Siyasi operasyonlar sınavında ekonominin karnesi... Savaşın Türkiye ekonomisine ilk etkisi

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

-Şimşek’in programı, Ekrem İmamoğlu ve İBB bürokratlarının tutuklanmasıyla sonuçlanan siyasi operasyon sınamasından büyük hasarla çıktı. 2 yılda biriktirilen rezervler yeniden sıfırlandı. Dövizde hareketlilik oldu, dolarizasyon arttı. Faiz indirim döngüsü kesintiye uğradı. Ekonomi yönetimi bu hasarı toparlamakla meşgulken bu kez yanı başımızda savaş çıktı. ABD destekli İsrail, İran’a saldırdı. Bu saldırının Türkiye ekonomisine ilk etkisi enerji fiyatlarının artmasıyla ortaya çıktı. Siyasi konjonktürün bozulmasıyla birlikte dövize yöneliş olabileceği endişesi ile Merkez Bankası faiz indirimine gidemedi. TCMB faizi %46’da, faiz koridorunu da %44,5-49 bandında sabit tuttu. PPK metninde enflasyonun ana eğilimi konusundaki iyimser ifadeler ile faiz indirmeme kararı arasındaki çelişkiyi, piyasa, döviz korkusu ile açıkladı.

-ABD, çatışmaların 10. gününde B-2 hayalet uçaklarının İran'ın Fordo, Natanz ve İsfahan nükleer santrallerini vurmasıyla, İran-İsrail savaşına resmen dahil oldu. ABD Başkanı Trump, İran'ın kilit nükleer zenginleştirme tesislerinin tamamen ve bütünüyle yok edildiğini ifade ederken, İran'ın artık “barış yapması” gerektiğini söyledi. İsrail Başbakanı Netanyahu bu hamle için Trump'a teşekkürlerini iletti. Türkiye Dışişleri çatışmanın daha geniş çaplı bir küresel savaşa dönüşmesine izin verilmemesi gerektiğini belirtirken, Rusya Dışişleri Bakanlığı saldırıların uluslararası hukuku açıkça ihlal ettiğini duyurdu. İran, BM'yi acil toplantıya çağırdı. Bu arada İran Meclisi, ABD saldırısı sonrası Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasına ilişkin öneriyi kabul etti. Son kararı İran Dini Lideri Hamaney ve Ulusal Güvenlik Konseyi'nin vermesi bekleniyor. Böylece Hürmüz Boğazı’nın kapanması an meselesine dönüştü. Bu senaryoya savaşın tırmanması eşlik ederse, küresel ekonomi için karamsar beklentilerin gerçekleşmesi olasılığı artmış oldu.

-Bu savaşın yayılması Türkiye’ye bulaşması riski de vardır. Şimdiden küresel etkileri görülüyor. Gerilim, enerji piyasalarında sarsıntılara yol açıyor. Katar başta olmak üzere LNG ihracatçılarının Hürmüz Boğazı’na bağımlılığı, Asya ve Avrupa’daki büyük ithalatçı ülkeleri alarm durumuna geçirdi. Eğer savaş Hürmüz Boğazı’nın, Basra Körfezi’nin kapatılmasına yol açarsa, uluslararası enerji ticaretinin %30’unun geçtiği bu bölge savaş alanı olursa petrol fiyatlarının 90 – 100 doları bulacağı tahminleri yapılıyor.

-Tarım sektörünün temel girdisi gübrede de fiyatlama ve tedarik sorunları ortaya çıktı. Çatışmaların ardından İsrail’in doğalgaz sahalarının geçici olarak kapatılmasıyla Mısır’daki üre ve LNG tesisleri de üretimi durdurdu. Belirsizlik nedeniyle satışların durması ve ithalatçıların yüksek miktarda stok yapmaya yönelmesi, arz sıkışıklığı yaratıyor. Gübre fiyatlarındaki artış ve arz sorunlarından en fazla etkilenecek ülkelerden birinin de Türkiye olduğu belirtiliyor.

-Türkiye enerji fiyatları (son yılların en yüksek oranlı fiyat artışları şimdiden geldi!), taşıma fiyatları, gübre fiyatları gibi kanallardan etkileniyor. Denizcilik şirketlerinin savaş etkisi altındaki rotalardan uzak durmayı tercih etmesiyle navlunda da artış eğilimi başladı. Armatörler, bölge rotalarını Hürmüz geçişi “yarı kapalı” gibi fiyatlıyor. Tanker sigorta maliyetinin varil başına 0,25 dolardan 0,70-0,80 dolara yükseldiğine, alternatif rota Ümit Burnu geçiş opsiyonunun ise 600 bin dolarlık ek maliyet yarattığına dikkat çekiliyor. Türk armatörler de Akdeniz’de pastanın daha da küçülmesinden endişeli. Bu kanallardan yansımalar Türkiye’de enflasyonu kışkırtacak gelişmeler. Bu da cari açık artışı, döviz talebi, ihtiyacı olarak yansıyacak. Hem bu açık dolayısıyla hem de siyasi risk artışının olası bir yabancı çıkışını teşvik etmesi hali, dövizde yeni şokları ihtimal dahiline sokuyor. MB’nin faizi yüksek seviyede tutmasının asıl nedeni de bu. Sıcak para ve carry trade için Türkiye’yi cazip tutmak…

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 9.092,69 puanı ve en yüksek 9.434,14 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 1,17 altında 9.203,37 puandan tamamladı. Yabancı alıcıydı.

Ne olur? İçerde faizin yüksek kalması borsa için iyi haber değil. Dışarda ise ABD’nin savaşa katılması tedirginlikleri artırıyor. Borsa, bundan sonra savaş riskinin artış veya azalışına göre yön bulacaktır. Enerji şirketleri, savunma sanayi, tarım hisselerinin güçlenmesi söz konusu olabilir ancak bugün kötü açılış olasılığı yüksek.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 1,24 azalışla 4 bin 296 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 1,25 düşüşle 29 bin 33 liraya indi. Geçen hafta sonu 7 bin 290 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 1,29 azalarak 7 bin 196 liraya geriledi. Ons altın da geriledi. Cumartesi itibariyle 3.368 dolardan işlem görüyordu.

Ne olur? Savaş altına talebi artırıyor. ABD’nin savaşa doğrudan müdahil olması endişeleri, dolayısıyla güvenli liman talebini artırdı. BofA tahminine göre altın esasta AB’nin yüksek borçluluğunun çevrimine ilişkin sorunlar yüzünden 4.000 $’a gidecek. Citibank, yükseliş devam ederse yıl sonu için 3.500 dolar bekliyor. Ancak riskler yatışır ve düşüş başlarsa yüzde 20 olasılıkla 3.000 $ seviyelerini mümkün görüyor.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,58 artarak 39,6680 liraya, avro da yüzde 0,46 artışla 45,7470 liraya çıktı.

Ne olur? Dövizde konjonktür kaynaklı endişelerle yukarı yönlü baskı var. Yerli yatırımcının döviz mevduatı haftalar sonra tekrar yükselişe geçti. Geçen hafta bütün yatırım araçları kaybettirirken sadece dövizde çıkış oldu. Savaş yayılırsa, dövizin güvenli liman işlevi artabilir.

FAİZ: Bankalar 32 gün vadede %46 – 49 faiz veriyorlar. Vade 3 ay, 6 ay gibi uzadıkça faizler bir iki puan düşüyor.

Ne olur? Temmuzda MB’nin faiz indirimi bekleniyor. Bu beklentiyi tersine çevirecek gelişmeler olabilir ama normal şartlarda bu indirim gelirse, piyasa faizleri de bir – iki puan gevşeyebilir. MB’nin konjonktürel riskler ve döviz endişeleri nedeniyle hızlı bir faiz indirimi sürecine izin vermemesi beklenir.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,67, emeklilik fonları yüzde 1,24 değer kaybetti. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 0,86 ile "para piyasası" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

KISA VADE MEVDUATA TÜFE KORUMASI GELDİ

Artan jeopolitik risklere paralel para politikası duruşunda sıkılığı koruyan MB, bir yandan da TL mevduatı güçlendirmeye yönelik ilave adımlar attı. Son haftada artan döviz talebi ve jeopolitik gerginliklerin yaratabileceği yeni talebe karşı makroihtiyati önlemler açıklayan TCMB, standart TL mevduatta bankalar için hedefleri yükseltti. Son adımlar kapsamında 1 aydan uzun vadeli TLREF başta olmak üzere TÜFE ve ÜFE’ye endeksli mevduat hesapları tesisinin de önünü açtı. Buna göre, 32 gün vade için de enflasyon korumalı hesap açılabilecek. (EKONOMİ)

DEUTSCHEBANK, TEMMUZDA FAİZ İNDİRİMİ BEKLİYOR

Deutsche Bank Türkiye Ekonomisti Yiğit Onay, temmuzda 250 baz puanlık bir faiz indirimi beklediklerini söyledi. Onay, “Yıl sonuna kadar da kademeli şekilde faizlerin %37,5 seviyesine inmesini bekliyoruz. Reel anlamda para politikası sıkı durmaya devam edecek. Marttaki gelişmeler sonrası risklerin arttığını görmüştük. Haziran enflasyon beklentimiz %1.5’lar seviyesinde. Gıda fiyatları sürpriz yapabilir. Son dönem petrol fiyatlarındaki artış pompa fiyatlarına da yansıyor. Ama MB’nin karar metninde de dediği gibi ana eğilim düşüş yönünde olacak” dedi. Onay, yıl sonu için dolar/TL kuru tahmininin 45 TL seviyesinde olduğunu belirtti.

COMMERZBANK: DOLAR 2026’DA 47 TL, EURO 56,40 TL OLACAK

Alman bankası Commerzbank dolar/TL ve euro/TL tahminlerini güncelledi. Banka, Eylül ayında dolar için 42 lira, Aralık ayında 44 lira, Mart 2026'da 45 lira, Haziran 2026'da 46 lira, Eylül 2026'da da 47 lira tahmininde bulundu. Euro için Eylül ayında 48.30 lira, Aralık ayında 51.04 lira, Mart 2026'da 52.65 lira, Haziran 2026'da 54.28 lira, Eylül 2026'da 56.40 lira olacağı tahminini yaptı. Commerzbank, doların liraya karşı tahminlerini 2025 sonu için daha önce 38'den 42'ye ve 2026 içinse 40'tan 46'ya yükseltmişti.

PETROL, JEOPOLİTİK ATEŞLE YANIYOR

İsrail’in İran’daki nükleer askeri ve enerji tesislerine yönelik saldırıları, petrol fiyatlarında sert dalgalanmalara yol açtı. Brent petrolü saldırıların hemen ardından yüzde 10’dan fazla yükselerek 78 dolar/varilin üzerine çıktı. Fiyatlar 1 ay öncesine oranla yüzde 12.3 yukarıda. İran’ın misilleme tehdidi ve Hürmüz Boğazı çevresindeki hareketlilik, küresel arz güvenliği açısından yeni bir tehdit olarak algılanıyor. Hürmüz’den her gün 20 milyon varilden fazla petrol geçiyor. İran, boğazı kapatma sinyali vermese de bölgede tansiyon yüksek. Son birkaç gün fiyatlar %2 civarında gevşe bile savaş riskinin artması hali fiyatları 100 dolar seviyelerine çekebilir.

FON YATIRIMCISI ROTAYI DÖVİZE VE ALTINA KIRDI

18 Mart’a kadar olan dönemde yüksek getirileri dolayısıyla yatırımcı tercihinde ilk sırayı para piyasası fonları alırken, operasyonların ardından serbest döviz fonlarına önemli bir kayış yaşandı. TEFAS verilerine göre, son 3 ayda para piyasası fonlarından 468 milyar lirayı aşan tutarda çıkış gerçekleşti. Buna karşılık serbest döviz fonlarına 401,7 milyar lira, kıymetli maden fonlarına ise 22,4 milyar giriş kaydedildi. Para piyasası fonlarına ilginin azalması, önemli ölçüde bu fonlara tahvil alımı zorunluluğu getirilmesinden ve kurlardaki yükselişten kaynaklandı. (EKONOMİ)

NELER OLDU?

SAVAŞIN PATLADIĞI GÜN MB, 5.4 MİLYAR DOLAR DÖVİZ SATTI

İsrail’in İran’a başlattığı saldırının ardından oluşan talep nedeniyle, Merkez Bankası geçen hafta Cuma günü yeniden döviz satışına geçti. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre, TCMB’nin swap hariç net rezervi geçen hafta 6,7 milyar dolar azaldı. Düşüşün 1,2 milyar doları Eurobond itfasından, 0,1 milyar doları altın değerlemesinden kaynaklandı. Ekonomistler, çatışmaların ilk günündeki toplam döviz satışını ise 5,4 milyar dolar olarak tahmin etti. (EKONOMİ)

KONUTTA NET DIŞ ALICI OLDUK

Üç yıl öncesine kadar Türkiye’de artış eğiliminde olan yabancıya konut satışları hızını giderek kaybederken, Türklerin yurtdışından konut talebinde artış eğilimi sürüyor. Bu trend paralelinde 2025 yılı görünümü de tamamen değişti. Ödemeler dengesi verilerine göre, yılın ilk dört ayında Türkiye’den gayrimenkul alımı için yurtdışına çıkan tutar 793 milyon dolar, gelen tutar ise 555 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece Türkiye, yatırım bakımından yurtdışına doğrudan “net gayrimenkul yatırımcısı” konumuna geldi. (EKONOMİ)

MAYISTA KONUT SATIŞLARI 130 BİN 25 OLDU

Türkiye genelinde konut satışı sayısı, mayısta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,6 artarak 130 bin 25 oldu. İpotekli satışlar, mayısta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 95,9 artışla 19 bin 412 olarak kayıtlara geçti. Ocak-mayıs döneminde gerçekleşen ipotekli konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 98,7 artışla 88 bin 606’ya yükseldi. İlk el konut satış sayısı, mayısta yıllık bazda yüzde 11,2 artarak 39 bin 546’ya yükseldi. Yabancıya satışta yüzde 14,2 azalma oldu.

KONUT FİYATLARINDA YÜKSELİŞ MAYISTA ENFLASYONU GEÇTİ

Türkiye’de konut fiyatları mayıs ayında yüzde 3,4 arttı. Artış, aylık bazda yüzde 1,53 olan TÜFE verisinin üzerinde gerçekleşmiş oldu. TCMB açıklamasında, "Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE) (2023=100), 2025 yılı mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 3,4 oranında artarak 182,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,3 oranında artan KFE, aynı dönemde reel olarak yüzde 2,3 oranında azalış göstermiştir” denildi.

YABANCI 9 HAFTADIR HİSSEDE ALICI

Yabancı yatırımcıların hisse senedi alımları 9’uncu haftaya taşındı. Merkez Bankası menkul kıymet istatistiklerine göre geçen hafta yabancı 474.9 milyon dolarlık daha alım yaptı ve böylece 18 Nisan haftasından bu yana alımları 1 milyar 514,8 milyon dolara ulaştı. Geçen hafta yabancı devlet tahvillerinde de 579.6 milyon dolarlık alım gerçekleştirdi. (EKONOMİ)

YERLİNİN DÖVİZ MEVDUATI 2.9 MİLYAR DOLAR ARTTI

Merkez Bankası haftalık para ve banka verilerine göre geçen hafta yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 2 milyar 937 milyon dolar arttı. Gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 130 milyon dolar artarken, döviz mevduatında yükseliş tüzel kişilerde 2 milyar 807 milyon dolar olarak hesaplandı. 13 Haziran öncesi üç haftada yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geriliyordu. (EKONOMİ)

TÜRKİYE’DE DOLAR MİLYONERLERİNİN SAYISI 68 BİNE YAKLAŞTI

UBS’in Küresel Servet Raporu 2024’e göre, Türkiye, dünyada dolar milyoneri sayısı en hızlı artan ülke oldu. Milyonerlerde en yüksek artış yüzde 8,4 ile Türkiye’de gerçekleşti. Türkiye’de toplam dolar milyoner sayısı yaklaşık 7 bin kişi artarak 68 bine yaklaştı. Birleşik Arap Emirlikleri yüzde 5,8 artış ile ikinci sırada yer aldı. BAE ardından Rusya geldi. ABD, 24 milyona yakın dolar milyoneriyle dünyada ilk sırada yer aldı.

MAYIS AYINDA KARTLARLA 2 TRİLYON TL'LİK HARCAMA YAPILDI

Kredi kartları, banka kartları ve ön ödemeli kartlarla mayısta yapılan toplam ödeme tutarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 57 artarak 1 trilyon 993,1 milyar lira oldu. Mayısta toplam kart sayısı ise 450,3 milyona ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 arttı. Kartlı ödemelerin 1 trilyon 698 milyar lirası kredi kartlarıyla yapıldı. İnternetten kartlı ödemeler, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 65 artarak 617 milyar liraya yükseldi.

YATIRIM TEŞVİKLERİNE SINIRLAMA GETİRİLİYOR

AK Parti’nin, Meclis Başkanlığı’na sunduğu teklifte, teşvikli yatırımlarda kurumlar vergisi indirim oranı yüzde 60 olarak belirleniyor ve en fazla 10 hesap dönemiyle sınırlandırıyor. Kazanç bulunmasına rağmen yararlanılmayan yatırıma katkı tutarlarının, müteakip dönemlerde dikkate alınamayacağı da kanuna ekleniyor. Teklifte ayrıca teknoloji geliştirme bölgeleri, Ar-Ge merkezleri ve araştırma altyapılarında görev yapan personelin ücretlerine sağlanan vergi istisna ve teşvikleri brüt asgari ücretin 40 katı ile sınırlandırılıyor. Meclise sunulan ekonomi paketinde arazi taşıtlarının ÖTV oranlarının artırılmasından yıllık 14 milyar lira gelir bekleniyor. Teşviklerin daraltılmasının da yıllık yaklaşık 15 milyar lira gelir artırıcı etki yaratması öngörülüyor. (EKONOMİ)

ZEYTİNCİLER, MADEN KANUNU GÖRÜŞMESİNE ALINMADI

Sanayi, Ticaret Komisyonu’nda görüşülen ve zeytinliklere büyük zarar vereceğini düşünülen düzenleme büyük tartışma çıkardı. Komisyon görüşmelere zeytin üreticileri alınmadı. Enerjide “süper izin” olarak adlandıran düzenlemeyle yatırımcılara kolaylık sağlanması amacıyla izin, lisans ve onay süreçlerinin daha hızlı yürütülmesi hedefleniyor. Komisyondan geçen düzenleme Meclis’te görüşülecek.

UND: İRAN’A TAŞIMALARDA SORUN YOK

UND, İsrail-İran arasındaki savaş nedeniyle Türkiye-İran karayolu taşımalarında genel olarak olumsuz bir durumun yaşanmadığını duyurdu. Üyelere iletilen bilgilendirme notunda; başta Tahran, Tebriz ve Bazargan olmak üzere değişik bölgelerde yük alma ve boşaltma işlemlerinin sorunsuz devam ettiği ancak, internet ve altyapı kaynaklı sıkıntılar nedeniyle sınır kapılarında zaman zaman sistem aksaklıkları yaşandığı belirtildi.

“SİYASİ OPERASYONLAR STRES YARATTI”

Türkiye’deki görevi sona eren AB Türkiye Delegasyonu Temsilcisi Büyükelçi Thomas Hans Ossowski, İBB Başkanı İmamoğlu’nun tutuklanmasının, siyasi tercihlerin ekonomiye nasıl anında etki yaratabileceğinin en iyi örneği olduğunu söyledi. Ossowski, “İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından Türk ekonomisinin nasıl strese girdiğini de gördünüz. Bağımsız bir yargının olmadığından korkuyorlarsa, bir Alman veya Fransız yatırımcıyı Türkiye'ye gitmeye nasıl ikna edebilirim?” dedi. (EKONOMİ)

YATIRIM TAAHHÜTLÜ AVANS KREDİSİ YÜZDE 70 ARTIRILDI

Cari açığın kapanmasına ve fiyat istikrarına katkı sunan yatırımlara daha güçlü destek olacaklarını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yatırım Taahhütlü Avans Kredisini 300 milyar TL’den 500 milyar liraya çıkardıklarını açıkladı. (EKONOMİ)

TÜRKİYE’NİN SGP’Sİ, 71 İLE AB ORTALAMASININ %29 ALTINDA

TÜİK 2024 yılı Satınalma Gücü Paritesi (SGP) geçici sonuçlarını açıkladı. Eurostat verilerine göre 27 AB ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye için 71 oldu ve AB ortalamasının %29 altında kaldı. Tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kullanılan kişi başına fiili bireysel tüketim endeksinde ise 27 AB ülkesi ortalaması 100 iken, Türkiye için 80 oldu ve AB ortalamasının %20 altında kaldı.

TURİZM GERGİNLİĞE HAVADA YAKALANDI

İsrail ile İran arasında yaşanan askeri gerginlik, acentalara ceza mesaisi yaptırdı. Saldırıların ardından hava sahası güvenliğiyle ilgili tedbirlerin, bölgeye yönelik uçuşları doğrudan etkiledi. Dubai Türk İş Konseyi Üyesi Oya Ebru Küçükel, “Bölgedeki hava sahasında oluşan risk, uçuş güzergâhlarında ani değişikliklere ve iptallere yol açtı. İptal olan uçuşlar sebebiyle zorluklar yaşadık” dedi. Türkiye’nin çatışma bölgesine yakın olması nedeniyle Avrupa pazarında bir huzursuzluk yaşandığını, ancak bu etkilerin henüz oran satışlara yansımadığını belirten sektör temsilcileri ise sürecin uzaması durumunda olumsuz etkilerin artabileceğine dikkat çekti. (EKONOMİ)

PLASTİK SANAYİCİSİ “YERLİ ÜRETİM” ŞARTINDAN RAHATSIZ

“Yerli malı” belgesi alınabilmesi için yerli hammadde kullanımı zorunluluğu, plastik sektöründe memnuniyetsizlik yarattı. Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkanı Ömer Karadeniz, bu şartın sektörde uygulanabilir olmadığını savunarak, “Hammaddede yüzde 85 oranında dışa bağımlıyız. Bazı mühendislik plastiklerinde bu oran yüzde 100’ü buluyor. Bu nedenle yerli üretim şartı, sektörümüzü ciddi şekilde zorlayabilir" dedi. (EKONOMİ)

TÜFE BEKLENTİSİNDE İYİLEŞME

Merkez Bankası’nın haziran ayı piyasa katılımcıları anketi, enflasyon beklentilerinde iyileşmeye işaret etti. Yılsonu TÜFE beklentisi mayıs ayına göre 0,49 puan düşüşle yüzde 29,86’ya, 12 ay sonrası beklentisi de 0,5 puan azalışla yüzde 24,56’ya geriledi. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi de yüzde 17,35 oldu. Katılımcıların gecelik faiz oranına ilişkin beklentisi yüzde 49’dan yüzde 46,21'e gerilerken politika faizi beklentisi yüzde 46'da sabit kaldı.

SANAYİ CİRO ENDEKSİ GERİLEDİ

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış toplam ciro endeksi, nisanda aylık bazda %0,8 artarken takvim etkisinden artındırılmış toplam ciro endeksi, yıllık bazda %32,7 artış gösterdi. Sanayide ciro endeksi, nisanda yıllık bazda %22,7 yükselirken bir önceki aya göre %1,6 azaldı. İnşaat sektöründe ciro endeksi, yıllık bazda %41, bir önceki aya kıyasla %0,4 artış kaydetti. Ticaret ciro endeksi, nisanda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 34,6, bir önceki aya göre yüzde 0,3 artış gösterdi.

TİCARET SATIŞ HACMİ, NİSANDA BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE %3,1 AZALDI.

TÜİK verisine göre ticaret satış hacmi, nisanda bir önceki aya göre %3,1 azaldı. Geçen yılın aynı ayına göre ise %9,6 arttı. Satış hacmi motorlu kara taşıtları ve motosikletlerin ticareti ile onarımındaki %13,8, toptan ticarette %8 ve perakende ticarette %11,5 yükseldi

İLK 5 AYDA HAFİF TİCARİDE %7 ARTIŞ, AĞIR TİCARİDE %19 GERİLEME

Geçen yılın aynı dönemine göre toplam otomotiv üretimi %1,4 gerileyerek 598.495 oldu. Otomobil üretimi ise %4,3 azalarak 375.183’e indi. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise %3 azalarak 612.238 adet oldu. İlk 5 ayda hafif ticaride %7 artış, ağır ticaride ise %19 gerileme yaşandı. Yılın ilk 5 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı adet bazında %5 artarken otomobil ihracatında %6 geriledi.

BÜTÇE MAYISTA 235.2 MİLYAR LİRA FAZLA VERDİ

Merkezi yönetim bütçesi mayısta 235.2 milyar lira fazla Verdi. Bütçe en son geçen yıl mayısta fazla vermişti 11 ayın ardından yeniden fazla vermiş oldu. Mayısta merkezi yönetim bütçe giderleri 1 trilyon 89,7 milyar TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 325 milyar TL olarak gerçekleşti. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 978.6 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 346.4 milyar TL olarak kaydedildi.

SWAP HARİÇ NET REZERVLER 35.5 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ

Merkez Bankası’nın 19 Mart sonrası gerileyen rezervlerinde son haftalardaki artış sürüyor. QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına göre 13 Haziran haftasında toplam rezervler 3.3 milyar dolar artışla 159.2 milyar dolara, swap hariç net rezerv de 2.9 milyar dolar artışla 35.5 milyar dolara çıktı. Merkez Bankası geçen hafta 2.3 milyar dolar döviz alışı gerçekleştirdi.

AB, TÜRKİYE’Yİ SAVUNMA SANAYİ PROJELERİNE DAHİL EDECEK

AB Komisyonu Başkan Yardımcısı ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, savunma sanayii için AB’nin 800 milyar Euroluk bir kaynak oluşturduğunu hatırlatarak, “Bu parayı ortaklarımızla iş birliği yapmak için kullanacağız. Avrupa ülkeleri şimdiye kadar savunma sanayi ihtiyacının Yüzde 60'ını ABD’den karşılamış. Kendi savunma sanayimizi geliştirmemiz lazım. Ortak ülkelerden alımlar ve ortak projeler yapılacak. Türkiye de aday üye olarak bu ortaklardan biri. Bu Birleşik Krallık (UK) için de geçerli. Ortak alımlara beraber girebileceğiz” dedi.

TÜKETİCİ GÜVENİ İKİ AYDIR YÜKSELİYOR

TÜİK ve TCMB işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Mayıs ayında 84,8 iken, Haziran ayında yüzde 0,3 oranında artarak 85,1 oldu. Mevcut dönemde hanenin maddi durumu yüzde 0,4 artarak, 69,1’den, 69,3’e yükseldi. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi 85,3’ten 85,8’e gelirken, genel ekonomik durum beklentisi ise 82,2’den 82,4’e ilerledi. Öte yandan gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi 102,5’ten 102,6’ya yükseldi.

SPOTIFY 2024 TÜRKİYE RAPORUNU AÇIKLADI

Spotify, 2024 yılında dünya genelinde müzik endüstrisine 10 milyar dolardan fazla ödeme yaptı. Türkiye’ye özel ilk Loud&Clear raporuna göre, bu tutarın 2 milyar TL’den fazlası Türk sanatçılara aktarıldı. Spotify'dan 1 milyon TL'nin üzerinde gelir elde eden Türk sanatçıların sayısı son üç yılda neredeyse üç katına çıktı. Türk dinleyicilerim müzik tercihi yine Türkçe şarkılar olurken telif gelirlerinin yarısından fazlası ise yurtdışından elde edildi.

KAPANAN ŞİRKET SAYISI İLK 5 AYDA YÜZDE 12 ARTTI

TOBB, Mayıs ayı ve Ocak-Mayıs dönemine ilişkin açılan kapanan şirket istatistiklerini açıkladı. 2025’in ilk 5 ayında açılan şirket sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.6 azalarak 44 bin 896’ya geriledi. Bu dönemde açılan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 16.1’lik artışla 7 bin 137’ye çıktı. Kapanan şirket sayısı ise ilk 5 ayda yüzde 12’lik artışla 11 bin 108’e, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı da yüzde 9.5 azalarak 6 bin 774’e indi.

TRAFİKTEKİ ELEKTRİKLİ OTO SAYISI TOPLAMIN %1,5’İNE ULAŞTI

Trafikteki elektrikli otomobil sayısı 2015’te yalnızca 565 iken 2025’te 200 bin barajını aştı. Mayıs 2024’te 114 bin 156 olan trafiğe kayıtlı elektrikli otomobil sayısı, Mayıs 2025 itibarıyla yaklaşık %115 artarak 245 bin 205’e ulaştı. Mayıs sonu itibarıyla, elektrikli otomobillerin kayıtlı otomobiller içindeki payı, %1,5 olarak hesaplandı.

DÜNYA EKONOMİSİ

NAVLUN, YARI KAPALI HÜRMÜZ’Ü FİYATLIYOR

Hürmüz Boğazı’nın kapanması olasılığı, denizcilik şirketlerinin bu rotadan uzak durmayı tercih etmesiyle navlunda da artış eğilimi başladı. Armatörler, bölge rotalarını Hürmüz geçişi “yarı kapalı” gibi fiyatlıyor. Tanker sigorta maliyetinin varil başına 0,25 dolardan 0,70-0,80 dolara yükseldiğine, alternatif rota Ümit Burnu geçiş opsiyonunun ise 600 bin dolarlık ek maliyet yarattığına dikkat çekiliyor. Türk armatörler de Akdeniz’de pastanın daha da küçülmesinden endişeli.

LNG’DE ORTADOĞU KRİZİ: ASYA VE AVRUPA ALARMDA

Ortadoğu’da tırmanan İsrail-İran gerilimi, yalnızca askeri cephede değil, enerji piyasalarında da sarsıntılara yol açıyor. Katar başta olmak üzere LNG ihracatçılarının Hürmüz Boğazı’na bağımlılığı, Asya ve Avrupa’daki büyük ithalatçı ülkeleri alarm durumuna geçirdi

TARIM İÇİN TEHLİKE ÇANLARI

İsrail ile İran arasındaki hava savaşları, enerji fiyatlarının yanı sıra tarım sektörünün temel girdisi gübrede de fiyatlama ve tedarik sorunlarına yol açtı. Çatışmaların ardından İsrail’in doğalgaz sahalarının geçici olarak kapatılmasıyla Mısır’daki üre ve LNG tesisleri de üretimi durdurdu, arz sıkışıklığı yaşanıyor. Başta buğday olmak üzere temel tahıl emtialarında fiyatlar yükselişe geçerken, küresel tedarik zincirlerinde güvenlik kaygıları artıyor. Özellikle Basra Körfezi ve Kızıldeniz’deki transit yollarının tehlikeye girmesi, tarım ürünü sevkiyatını doğrudan tehdit ediyor. (EKONOMİ)

FED: TARİFELERİN ETKİSİNİ DEĞERLENDİRMEK İÇİN HENÜZ ERKEN

ABD Merkez Bankası (Fed), ticaret politikası gelişmeye devam ettiği ve tüketiciler ile firmaların nasıl tepki vereceğini değerlendirmek için henüz erken olması nedeniyle tarifelerdeki artışın, ABD'de tüketici fiyatları üzerindeki etkilerinin oldukça belirsiz olduğunu bildirdi.

TARİHİN EN BÜYÜK VERİ HIRSIZLIĞI

Dünya genelinde Apple, Facebook, Google, Telegram ve bazı hükümet servislerindeki hesaplara erişebilmek için kullanılabilecek 16 milyar kullanıcı bilgisinin ele geçirildiği ve bunun tarihteki en büyük "veri ihlali vakası" olduğu belirtildi. Siber güvenlik alanında yayın yapan "Cybernews" adlı sitenin haberine göre, yılın başından bu yana yürütülen çalışmalar kapsamında her biri on milyonlarca ve bazıları da 3,5 milyardan fazla bilgi barındıran 30 büyük veri tabanının bilgi hırsızlığı yazılımları (Infostealer) tarafından ele geçirildiği belirlendi. (BLOOMBERG HT)

AB'DEN ÇİN'E TIBBİ CİHAZ KISITLAMASI

AB, Çinli tıbbi cihaz üreticilerinin 5 milyon euronun üzerindeki kamu alım sözleşmelerine erişimini kısıtlayacak. Bu hamle Çinli şirketlerin bu alandaki kamu harcamalarının yaklaşık yüzde 60’ının, bu da yaklaşık 150 milyar euroluk bir kısmı kapsayacak. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Çin’in Dünya Ticaret Örgütü'ne (WHO) üye olmasının, G7 ülkelerinin ticaret ve ekonomide yaşadığı kolektif sorunların kaynağı olduğunu söyledi. Ayrıca Çin'i, diğer ülkelerin otomobiller ve diğer teknolojiler için güvendiği, kontrol ettiği kritik malzemeleri ve nadir toprakları silahlandırmakla suçladı.

TRUMP, BİR KEZ DAHA POWELL'I ELEŞTİRDİ

ABD Merkez Bankası (Fed) faiz oranlarını %4,25-4,50 aralığında sabit tutarken, Fed Başkanı Jerome Powell, Trump yönetiminin planladığı ithalat vergileri nedeniyle tüketicilerin mallar için daha fazla ödeme yapması nedeniyle önümüzdeki dönemde “önemli” bir enflasyon beklediğini söyledi. Trump ise Powell’ın faiz açıklaması sonrasında “Çok geç, Powell iş bilmezin teki. Amerikaya milyarlarca dolara mal olan gerçek bir aptal” yorumunda bulundu.

ENDÜSTRİYEL METALLERDE SATIŞ BASKISI ARTIYOR

Artan jeopolitik gerginlikler ve artan ekonomik belirsizlik küresel piyasalarda geniş bir riskten kaçınma eğilimini tetikliyor. Emtia piyasalarında satış baskısı görülüyor. ABD’de bakır vadeli işlemleri geçtiğimiz hafta yüzde 1.5 düşüşle pound başına 4,80 doların altına geriledi. Londra’da 3 aylık bakırın tonu 2 gün içinde 200 dolardan fazla kayıpla 7.654 dolara indi. Alüminyum, nikel ve çinko fiyatlarında da düşüş görülüyor.

OTOMOTİVDE NADİR ELEMENT ALARMI

Küresel otomotiv sanayi derin bir bağımlılık ve yeni tehditlerle karşı karşıya. ABD ile Çin arasında nadir toprak elementlerine ilişkin kısıtlamaların hafifletilmesini içeren yeni bir uzlaşma sağlandı. Ancak bu gelişme, özellikle otomotiv sektörü için uzun vadeli tedarik risklerini ortadan kaldırmıyor. Çünkü Çin’in bu stratejik hammaddeler üzerindeki küresel hakimiyeti, elektrikli araçlardan geleneksel otomobillere kadar tüm sektör için büyük bir bağımlılık anlamına geliyor.

ŞİRKETLER

DEV ANLAŞMA ÇELİK SEKTÖRÜNÜ DÖNÜŞTÜRECEK

Dünyanın en büyük çelik üreticilerinden Japonya merkezli Nippon Steel’in 123 yıllık Amerikan devi US Steel’i 14,9 milyar dolara satın almasına Beyaz Saray’dan onay çıktı. Japon Nippon Steel’in US Steel’I satın almasıyla, küresel çelik sektöründe yeni bir dönem başlatıyor. Dev birleşme, yalnızca ABD iç pazarında değil, Avrupa ve Asya gibi ihracata dayalı üreticiler üzerinde de ciddi baskı oluşturabilir.

THY, İSPANYOL ŞIRKETIN HISSELERINI ALMAYI DEĞERLENDIRIYOR

Reuters’ın haberine göre, Türk Hava Yolları (THY), İspanyol hava yolu şirketi Air Europa’dan azınlık hissesi almak için teklif vermeyi değerlendiriyor. THY’nin İspanyol şirket ile ilgilendiğini daha önce de El Espanol gazetesi duyurmuştu. Reuters daha önce yaptığı bir haberde ise Air France-KLM ile Lufthansa’nın da Air Europa’nın kurucusu olan Hidalgo Ailesi’ne ait Globalia Holding ile hisse alımı görüşmeleri yaptığını aktarmıştı. Globalia Holding ve Hidalgo Ailesi adına konuşan bir temsilci ise “gizlilik” nedeniyle devam eden operasyon hakkında açıklama yapmak istemediklerini söyledi. (EKONOMİ)

ATIŞ YAPI, KONKORDATOYA GİTTİ

Konkordato ilan eden Atış Yapı’da yüzlerce kişinin çeşitli projelerde büyük mağduriyetler yaşadığı öğrenildi. Sadece 2024 yılında teslimi beklenen Babylon projesinde 1.334 adet konut üretileceği belirtiliyor. İnşaatının ise uzun süredir durgun vaziyette olduğu söyleniyor. Atış Yapı'nın 14 projesi var, özellikle Babylon Bursa (1.334 daire) konkordato sürecinden etkileniyor. Kesin mağdur sayısı belirsiz, ancak toplamda binlerce kişi risk altında.

ETİ BAKIR, CEVHERE BÜYÜK YATIRIM YAPIYOR

Eti Bakır, yaklaşık 500 milyon dolarlık yatırımla yüzde 80’I tamamlanan Siirt Şirvan'daki tesisin kapılarını basına açtı. Toplam 30 milyon ton civarında bakır cevheri bulunan bölgeyi gazetecilere gezdiren Eti Bakır Siirt İşletme Müdürü Olcay Kotiloğlu, “Yer altı galeri uzunluğu 42 km'yi bulan işletmemizde yılda yaklaşık 1 milyon ton cevher çıkarıyoruz. Eti Bakır olarak yıllık 80 bin ton katot bakır üretiyoruz" dedi. (EKONOMİ)