-2025"te buluşan sektör temsilcileri, durgunluktan şikayetçi... 100 bine yakın mağazada 3 milyonu aşkın istihdam sağlayan sektörün öncü isimleri, alım gücü giderek düşen ücretli çalışanlara ara zam yapılmasını talep ettiler. Enflasyonu düşürmek için uygulanan tedbirlerin ters etki yaptığını dile getiren iş insanları, ücret artışının ekonomik canlanma sağlayacağını belirttiler.

EKONOMİK GÜVEN, MAYISTA ARTTI

TÜİK, ekonomik güven endeksi Mayıs ayı sonuçlarını açıkladı. Bir önceki aya göre mayısta tüketici güven endeksi %1,1 artarak 84,8 değerini, reel kesim güven endeksi %2,2 azalarak 98,6 değerini, hizmet sektörü güven endeksi %0,9 artarak 110,5 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi %0,6 artarak 111,2 değerini, inşaat sektörü güven endeksi %3,9 oranında artarak 88,4 değerini aldı. Böylece Nisanda 96,6 olan ekonomik güven endeksi mayısta %0,05 oranında artarak 96,7 değerine ulaştı.

TEPAV: PERAKENDE GÜVENI AYLIK AZALDI, YILLIK ARTTI

TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE) verilerine göre, TEPE Nisan 2025’te geçen yılın aynı dönemine göre 17,8 puan artarak 7,5 puan değerini aldı. Ancak endeks, Mart 2025’e kıyasla 1,0 puanlık bir azalış gösterdi. Aylık düşüşte, son üç aya ilişkin işlerin durumuna yönelik olumsuz değerlendirmeler etkili olurken; yıllık artışta, olumlu beklentiler ve geçmişe dair değerlendirmelerdeki iyileşme belirleyici oldu.

PROTESTOLU SENET SAYISI NİSANDA ARTTI

Nisan 2025’te protesto edilen toplam 24 bin adet senedin parasal tutarı 6 milyar TL oldu. Bankalar Birliği verilerine göre nisanda bir önceki aya göre senet adedi %11 artarken, senet tutarında belirgin bir değişim olmadı. 2025 Ocak-Nisan döneminde adet olarak en fazla senedin protesto edildiği ilk 5 il sırası ile İstanbul, Ankara, Konya, İzmir ve Bursa oldu.

TESK VERİLERİ: KAPANAN ORANI %49,6’YA ULAŞTI

TESK verilerine göre ilk 4 ayda kurulan esnaf işyeri sayısı azalırken, kapanan işyeri arttı. Bu dönemde kurulan esnaf işyeri geçen yılın aynı dönemine göre %4,73 azalarak 80.526’ya geriledi. Kapanan işyeri sayısı ise %4,5 artarak 39.967’ye ulaştı. Kurulan işyerlerinin kapananlara oranı %49,6’ya ulaştı. Bir başka deyişle açılanın yarısı kadar işyeri kapandı.

İPLİK İHRACATI MISIR’LA PATLADI

Küresel iplik ticareti geçen yıl küçülme eğilimine girerken Türkiye iplik ihracatında yükselişe geçti, yüzde 8,2 artışla 2,2 milyar dolarlık ihracata ulaştı. Dünyanın 5. iplik tedarikçisi unvanını alan Türkiye, Özbekistan’ın ardından iplik ihracatını en fazla artıran ülke oldu. Bu yükselişi, daha düşük maliyet nedeniyle Türkiye'den Mısır’a kayan hazır giyim yatırımları tetikledi. Bu ülkeye ihracat yüzde 56 artış gösterirken 217 milyon dolarlık gelir elde edildi. (EKONOMİ)

KALYON VE CENGİZ'DEN SURİYE'DE 7 MİLYAR DOLARLIK ANLAŞMA

Kalyon Holding, Cengiz Holding, Katarlı UCC ve ABD’li Power International ortaklığı, Suriye’nin enerji altyapısının düzenlenmesi için 7 milyar dolarlık yatırıma imza attı. Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara’nın huzurunda imzalanan anlaşmayla, 4 bin MW doğalgaz çevrim santrali ve bin MW GES inşasıyla, ülkenin elektrik şebekesinin kapasitesi 5 bin megawatt artırılacak.

GİDEN YATIRIMIN GELENE ORANI MART SONUNDA %58’E ULAŞTI

Türkiye’deki firmaların yurt dışına yatırımları, Türkiye’nin çektiği yatırımların önemli bir seviyesine ulaştı. Hatta bazı dönemler gelen yatırımdan daha fazla yurt dışına sermaye yatırımları yapıldığı görüldü. Ocak-Mart döneminde de başta gayrimenkul olmak üzere Türkiye’den yurt dışına yapılan yatırımların yüksek seviyesi devam etti. Mart ayı itibariyle yıllıklandırılmış verilerde, giden yatırım, gelen yatırımın yüzde 57,67’si olarak gözlendi.

YATIRIM İKLİMİNDEKİ BOZULMA SÜRÜYOR

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verilerine göre, şubatta gerilemeye ara veren teşvik belgeli yatırımlar martta enflasyona rağmen yüzde 64,2 gibi rekor bir oranda gerileyerek 44,1 milyar liraya indi. Aynı dönemde TÜİK enflasyonu yüzde 38,1 olarak açıklamıştı. Değer bazında yatırım azalışı ise 82 milyar 850 milyon lira oldu. Bu dönemde yerli sermayenin yatırımı 112 milyar liradan 44,1 milyar liraya, yabancı sermayenin yatırımı ise 16,8 milyar liradan 1,9 milyar liraya indi.

ABD İLE TİCARET MÜZAKERELERİNİN 3. TURU YAPILDI

Trump vergilerinin ardından Türkiye ile ABD yetkilileri arasında ticaretin artırılmasına yönelik politika adımlarının görüşüldüğü, müzakere sürecinin üçüncü turu Washington’da gerçekleştirildi. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ticaretin kolaylaştırılması, pazarlara kesintisiz erişim, yatırımların teşviki alanında atılacak adımlar ve iş ortamının iyileştirilmesi ile ticaretin dengeli artırılması konularının ele alındığı bildirildi.

FRANKFURT, KARGODA LİDERLİĞİ İSTANBUL HAVALİMANI’NA KAPTIRDI

Almanya Havacılık Birliği (BDL), ülkenin en büyük havalimanı olan Frankfurt’un, Avrupa’nın en büyük hava kargo merkezi unvanını İstanbul Havalimanı’na kaptırdığını açıkladı. BDL’ye göre, İstanbul’da kargo hacmi geçen yıl yaklaşık yüzde 40 artarken, Frankfurt’ta yüzde 2,5’lik bir düşüş yaşandı. BDL, küreselde yüzde 6 olarak tahmin edilen yıla ilişkin büyüme oranının, Almanya için yüzde 1,2’de kalacağı öngörüsünde bulundu.

İHRACAT TALEP ENDEKSİNDE AYLIK %0,8’LİK ARTIŞ

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), ihraç edilen ürünlere olan talep koşullarını ihracat yapılan pazarlar üzerinden takip eden “İhracat Talep Endeksi”nin nisanda aylık bazda %0,8 artarken yıllık bazda ise %0,2 azaldığını bildirdi. Nisan ayında 99,6 olan endeks, uzun dönem ortalamasının altında kaldı. İhracat pazarlarının risklere karşı direncini ölçen “TİM Pazar Dayanıklılık Endeksi” ise nisanda aylık bazda %0,9, yıllık bazda ise %1,9 yükselerek 100,6 değerini aldı.

TÜRKİYE, ELEKTRİKLİ ARAÇTA DÜNYANIN EN BÜYÜK 10 PAZARI ARASINA GİRDİ!

Türkiye, Nisan ayında gerçekleştirdiği 11 bin 173 elektrikli araç satışıyla dünya genelinde en büyük 10 pazar arasına girmeyi başardı. Küresel çapta ise elektrikli araç satışları, tüm zamanların en yüksek Nisan ayı seviyesine ulaşarak yıllık bazda yüzde 29 oranında artış gösterdi.

DÜNYA EKONOMİSİ

ABD’DE, PCE ENDEKSİ NİSANDA %2.1 ARTTI

ABD’de haftanın son gününde açıklanan Fed’in enflasyon göstergesi olarak izlediği kişisel tüketim harcamaları (PCE) fiyat endeksi, nisan ayında yıllık bazda yüzde 2,1 artış gösterdi. Bu oran, yüzde 2,2 olan piyasa beklentisinin altında kaldı. Yatırımcılar, Fed’in eylül ayında kısa vadeli borçlanma faizini düşüreceği yönündeki beklentilerini sürdürdü.

TRUMP, AB’YE VERGİYİ TEMMUZA ERTELEDİ

ABD Başkanı Trump, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından, AB'ye yönelik %50’lik gümrük vergisi tehdidini 9 Temmuz’a kadar ertelemeyi kabul etti. Von der Leyen yaptığı açıklamada, AB’nin ABD ile ticaret müzakerelerini hızlı ve kararlı bir şekilde ilerletmeye hazır olduğunu, ancak Trump’ın ilk belirlediği 90 günlük müzakere süresine geri dönmesi gerektiğini ifade etti. Bu gelişme, Trump’ın 1 Haziran itibarıyla AB ithalatına %50 tarife uygulayacağını açıklamasından sadece iki gün sonra geldi.

AVRUPA PİYASALARI TRUMP’IN KARARIYLA MORAL BULDU

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Avrupa Birliği'ne yönelik yüzde 50 gümrük vergisi uygulamasını Temmuz ayına ertelemesinin ardından piyasalarda iyimserlik havası oluştu. Sabah işlemlerinde Avrupa borsaları yükselişle açılırken, Euro da dolar karşısında bir ayın zirvesini gördü. Trump, Cuma günü AB ile ticaret görüşmelerinin sonuçsuz kaldığını gerekçe göstererek, 1 Haziran'dan itibaren birliğe yüzde 50'lik tarife uygulanmasını önerdiğini duyurmuştu.

ÇİN’LE İPLER YİNE GERİLDİ

ABD – Çin görüşmelerinden vergi oranlarının düşürülmesi kararı çıkmış bu da piyasalara olumlu yansımıştı. Ancak Trump, geçen hafta sonu yaptığı açıklamada, Çin’i anlaşmaya uymamakla suçladı ve “İyi adam olmak da buraya kadar” dedi. Bu sözleri anlaşmanın çöktüğüne yorumlandı. Açıklama altına yaradı. Bazı yatırım bankaları da bundan sonra portföylerde altına ve petrole dengeleyici araçlar olarak yer verilmesi gerektiğini söyledi. ABD tahvillerinin güvenli liman işlevi altın ve petrole geçiyor.

TEMYİZ MAHKEMESİ TRUMP’IN YOLUNU AÇTI

Uluslararası Ticaret Mahkemesi, ABD Başkanı başkanın yetkileri arasında vergilere müdahalenin yer almadığı belirtilerek Beyaz Saray'a yasayı geri çekmesi için 10 gün süre tanındı. Trump yönetimi ise temyiz başvurusunda bulunacağını bildirdi. Bu karar acaba, Trump’ın gümrük savaşı son mu bulacak sorusunu gündeme getirmişti ancak, bir federal temyiz mahkemesi Trump’ın gümrük vergilerini yeniden yürürlüğe koydu. Böylece gümrük savaşı önünde yargısal bir engel kalmamış oldu.

TRUMP, ÇELİK İTHALATINDA VERGİNİN %50'YE ÇIKARILACAĞINI DUYURDU

ABD Başkanı Trump, kendisine ait Truth sosyal medya platformu üzerinden yaptığı açıklamada çelik ve alüminyum ithalatına uygulanan gümrük vergisi oranının yüzde 25'ten yüzde 50'ye çıkarılacağını duyurdu. Bu adımı atmanın kendisi için "büyük bir onur" olduğunu vurgulayan Trump, uygulamanın 4 Haziran itibariyle yürürlüğe gireceğini ifade etti. Trump, 10 Şubat'ta çelik ve alüminyum ithalatına yüzde 25 oranında gümrük vergisi uygulanmasını öngören başkanlık kararnamelerini imzalamıştı. (EKONOMİ)

ELON MUSK SİYASETTEN SOĞUDU: FAZLASIYLA ZAMAN HARCADIM

Elon Musk, 2025 yılı boyunca içine girdiği yoğun siyasi gündemin ardından, kendi işlerine dönüşün sinyalini verdi. ABD’nin “Hükümet Verimliliği Departmanı” (DOGE) isimli girişiminde de aktif rol alan Musk, şirketlerinin siyasi angajmanlarından zarar gördüğünü söyledi. “Bu yılı siyasete harcadığını” ifade eden Elon Musk, “Artık gitmeyeceğim. Şirketlerime zarar veriyor” dedi. Bu arada Tesla, tarihinin en kötü bilançosunu açıkladı. Avrupa satışlarında %44 düşüş oldu. Hisselerinde büyük düşüş beklentisi var.

PIYASANIN YENI FAVORİSİ ‘MURBAN’ PETROLÜ OLDU

Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) amiral gemisi ham petrol olan Murban, küresel enerji ticaretinde yükselen bir aktör olarak öne çıkıyor. OPEC+ ülkelerinin üretim artışına gitmesi ve BAE’nin arzı artırma kararı, Murban’ın fiyatlarını aşağı çekse de, bu gelişme Asya pazarında talebi canlandırarak Murban’ın rekabet gücünü ciddi şekilde artırdı. (EKONOMİ)

GIDA EMTİALARINDA SOĞUMA DALGASI

Dünya Bankası’nın gıda emtia fiyat endeksi Nisan ayında düşüşe geçti ve 2025’in ilk çeyreğindeki yüzde 2’lik düşüş derinleşti. Yılın ilk dört ayında gıda fiyatları 2024’ün aynı döneme kıyasla yüzde 4 düştü. Düşüşe, büyük ihracatçı ülkelerdeki iyileşen üretim beklentilerinin yönlendirdiği tahıl fiyatlarında yüzde 8’lik düşüş öncülük etti. (EKONOMİ)

DEMİR CEVHERİ KALICI DÜŞÜŞE HAZIRLANIYOR

Uzun süredir aşırı kapasite sorunuyla boğuşan Çin’de ham çelik üretiminin kısılacağına dair piyasa konuşmalarının yeniden başlamasıyla demir cevheri vadeli işlemleri bu hafta yeniden çift haneli rakamlara geriledi. Yakın dönemde Çin’in talebine bağlı olarak oynaklık göstermesi beklenen fiyatların, artan küresel üretime bağlı olarak gelecek yıllarda 80-100 dolar/ton aralığında hareket etmesi bekleniyor. (EKONOMİ)

TARİHİN EN BÜYÜK UÇAĞI GELİYOR: WİNDRUNNER

Havacılık tarihinde unutulmaz bir yere sahip olan dev Antonov An-225 Mriya uçağı, 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sırasında yok edilmişti. 84 metrelik uzunluğuyla bugüne dek üretilmiş en büyük uçak olan Mriya’nın boşluğunu doldurmak isteyen yeni bir rakip ise şimdi sahneye çıkıyor: WindRunner... ABD’nin Colorado eyaletinde faaliyet gösteren Radia adlı şirket tarafından geliştirilen bu devasa uçak, Henüz üretim aşamasına geçmemiş olsa da tasarım verilerine göre WindRunner, 108 metre uzunluğa ve 80 metre kanat açıklığına sahip olacak. (EKONOMİ)

ABD 3,7 MİLYAR DOLARLIK TEMİZ ENERJİ PROJELERİNİ SONLANDIRDI

ABD Enerji Bakanlığı, 3,7 milyar dolardan fazla kamu desteği ayrılan temiz enerjiye yönelik 24 projenin sonlandırıldığını duyurdu. Bakanlığın açıklamasında, yapılan incelemenin ardından bu projelerin Amerikan halkının enerji ihtiyaçlarına katkı sağlamadığının, ekonomik olarak sürdürülebilir olmadığının ve kamu için yeterli getiri sunmadığının belirlendiği aktarıldı. Açıklamada, 3,7 milyar dolardan fazla kamu desteği ayrılan 24 projenin sonlandırıldığı kaydedildi. (BLOOMBERG HT)

GÖZLER ECB’NİN FAİZ KARARI VE ABD İSTİHDAM VERİSİNDE

Küresel piyasalar ECB'nin faiz kararı ve ABD'de açıklanacak istihdam verilerine odaklandı. Avrupa Merkez Bankasının şirketlerin finansmana ulaşmasını kolaylaştırmak ve maliyetlerini azaltmak için gevşemeyi sürdürmesi beklenirken, 5 Haziran'da politika kararını açıklayacak bankanın 3 temel politika faizinde 25 baz puan indirime gideceği tahmin ediliyor. Tarifeler küresel ekonomi üzerinde temel belirsizlik unsuru olmayı sürdürürken, ABD yönetiminin değişkenlik gösteren tarife politikalarıyla devam eden yasal süreçlerin bu belirsizliği derinleştirebileceğinden endişe ediliyor. (EKONOMİ)

ŞİRKETLER

HALKBANK BDDK'YA BAŞVURDU: BİR BANKA DAHA GELİYOR

Halkbank tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformunda (KAP) yapılan açıklamada, banka yönetim kurulunun daha önce aldığı "dijital katılım bankası kurulması" kararından vazgeçerek "şubeli katılım bankası kurulması" kararı aldığı ve bu karar uyarınca BDDK'ya başvuru yapıldığı bildirildi.

HOLLANDA'DA HARİBO'DAN UYUŞTURUCU ÇIKTI, FİRMA ÜRÜNLERİ TOPLATTI

Alman markası olan şekerleme devi Haribo'nun, Hollanda'da satışa sunulan bazı ürünlerinde uyuşturucu tespit edildi. Ülkedeki ürünlerin hepsi toplatıldı. Haribo'dan yapılan açıklamada olayın ciddiyetle ele alındığı, yalnızca Hollanda’daki ürünlerin geri çağrıldığı, diğer ülkelerdeki ürünlerin güvende olduğu duyuruldu. (EKONOMİ)

TÜPRAŞ, YİNE BİRİNCİ SIRADA

İSO, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'nın sonuçlarını yayımladı. Bu yıl da zirveyi Tüpraş aldı, Tüpraş'ı Ford ve Star Rafineri takip etti. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “İSO 500 çalışmasında 2024 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluş, 651,6 milyar lira ile uzun yıllardır olduğu gibi yine TÜPRAŞ oldu. İkinci sırada 356 milyar lira ile Ford Otomotiv, üçüncü sırada da 201,6 milyar lira ile Star Rafineri yer aldı. Her iki kuruluşun da geçen seneki sıralarını korumuş oldukları dikkat çekiyor. Böylece geçen yıla göre İSO 500’ün ilk üç sırasının değişmemiş olduğunu görüyoruz” dedi. (BLOOMBERG HT)

YAPI KREDİ VE QNB SENDİKASYON ALDI

Yapı Kredi perşembe akşamı yaptığı açıklamada sürdürülebilirlik bağlantılı sendikasyona 28 ülkeden ve 55 kuruluştan katılımcının yer aldığını bildirdi. 367 gün vadeli 466 milyon dolarlık dilimin toplam maliyeti SOFR+ yüzde 1,6 oldu. 367 gün vadeli 407,5 milyon euroluk dilimi toplam maliyeti Euribor+ yüzde 1,35 olarak kaydedildi. 734 gün vadeli 237,5 milyon dolarlık dilimin toplam maliyeti ise SOFR+ yüzde 2 oldu. QNB Bank 473 milyon dolar ve 110 milyon euro sendikasyon sağladı.

TOYOTA, ABD ELEKTRİKLİ ARAÇ PAZARINDA BÜYÜME HEDEFLİYOR

Toyota, 2027 ortasına kadar ABD bayilerinde yedi elektrikli araç bulundurmayı hedefliyor. Şirket, önümüzdeki yıl, mevcut elektrikli araç serisine ek olarak iki Amerikan yapımı tamamen elektrikli model üretimi planlıyor. Yeni modeller, şirketin bu yıl itibarıyla dünya çapında ürettiği her model için elektrikli bir seçenek sunma taahhüdünü yerine getirmesine yardımcı olacak. Genellikle yılda 100 bin ile 150 bin adet satabileceğinden emin olmadığı sürece üretime model eklemeyen Toyota, ABD elektrikli araç satışlarında yavaş ama istikrarlı bir büyüme beklediğini söylüyor. (BLOOMBERG HT)