Siyasi gerginliğin asıl etkisi yatırımlara: Dibe vurmuş!

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

-Piyasalar; haftaya, üç il, bir ilçe belediye başkanı da aralarında olmak üzere 100’e yakın kişinin gözaltına alınması ve CHP lideri Özel’e soruşturma açılması haberleriyle açıldı. Böylece bir önceki hafta nefes alan TL varlıklarda kayıplar olu. 19 Mart’taki İBB operasyonlarının ardından 40 TL bandını aşan ABD doları, üç ayın ardından yeniden bu seviyenin üstünü test etti. TCMB, dolar/TL’de 40 bandının altını korumak için döviz satışı yaptı. Dolar bir miktar gevşese de 40 TL’nin üzerinde tutundu. Geçen hafta gerileyen TL cinsi gösterge tahvil faizleri tüm vadelerde yüzde 1’in üzerinde yükseldi. 5 yıllık iflas risk primi (CDS) 12 baz puan yükselerek 292’ye çıktı. Güne yüzde 3’e yakın kayıpla başlayan BIST 100 Endeksi de günü yüzde 1,64 düşüşle kapattı. İzleyen günlerde bu kayıpların bir kısmı telafi edilse de operasyonların yayılarak sürmesi, siyasetin ekonomiyi Rahat bırakmayacağına ilişkin inancı derinleştiriyor. Ekonomist, piyasa uzmanı İris Cibre, “Bu sert siyaset, eninde sonunda ekonomiyi vurur. Yarın öbür gün, borsa yine çıkar, yüksek faize USD da satar. Ama, fabrika yatırımı yapmaz. Bilinmezlik yolunda, kimse yatırım yapmaz. Yüksek faizi kesersin, dövizini alır gider. Gidişat iyi değil” diye yazdı.

-Bir konu önemli… Herkes ekonominin tepkisini borsa endeksinden, kur hareketinden, faizden ölçüyor. Oysaki genel gidişattan endişenin asıl yansıdığı yer, yatırımlar! Yani iş ve katma değer yaratacak yerli yabancı doğrudan yatırımlar… Tam anlamıyla dibe vurmuş, tarihi ortalamalarının 4’te 1’i seviyelerine gerilemiş durumda. Yatırım teşviklerinde mart ayı verisi… Yatırımlarda son birkaç yıldır devam eden düşüşün sadece devam etmediğini, bu kez çok sert bir düşüş olduğunu gösteriyor. Enflasyondan arındırılmadan, sadece nominal rakamlarda dahi çok sert düşüş var. 2021 yılı mart ayında belgeye bağlanan yatırım tutarı 93,4 milyar liraymış. 2022 yılı mart ayına 122,7 milyar liraymış, 2023 yılı mart ayında 190 milyar liraymış, 2024’te 128,9 milyar liraymış. Geliyoruz bu yılın mart ayına: Sadece 46 milyar lira! Bir önceki yılın mart ayına göre yüzde 63 düşüş olmuş. 2024 yılı mart ayı rakamının 3’te biri, 2023 yılı mart ayının 4’te biri, 2021 ve 2022 yılları mart aylarının yaklaşık yarısı düzeyinde kalmış. Bir önceki ayın, yani Şubat 2025’in de (89,5 milyar liraymış) yarısına yakın düzeye inmiş.

-Türkiye’nin önü belirsizliklerle dolu. Belli olan şey ise önümüzdeki birkaç yılın çok gergin geçebileceği… Yorumcuların ağırlıkla birleştiği nokta şu: Seçime gidilirken kazanacak gibi görülen rakibin (CHP’nin) hırpalanması derinleşebilir, sandık hukuku dahi sakatlanabilir… Bu, Türkiye’nin tamamen yeni bir konjonktüre yelken açabileceği varımını getiriyor. Haliyle yatırımcı kargaşa kokusu alıyor ve aldığı sürece de bekleme moduna geçiyor.

-Geçtiğimiz Cuma günü bir grup PKK’lı silah bıraktı. Bu beklenti satın alınmış ve piyasaları desteklemişti. Ancak silah yakma töreni sonra borsada satış geldi. Tahvil faizleri yükseldi. Tahvil faizlerinde yükselme değer kaybı anlamına geliyor ve gelecek okumasının olumsuz olduğunu yansıtıyor. Esasında PKK’nın silah bırakması yüksek önemde bir gelişme ancak diğer alanlardaki siyasi gerginliğin artışı hem ekonomiye pozitif etkisini hem de toplumsal huzura katkısını sınırlıyor. Gözler Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) çevrilmiş durumda. Sabah Gazetesi, ABB’nin reklam afişleri için kullanılan 2 bin direkten “tek kuruş elde etmediği” bunun da “1 milyarlık vurgun” olduğu iddiasını dolaşıma soktu. Haber, ABB’ye ve Başkanı Mansur Yavaş’a da operasyon hazırlığı olduğuna yorumlandı. Eğer böyle bir gelişme olursa, ekonomiye çok ciddi olumsuz etkisi olabileceğine prim vermek gerekir. Bu etki İBB tutuklamaları seviyesine dahi çıkabilir. Ayrıca siyasi gerginliğin artacağı beklentisini derinleştirebilir, devam edeceği kanaatini kalıcılaştırabilir.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.957,84 puanı ve en yüksek 10.441,05 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 0,80 üstünde 10.358,46 puandan tamamladı.

Ne olur? Borsanın bu hafta -eğer hafta sonu siyasi gerginliği artıran yeni gelişmeler olmaz ise - silah bırakma töreni ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sürece sahip çıkışındaki en net destek konuşmasının etkisiyle yukarı yönlü hareket etmesi beklenir. Faiz indirimi beklentisi de borsayı destekleyecektir. Ancak hükümete yakın gazetelerde ABB ile ilgili 1 milyarlık yolsuzluk iddiasına dayanan yeni bir operasyon gerçekleşirse durum tamamen terse dönebilir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,47 artışla 4 bin 330 liraya çıktı. Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,76 yükselişle 29 bin 260 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 7 bin 126 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,77 artarak 7 bin 252 liraya çıktı. Ons altın 3.282,9 ila 3.368,74 arasında dalgalandı. Haftayı yüzde 0,63 kazançla kapattı. Cumartesi itibariyle 3.356 dolardan işlem görüyordu.

Ne olur? Altının, Trump’ın birbirini izleyen yüksek gümrük vergi paketleri açıklamasının etkisiyle ons fiyatı olarak 3.350 dolar üstünde tutunması bekleniyor. Düşüşlerde alım gelmesi yükseleceği beklentisini yansıtıyor.

DÖVİZ: Geçen hafta ABD doları yüzde 0,86 artarak 40,1770 liraya, Euro yüzde 0,14 artışla 47,0590 liraya çıktı. Yılın ilk 6 ayında euro yüzde 28,1 değer kazandı. Bu oran TÜİK enflasyonunun (yüzde 16,67) üzerinde. Dolardaki artış ise (yüzde 13.81) enflasyonun altında kaldı. Euro, Trump politikaları nedeniyle Euro’ya karşı değer kaybetti. Euro kur artışı olarak kazandırdığı gibi, euro cinsi döviz fonlarındaki getiri daha yüksek oldu.

Ne olur? Geçen hafta yabancı girişi oldu. Yerlilerin döviz mevdatında çıkış oldu. MB, rezervini artırdı. Bu veriler kurda sakin seyir düşündürüyor. Ancak ABB’ye olası bir operasyon dövizde de durumu tersine çevirebilir.

FAİZ: Kamu bankaları 1 +2 puan daha yüksek faiz veriyor. Ziraat’te hatırlı müşterilere yüzde 48 faiz var. Sektör olarak bakınca mevduata yüzde 45 – 48 arasında faiz veriliyor.

Ne olur? TCMB, önümüzdeki toplantısında ağırlıklı beklentiye göre 300 baz puan indirim yapacak. Bu da tüm faizli TL varlıkları düşüş yönünde etkileyecek, yüzde 48 seviyeleri yüzde 45 seviyelerine gerileyebilecektir. Kredi faizlerinde hemen hemen hiç gevşeme olmaması genel bir şikayet konusu. İhtiyaç kredi yüzde 69, ticari krediler yüzde 63 seviyelerinde. TOBB’un açıkladığı nefes kredisinde faizler yüzde 37 - 38 seviyesinde ancak paket büyüklüğünün küçük olması genel faiz seviyelerini etkilemedi.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,76 değer kazandı. Emeklilik fonları yüzde 0,77 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,36 ile "borsa yatırım" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

HAZİRANDA EN YÜKSEK GETİRİYİ DİBS SAĞLADI

TÜİK, Haziran ayına ilişkin finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını yayımladı. Haziranda en yüksek reel getiri, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 1,73, TÜFE ile ise yüzde 2,82'yle devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) gerçekleşti. TÜFE ile indirgendiğinde haziranda; Euro yüzde 2,59, mevduat faizi (brüt) yüzde 2,06, külçe altın yüzde 1,71 ve dolar yüzde 0,36 yatırımcısına reel getiri sağlarken; BIST 100 endeksi yüzde 1,10 yatırımcısına kaybettirdi.

TL VARLIKTA STOPAJ 2,5 BAZ PUAN YÜKSELTİLDİ

Altı aya kadar vadeli mevduatta ve yatırım fonlarında zaten yüksek olan stopaj oranı %15'ten %17,5'a, 1 yıla kadar mevduatta ise yüzde 15’e çıkarıldı. Bu önlem ekonomi yönetiminin dezenflasyon süreci ile ilgili olarak declare ettiği, “dövize talebi düşürmek, TL’nin değerini desteklemek”le ilgili ana eğilimle çelişiyor. Düzenlemenin nedeni bütçe açığındaki artış. Hazine’nin faiz ödemeleri 2016 – 2023 arasındaki yıllık 20 milyar dolar altı seviyeden, sonrasında çok hızlı yükselerek 2025 itibariyle 46,5 milyar dolara dayanmış durumda.

BİTCOİN REKORA KOŞTU

Çin’in kripto yasağını kaldıracağına ilişkin haberler üzerine Bitcoin, artan risk iştahı ve talebin sürmesiyle birlikte tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 117 bin doları aştı. Nvidia’nın 4 trilyon dolarlık piyasa değerini aşması öncülüğündeki hisse senedi rallisi, kripto para biriminin fiyatını ABD borsası kapanışına doğru yükseltti. Bitcoin 22 Mayıs’ta 111,900 dolar ile zirveye ulaşmasının ardından bir miktar değer kaybetmeye başlamış ve bu düşüş, tam bir ay sonra İran-İsrail savaşı sırasında 98 bin dolara gerilemesiyle doruğa ulaşmıştı.

YASTIK ALTINDA 500 MİLYAR DOLARLIK ALTIN OLDUĞU TAHMİN EDİLİYOR

İstanbul Kuyumcular Odası (İKO) Başkanı Mustafa Atayık, Türkiye'de yastık altındaki altın miktarının 5 bin tona yakın olduğunun tahmin edildiğini belirterek, "Altının kilogram fiyatının 107 bin dolar civarında olduğunu düşünürsek, yastık altındaki altının aşağı yukarı 500 milyar dolar ve üzerinde bir degree karşılık geldiğini söyleyebiliriz" dedi. (EKONOMİ)

MİLYONER DÖVİZE, GENEL YATIRIMCI TAHVİLE YÖNELDİ

Son 1 haftada nitelikli yatırımcılar en çok serbest döviz fonlarını artırırken genel yatırımcılar ise para piyasası ile borçlanma araçları fonlarına ilgi gösterdi. TEFAS verilerinden yapılan hesaba göre 1 milyon lira ve üzeri portföyü olan yatırımcıların alabildiği serbest döviz fonları portföy büyüklüğü 1 haftada 56.5 milyar lira artarken serbest para piyasası fonlarında milyonerlerin portföy büyüklüğü 31.3 milyar lira azaldı. Her kesimin alabildiği borçlanma araçları fonları 9.3 milyar lira para piyasası fonları ise 28.9 milyar lira arttı. (EKONOMİ)

ALTIN DÜZENLEMESİ KAFA KARIŞTIRDI

Kıymetli maden ithalatında Maliye Bakanlığı’nın yetki sınırı yeniden belirlendi. Bakanlık, işlenmemiş kıymetli madenlerin yanı sıra işlenmiş kıymetli madenlerin farklı ödeme şekillerine göre ithalatını düzenlemede de yetkili olacak. Kıymetli madenlerin ithalatında peşin ve bedelsiz ödeme yöntemleri 31 Aralık 2026’ya kadar kaldırıldı. Düzenleme altın ithalatındaki kotanın kaldırılacağı yönünde beklenti oluşturdu. Sektör ihracatçıları ise peşin ödeme yönteminin kaldırılmasının kota kaynaklı sorunları artıracağı ve kayıt dışılığı teşvik edebileceği uyarısında bulundu. (EKONOMİ)

KREDİ KARTI VE İHTİYAÇ KREDİSİ İÇİN YENİ DÜZENLEME

BDDK, kredi kartı borçları konusunda yeni düzenlemeye gitti. İhtiyaç kredisi ve kart borçlarında yapılandırma 48 ay kadar olabilecek. Yapılandırmada azami faiz yüzde 3.11 olacak. Dönem borcunu kısmen ya da tamamen ödeyemeyen bireysel kredi kartı müşterileri, anapara ve/veya faiz ödemeleri geciken ihtiyaç kredisi müşterileri ile daha önce yeniden yapılandırılmış bireysel kredi kartı ve ihtiyaç kredisi müşterileri yararlanabilecek.

NELER OLDU?

YABANCIDAN GÜÇLÜ TAHVİL VE HİSSE ALIMI

Yabancı yatırımcı geçen hafta TL tahvillere 10 Mayıs 2024 haftasının ardından son dönemin en güçlü girişini gerçekleştirdi. Merkez Bankası haftalık menkul kıymet istatistiklerine göre Hazine’nin de sukuk ihracı yaptığı geçen hafta TL tahvillerde 2 milyar 377 milyon dolar alım yaptı. Yabancı hisse senedinde de 234.87 milyon liralık net alım gerçekleştirdi.

DTH’LARDA 4,1 MİLYAR DOLARLIK AZALMA

Yabancı TL yatırım araçlarına ilgisini yeniden kazanmaya başlarken Merkez Bankası para ve banka istatistiklerine göre yurtiçi yerleşiklerin de geçen hafta döviz mevduatı parite etkisinden artındırılmış olarak 4.1 milyar dolar geriledi. Gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden artındırılmış olarak 464 milyon dolar, tüzel kişilerde ise 3.6 milyar dolar azaldı. Döviz satan şirketler olmuş.

TCMB REZERVLERİ 164.4 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

Merkez Bankası 4 Temmuz haftasında döviz alımlarıyla rezervlerini arttırdı. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre 4 Temmuz haftasında toplam döviz rezervi 10.4 milyar dolar artışla 164.8 milyar dolara, swap hariç net rezerv de 10.3 milyar dolar artışla 38.7 milyar dolara yükseldi. TCMB geçen hafta 7 milyar dolar döviz alışı gerçekleştirdi.

MAYIS CARİ AÇIĞI 684 MİLYON DOLAR

Mayıs ayında cari işlemler hesabı 684 milyon ABD doları açık kaydetti. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 4.068 milyon ABD doları fazla Verdi. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 4.804 milyon ABD doları olarak gerçekleşti. Yıllıklandırılmış verilere göre, Mayıs ayında cari açık yaklaşık 16,0 milyar ABD doları olurken, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret dengesi de 61,0 milyar ABD doları açık Verdi. Aynı dönemde hizmetler dengesi 62,2 milyar ABD doları fazla verirken, birincil ve ikincil gelir dengesi sırasıyla 17,2 milyar ABD doları ve 68 milyon ABD doları açık Verdi.

STOPAJ ARTIŞINA FAİZ İNDİRİMİ DE EŞLİK ETTİ

Mevduatta uygulanan stopaj kesintisinin 2,5 puan artışla yüzde 17,5’e çıkarılmasının TL cinsinden tasarruflara olumsuz etkide bulunacağı tartışılırken, bankalar da faiz indirimine başladı. Bankalar, Merkez Bankası’ndan beklenen indirim öncesinde mevduat faizini 50 baz puan aşağı çekti. Böylece bankalarda standart mevduat tutan tasarruf sahipleri, mevduatının getirisinde hem stopaj hem de faiz indiriminden dolayı kayıp yaşadı. (EKONOMİ)

SANAYİ ÜRETİMİNDE AYLIK ARTIŞ YÜZDE 3,1 GELDİ

Sanayi üretim endeksi, mayısta aylık bazda yüzde 3,1, yıllık bazda yüzde 4,9 artış gösterdi. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, mayısta madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 10, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 4,6, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 4,7 arttı.

HAZİNE, GELECEK ÜÇ AYDA 1,1 TRİLYON TL BORÇ ÖDEYECEK

Hazine, borç itfaları açısından genellikle sakin geçen yaz aylarının aksine bu yıl üç ayda 1,1 trilyon TL’lik anapara ve faiz geri ödemesiyle zor bir yaz geçirecek. TEPAV Direktörü Coşkun Cangöz yaptığı değerlendirmede, geçmiş yılların döviz cinsinden ya da dövize endeksli borçlanmaları ve yakın dönemde devam eden yüksek borçlanma düzeyi nedeniyle, bu yıl yaz aylarının iç borç yönetimi açısından önemli hale geldiğini belirtti. (EKONOMİ)

200’LÜK, KÜÇÜKLERİ TEDAVÜLDEN KOVDU

TL’nin satın alma gücü TÜİK’in enflasyon verileriyle son 10 yılda 12’de 1’e düşmesine rağmen, 500 TL ve üstü yeni kupür basılmaması nedeniyle, 200 TL banknotların toplamdaki değer payı yüzde 80’i aştı. En büyük kupür 200 TL’nin tedavüle çıktığı 1 Ocak 2009’daki alım gücüne denk değer için, bugün yaklaşık 4 adet 1000 TL’lik (3.893,3 TL) banknot taşınması gerekiyor. (EKONOMİ)

PARİTE İHRACATA 1.25 MİLYAR DOLAR KATKI YAPTI

Bu yılın ilk 6 ayında ihracata en yüksek katkı otomotiv, değerli metal (altın), savunma sanayii ve demir-çelik sektörlerinden gelirken, hazır giyimdeki belirgin düşüş dikkat çekti. Sanayi ürünleri ihracatı içinde orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payının yüzde 42 ile en yüksek seviyesine ulaşması, öne çıkan bir başka gelişme oldu. Paritedeki değişimin ihracata katkısı ise 1,25 milyar dolar olarak gerçekleşti. (EKONOMİ)

“NEFES” İLK GÜNDEN TÜKENDİ

TOBB’un küçük ve orta ölçekli işletmelere finansal destek için KGF kefaletiyle başlattığı 25 milyar liralık “nefes kredisi” kapışıldı. EKONOMİ gazetesine bilgi veren iş insanları, bankaların talepleri almaya başlamasından birkaç saat sonra yapılan çok sayıda başvurunun, “limit kalmadığı” gerekçesiyle geri çevrildiğini söyledi. İş dünyası temsilcileri, yoğun ilginin, ihtiyacın şiddetini gösterdiğini belirtiyor. 6 ay ödemesiz KGF destekli “nefes kredisi”nde faiz oranı, 24 aya kadar olan vadede yüzde 38, 24 ayın üzerindeki vadede ise yüzde 37 olarak uygulandı.

EMEK GELİRLERİNDE 6 AYLIK ERİME 218.3 MİLYARI BULDU

DİSK-AR Ücret Kayıpları İzleme Raporu’na göre yüksek enflasyon ile adaletsiz vergi ve kesintiler emek gelirlerini eritmeye devam ediyor! 2025’in ilk altı ayında enflasyonun emek gelirlerine (ücret, maaş ve aylık) toplam faturası en az 218 milyar 334 milyon TL, işçi başına altı aylık ortalama erime 6.485 TL oldu! Yılın ilk yarısında asgari ücretin enflasyon kaybı 3.685 TL’ye ulaştı. Haziran 2025’te asgari ücretin üç katı düzeyindeki ücretin neredeyse yarısı vergi ve kesintilere gitti. Enflasyon kaybı en düşük emekli aylığında 2.412 TL, en düşük memur maaşında enflasyon kaybı 9.130 TL oldu.

TÜRKİYE, İŞÇİLER İÇİN EN KÖTÜ 10 ÜLKE ARASINDA

Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) tarafından her yıl yayımlanan Küresel Haklar Endeksi’nde bu yıl 151 ülke değerlendirildi. Türkiye’de emekçilere yönelik hak ihlallerinin rekor düzeye çıktığı saptandı. Türkiye, 151 ülke içinde 2025 yılında da işçiler için en kötü 10 ülke arasında yer aldı.

TURİZM ÇALIŞANI, 10 GÜN ÇALIŞIP 1 GÜN TATİL YAPACAK

İş Kanununun 46’ncı maddesi işçiye yedi günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat hafta tatili verilmesini düzenliyor. Hafta tatiline hak kazanmak için işçinin tatil öncesinde 6 gün çalışması gerekiyor. Ancak TBMM'de kabul edilen kanun ile hafta tatili konusunda turizm sektöründe genel kuralın dışına çıkıldı. Turizm işletme belgeli otellerde çalışanlar için İş Kanunu’na istisna getirildi. 6 yerine 10 gün çalışmanın ardından 11. günde hafta tatili hakkı tanındı. Turizm sektörüne getirilen istisna inşaat sektörü başta olmak üzere başka sektörler tarafından da talep ediliyor.

TARIM BANKASI, KONUT BANKASINA DÖNÜŞMÜŞ

Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, Bankanın aktif büyüklüğünün 6.7 trilyon liraya ulaştığını, mart ayı sonu itibariyle 47 milyar lira karlılığa sahip olduklarını belirtti. Her 5 konut kredisinden birinin Ziraat Bankası tarafından verildiğini kaydeden Çakar, her 5 dış ticaret işleminden birinin Ziraat Bankası üzerinden gerçekleştiğini söyledi.

İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ AYLIK YÜZDE 0.88 ARTTI

TÜİK verisine göde inşaat maliyet endeksi, mayısta aylık bazda yüzde 0,88, yıllık bazda yüzde 22,4 artış kaydetti. Aylık bazda malzeme endeksi yüzde 1,09, işçilik endeksi yüzde 0,52 arttı. Bina inşaatı maliyet endeksi, mayısta bir önceki aya göre yüzde 0,81, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 22,46 yükseliş kaydetti. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 1,08, işçilik endeksi yüzde 0,35 arttı. Yıllık artış malzeme endeksinde yüzde 18,24, işçilik endeksinde yüzde 30,4 yükseldi.

İLK 6 AY HAVAYOLU İLE SEYAHAT EDEN SAYISI 108,8 MİLYON KİŞİYE ULAŞTI

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, 2025 yılı Ocak-Haziran döneminde havayolunu kullanan yolcu sayısının 108,8 milyon olduğunu söyledi. DHMİ’nin verilerini değerlendiren Bakan Uraloğlu, Haziran’da iniş kalkış yapan uçak sayısının iç hatlarda 89 bin 696, dış hatlarda ise 91 bin 608 olduğu bilgisini verdi. Uçak trafiğinin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.5 arttığını kaydeden Uraloğlu, Haziran’da seyahat eden yolcu sayısının transitlerle birlikte 23 milyon 391 bin olduğunu belirtti.

YUMURTA İHRACATI İZNE BAĞLANDI

Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Bakanlığı tebliğiyle, tavuk yumurtaları (Gallus domesticus türü) ürünlerin ihracatına izin zorunluluğu getirildi. Yumurta ihracatına daha önce de fon kesintisi getirilmiş ve sektörde tartışmalara neden olmuştu. Bakanlık o dönemde yumurta ihracatına yönelik zorlaştırma ve sınırlamaların iç piyasadaki fiyat oluşumunu dengeleme amacını taşıdığını açıklamıştı.

YÖNETMELİK KRİZİ, OKUL SERVISI ARAÇLARI ÜRETİMİNİ DURDURDU

Yeni yönetmelikle zorunlu hale getirilen kamera ve acil buton sistemi gibi ürünler, okul servisi araçlarında üretimi kilitledi. Sektör temsilcileri, “acil çözüm” çağrısı yaparak, İçişleri Bakanlığı’nın talebiyle yayımlanan ve araçlara kamera, acil durum butonu gibi yeni donanımları zorunlu kılan düzenlemede kullanılması istenen ürünlerin, dünya genelinde bile üretilmediğini söyledi. TAMMDER Başkanı Abdullah Kodalak, “Bu donanımı karşılayacak üretici şu anda dünyada yok. Sektör durmuş durumda” açıklamasını yaptı. (EKONOMİ)

EUROFIGTHTER PAZARLIĞINDA İLERLEME VAR

F-35 programına dönüş için ABD ile görüşmeler sürerken, Avrupa ortak üretimi 40 adet Eurofighter Typhoon uçağının Türkiye’ye satışına ilişkin resmi teklifin verildiği öğrenildi. Almanya’nın söz konusu satışa itirazının, diğer üreticilerin bu ülkeye yazdığı ortak mektupla aşıldığı belirtiliyor. Edinilen bilgiye göre, Türkiye’nin F-16 savaş uçaklarının modernizasyonu ve satın almasına yönelik konu da masada…

HAZIRGİYİM, DÜNYADAKİ İYİLEŞMEDEN PAY ALAMADI

Türkiye hazır giyim sektörü, pandemi dönemi sonrası oluşan talep baskısının azalmasıyla birlikte küresel pazarda yaşanan toparlanmadan payını almakta zorlanıyor. Bu yılın ilk çeyreğinde Avrupa Birliği’nin birlik dışından giyim ithalatı yüzde 21, ABD’nin giyim ithalatı yüzde 9 artış kaydederken, Türkiye’nin en büyük pazarı konumundaki AB’ye ihracatı değer bazında yüzde 0,9 azalarak 2,2 milyar Euro’ya, miktar bazında ise yüzde 4,4 düşüşle 82 bin tona geriledi. (EKONOMİ)

GEMİ İNŞA, NIŞ PAZARINI KAYBEDİYOR

Türk gemi inşa sanayiinde sipariş kaybı sürerken, ihracattaki düşüş de hızlandı. Gemi ve yat

ihracatı haziran ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62 azalarak 84 milyon dolara geriledi. İlk 6 aylık ihracat da yüzde 1,3 düşüşle 908 milyon dolar oldu. GYHİB Başkanı Cem Seven, ihracattaki kayıpta düşük kur ve yüksek maliyetlerin etkisine dikkat çekti. Türk tersanelerinin 10 yılı aşkın süredir özellikle balıkçı gemilerinde en büyük ihracat pazarı olan Norveç, geçen yıl haziran ayında 60 milyon dolarla yine zirvede yer alırken, bu yılın aynı döneminde ilk 10’a bile giremedi. (EKONOMİ)

ÜNİVERSİTE MEZUNU İŞSİZ ORANINDA TÜRKİYE AVRUPADA BİRİNCİ

Ekonomist İnan Mutlu’nun Eurostat verilerinden yaptığı sıralamaya göre, Türkiye, “üniversite mezunu işsiz oranı”nda Avrupa’da lider ülke. Verilere göre Türkiye’de üniversite bitirmiş işsiz oranı yüzde 9.2. Üniversite mezunlarında Türkiye’ye en yakın işsiz oranı yüzde 7.8 ile Bosna Hersek’te. Türkiye ile yakın gelişmişlikte sayılan Balkan ülkelerinin birçoğunda bu oran yüzde 2’nin altında kalıyor.

EN PAHALI IPHONE TÜRKİYE’DE

Deustche Bank'ın 2025 yılı Dünya Fiyatları araştırmasına göre, Türkiye dünyada iPhone 16'nın en pahalıya satıldığı ülke durumunda. Ekonomist İnan Mutlu’nun paylaştığı verilere göre Türkiye'deki fiyatlar ABD fiyatlarının yaklaşık iki katı. Araştırmaya göre Iphone fiyatı Türkiye’de 2.200 dolar iken diğer hiç bir ülkede 2 bin doları dahi bulmuyor.

KANAL İSTANBUL BÖLGESİNDE YENİ İHALE

Daha önce Kanal İstanbul güzergahı sayılan Sazlıdere Bölgesinde, çoğu AKP ile ilişkili veya AKP destekçisi firmalara 28 konut ihalesi veren hükümet, bölgede yeni bir ihale daha yaptı. Kanal İstanbul güzergâhındaki doğal SİT alanı Sazlıdere’de imara açılan 2,5 milyon metrekarelik arazide bir haftada 7.422 lüks konutluk 7 ihaleye çıkıldı. Şehir Plancısı Ceyhan Çılğın: “Sadece bu ihalelerde bölgeye 23.000 kişi yerleşecek” dedi. (HABER AKTİF)

DÜNYA EKONOMİSİ

TRUMP, BREZİLYA’YA YÜZDE 50 VERGİ KOYDU

ABD Başkanı Donald Trump, Brezilya Cumhurbaşkanı Luiz Inácio Lula da Silva'ya gönderdiği mektupta, 1 Ağustos'tan itibaren Brezilya'ya %50'lik ağır bir gümrük vergisi uygulayacağı tehdidinde bulunarak bunu eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'ya karşı başlattığı "cadı avı" davasıyla ilişkilendirdi. Trump, “Brezilya'nın özgür seçimlere ve Amerikalıların temel ifade özgürlüğü haklarına yönelik sinsi saldırıları nedeniyle” Brezilya'nın ABD'ye ihraç ettiği tüm mallara mevcut sektörel gümrük vergilerinden ayrı olarak ek %50 vergi uygulayacağını yazdı.

TRUMP, TİCARET SAVAŞINI KIZIŞTIRACAK ADIMLAR ATIYOR

ABD Başkanı Trump pazartesi günü ticaret savaşını tırmandırarak, Japonya ve Güney Kore gibi güçlü tedarikçilerden küçük ticaret aktörlerine kadar 14 ülkeye, 1 Ağustos'tan itibaren çok daha yüksek gümrük vergileriyle karşı karşıya kalacaklarını bildirdi. Tüm malların ABD'ye ithalatçılarına en az %25 vergi kararı Wall Street'i sarsarken, S&P 500 Endeksi keskin bir düşüş yaşadı, ancak Asya piyasaları bu haberi sakin karşıladı.

ABD, YENİ GÜMRÜK VERGİLERİNDEN 300 MİLYAR DOLAR GELİR SAĞLAYACAK

Hazine Bakanı Scott Bessent, ABD'nin bu yıl şimdiye kadar yaklaşık 100 milyar dolarlık gümrük vergisi geliri elde ettiğini ve Başkan Donald Trump'ın ticaret kampanyası sayesinde tahsilatların hızlanmasıyla bu rakamın 2025 yılı sonuna kadar 300 milyar dolara çıkabileceğini söyledi. Bessent, Kongre Bütçe Ofisi'nin gümrük vergisi gelirlerinin 10 yıl içinde toplamda yaklaşık 2,8 trilyon dolar olacağını tahmin ettiğini de belirtti.

AVUSTRALYA’NIN BAŞINA TALİH KUŞU KONDU

Avustralya'da dünya tarihinin en büyük madeni bulundu. Batı Avustralya'nın Hamersley bölgesinde yakın zamanda keşfedilen 55 milyar tonluk demir cevheri rezervinin, 6 trilyon ABD doları değerinde olmasının, küresel demir cevheri piyasalarını ve fiyatlarını önemli ölçüde etkilemesi bekleniyor. China Baowu Steel Group ile Rio Tinto arasında Paraburdoo madencilik merkezinde yeni bir ortak girişim madeni açılarak Avustralya'nın demir cevheri üretim kapasitesine katkı sağlandı. (OILPRICE)

ÇİN DÜNYANIN MADENLERİNİ SATIN ALIYOR

Çinli madencilik şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdiği satın almalar, jeopolitik gerilimlerin artmasıyla birlikte kritik hammaddelere erişimi güvence altına alma yarışı nedeniyle son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. S&P ve Mergermarket verilerine işaret eden FT’nin haberinde, geçen yıl 100 milyon doları aşan 10 anlaşma yapıldığı belirtildi. Bu rakam 2013’ten bu yana kaydedilen en yüksek seviye oldu. Dünyanın en büyük mineral tüketicisi olan Çin’in devasa hammadde ihtiyacı, Çinli şirketleri uzun süredir yurtdışı yatırımlarına yönlendiriyor. (EKONOMİ)

KÜRESEL ÇELİKTE DAMPİNG ALARMI

ABD, Çin, Brezilya ve İngiltere gibi büyük ekonomiler, yerli üreticilerini korumak amacıyla çelik ithalatına yönelik ticaret önlemlerini sıkılaştırıyor. Ukrayna ve Kanada gibi ülkeler de benzer adımlar atmaya hazırlanıyor.

EMTİA CEPHESİNDE HUZURSUZ BEKLEYİŞ

Küresel emtia piyasaları, ABD’nin ticaret politikalarında izleyeceği yönü bekliyor. Trump yönetiminin 2 Nisan’da ilan ettiği yeni tarifeler için 90 günlük erteleme süreci yarın sona eriyor. Ancak ABD Ticaret Bakanlığı ve Başkan Trump’tan gelen son açıklamalar, tarifelerin 1 Ağustos’a kadar devreye alınmayabileceğini gösteriyor. Bu durum, yatırımcıların pozisyonlarını yeniden değerlendirmesine neden oldu. (EKONOMİ)

OPEC’TEN BEKLENMEDİK HAMLE

OPEC+’nin Ağustos için beklenenden daha büyük bir arz artışına gitmesiyle petrol fiyatları geriledi. Brent ham petrol vadeli işlemleri dün varil başına 68 doların altına düştü. Amerikan ham petrolü de 66 dolara doğru gevşedi. OPEC+, 411 bin varillik beklentiyi aşan 548 bin varil/günlük arz artışı konusunda anlaşmaya vardı. Bu, toplamda duyurulan OPEC+ arz artışlarını 1,9 milyon varil/gün seviyesinden daha fazlasına çıkarıyor.

KURAKLIK, ÇİP ÜRETİMİNİ TEHDİT EDİYOR

Dünya çip üretiminin iklim değişikliğinden dolayı bakır arzında yaşanacak aksaklıktan olumsuz etkilenebileceği uyarısı yapılıyor. Reuters’ın PwC’nin iş dünyası liderlerine hazırladığı rapora dayandırdığı haberde, en büyük bakır üreticisi Şili'de yaşanan su kıtlığından dolayı bakır üretiminin yavaşladığına dikkat çekildi. Rapora göre çip endüstrisine hammadde temin eden Çin, Avustralya, Peru, Brezilya, ABD, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Meksika, Zambiya ve Moğolistan’daki bakır madenlerinin de olumsuz etkileneceği belirtildi. (EKONOMİ)

AB, KRİTİK METAL STOKLAMAYA HAZIRLANIYOR

Avrupa Komisyonu, jeopolitik çatışmaların yol açtığı tedarik zinciri kesintilerine ilişkin artan endişeler nedeniyle kritik minerallerin acil stoklarını artırmaya hazırlanıyor. Financial Times gazetesinin gördüğü taslak bir AB belgesine göre, bu önlem 27 ülkeden oluşan blok için “artan jeopolitik gerginliklerin damga vurduğu giderek karmaşıklaşan ve kötüleşen bir risk ortamında” bir güvence sunuyor.

KÜRESEL GES VE RES’LERİN 4’TE 3’ÜNÜ ÇİN İNŞA EDİYOR

San Francisco merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan Global Energy Monitor (GEM), küresel çapta inşa edilen güneş ve rüzgâr enerjisi projelerinin neredeyse dörtte üçünün Çin'de yer aldığını gösteriyor. Ülkenin yenilenebilir enerji kaynakları hızla büyürken, 510 gigawatt'lık şebeke ölçekli güneş ve rüzgar enerjisi projesi inşa ediyor. Dünya genelinde devam eden inşaatların kapasitesi ise yaklaşık 689 gigawatt 'a denk geliyor. (EKONOMİ)

BAKIRDA ‘ABD VAKUMU’ ETKİSİ

Trump’ın beklenmedik vergi oranı bakır fiyatlarını uçurdu. ABD Başkanı Donald Trump’ın, rafine bakır ithalatına yüzde 50 gümrük vergisi getirme planı, piyasaların beklediği yüzde 25 seviyesinin çok üzerine çıkarak piyasalarda şok etkisi yarattı. Comex vadeli işlemlerinde fiyatlar gün içinde yüzde 17 artışla rekor düzey olan 5,95 dolar/lb seviyesine çıktı. Bu artış, Comex tarihindeki en büyük tek günlük yükseldi. Fiyatlar dolar bazında 13 bin dolara yaklaştı. (EKONOMİ)

KONTEYNER NAVLUNU SERT DÜŞÜŞTE

Deniz ticaretindeki yavaşlamaya paralel küresel konteyner navlununda düşüş hızlandı. Drewry Dünya Bileşik Konteyner Endeksi (WCI), geçen hafta 40’lık konteyner başına yüzde 5,7 düşüş göstererek 2.812 dolara geriledi. Böylece düşüş eğilimine giren endeksteki son üç haftalık kayıp yüzde 20’yi aştı. (EKONOMİ)

ŞİRKETLER

NVIDIA 4 TRİLYON DOLAR DEĞERİNE ULAŞTI

Nvidia, 4 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşarak bu sınırı aşan ilk halka açık şirket oldu ve Wall Street'in en çok tercih edilen hisselerinden biri olarak konumunu sağlamlaştırdı. Haziran 2023'te ilk kez 1 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşan Nvidia, piyasa değeri 3 trilyon doların üzerinde olan diğer ABD firmaları Apple ve Microsoft'tan daha hızlı bir şekilde yaklaşık bir yıl içinde piyasa değerini üçe katladı. Microsoft, 3,75 trilyon dolarlık değeriyle en büyük ikinci şirket konumunda.

FERRERO’NUN SÖZÜ YARGIYI İKNA ETMEDİ

Fındık piyasasının en büyük şirketi Ferrero’nun Rekabet Kurumu’na (RK) rekabeti bozucu davranışlarda bulunmama yönünde verdiği “taahhüt” yargıdan döndü. Ankara 15. İdare Mahkemesi, “düşük fiyattan fındık almama” taahhüdünü, piyasayı bozucu eylemlerinin sonlandırılmasına ilişkin somut ve güvenilir güvence sunmadığı gerekçesiyle iptal etti. RK, konuyu yeniden gündeme alacak. (EKONOMİ)

CEO ACAR: TÜKETİCİ ELEKTRONİĞİ PAZARI, 25 MİLYAR DOLARA ULAŞIR

Hibrit çalışma sistemi, modelleri sürekli yenilenen teknoloji ürünleri ile hızlı büyümesini sürdüren tüketici elektroniği sektörü, globalde 800 milyar dolar pazar büyüklüğüne ulaştı. Media Markt Türkiye CEO'su Hulusi Acar, tüketici elektroniği sektörünün Türkiye'de, bu yıl, 25 milyar dolara ulaşacağını belirtirken döviz kurlarında yukarı yönlü bir hareket olmazsa fiyatlarda bir artış öngörmediklerini sözlerine ekledi. (BloomberG ht)

GOOGLE, OPENAI'IN 3 MİLYAR DOLARLIK WINDSURF ANLAŞMASINI ÇÖKERTTİ

OpenAI'nin yapay zeka kodlama girişimi Windsurf ile yaptığı 3 milyar dolarlık anlaşma teklifi, Google'ın lisans anlaşması için devreye girmesiyle çöktü. Konuyla ilgili yakın bir kaynak, Google ile yapılan anlaşmanın Windsurf’ün bağımsız bir girişim olarak faaliyetlerine devam edeceği, ekibin kilit üyelerinin ise Google’a katılacağı anlamına geldiğini söyledi. (CNBC -e)

DOĞUŞ OTOMOTİV, VOLKSWAGEN İLE IRAK VE AZERBAYCAN PAZARINI KONUŞUYOR

Doğuş Otomotiv, yıllardır sürdürdüğü Volkswagen distribütörlüğünü, uluslararası düzeyde genişletmek için önemli bir adım attı. KAP’a yapılan açıklamada, Doğuş’un faaliyetlerini bölgesel ölçekte yeni pazarlara taşıma hedefiyle iki ayrı niyet mektubu imzaladığı duyuruldu. Bu amaçla Irak ve Azerbaycan faaliyetleri için anlaşma yapıldı. (CNBC-e)