TCMB PPK’nın faiz indirimi... Dövizde, borsada, altında neler oluyor?

Kısa Dalga - Haftanın ekonomik gelişmelerini öğrenmek ve gelecek için sağlıklı öngörüler yapabilmeniz için İbrahim Ekinci'nin hazırladığı haftalık ekonomi bülteni Marjinal Fayda'da ekonomideki genel manzara, piyasalardaki gelişmeler, dünyadan ve şirketlerden haberler var.

GENEL DURUM

Geçen haftanın en önemli gelişmesi TCMB PPK’nın faiz indirimi oldu. Hatırlanacağı gibi PPK indirimlere başlamış, politika faizini üç ayrı toplantıda indirimlere giderek %50’den yüzde 42,5’e çekmişti. Bu süreci 19 Mart İBB operasyonları kesmiş, TCMB yeniden faizi artırarak %46’ya çekmişti. Yaklaşık 5 ay sonra yeniden indirime başlamış oluyor. Dahası, 300 baz puanlık bu indirim sonrası gelinen %43 faiz oranı da hala 19 Mart öncesinin (%42,5’ti) üzerinde. Üstelik piyasanın ağırlıklı beklentisinin (250 baz puan) üzerinde olmasına rağmen…

Bu indirimle birlikte yeni bir konjonktüre girilmiş oldu. Arkasından mevduat ve kredi faizlerinin de gevşemesi beklenir. Bu gelişme TL varlıkların getirisini aşındırırken, alternatif yatırım araçlarını destekler nitelikte. Nitekim indirim borsada artış olarak da izlendi.

Bütçe tarafı iyi gitmiyor. Açık derinleşiyor, faiz ödemeleri ürkütücü boyutlarda artıyor. Haziran bütçesi açıklandığında 6 ayda 1.1 trilyon faiz ödemeleri yapıldığı görülmüştü. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Haziran ayı itibariyle merkezi yönetim borç stoku rakamlarını da açıkladı. Bu yıl ocak ayında (Aralık 2024’e göre) 323,2 milyar artış göstererek 9 trilyon 581 milyar lira olan borç stoku, haziran itibariyle 11 trilyon 462 milyar liraya çıkmış. Buna göre 6 aylık artış 2.2 trilyona ulaşmış görünüyor. Sadece haziran ayında 394,4 milyarlık artış olmuş. Bu yıl 6 ayda gerçekleşen artış, 2024 yılının 12 ayındaki artışın toplamına yakın. Yılın kalan 6 ayında aynı tempoda giderse borç stoku 14 trilyon liraya yaklaşmış olacak. Ancak bu borcu çevirmek, stok arttıkça daha yüksek borçlanmayı gerektirdiğinden 14 trilyon stok rakamının geçilmesi de ihtimal dahilinde.

Bu arada faiz ödemelerinin giderler içindeki payı yüzde 10 civarı seviyelerinden yüzde 14’e yükselmiş duruma. Bu yüksek faiz ödemelerinin kök nedeni borç stokundaki hızlı büyüme… Yılbaşından bu yana aylık artışlar 317 milyar ile 480 milyar lira aralığında değişti. Merkezi yönetim borç stokunda aylık ortalama artış bu yıl haziran itibariyle 367,5 milyar liraya geldi. Bu rakam 2024 yılında 210 milyar liraydı. Seçim harcamaları nedeniyle mayıstan hazirana 894,2 milyar liralık artışın etkisine rağmen 2023 yılında da aylık ortalama artış 225 milyardı.

İşte bu ürkütücü gelişmeler ekonomi yönetimini “ceza”ya yüklenmeye sevk etmiş görünüyor. Bütçe kanununda yılın tamamı için 245.4 milyar liralık para cezası toplanması öngörülürken, daha Ocak-Haziran döneminde bunun yüzde 275 fazlası olan 921.1 milyar liralık ceza tahakkuk ettirildi. Trafik para cezasında ise 55 milyar lira olarak beklenen gelire karşılık, 6 ayda 69 milyar liralık ceza kesildi.

Bu arada Nefes gazetesi yazarı Nuray Babacan, AK Parti kulislerinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in sonbaharda göreve veda edeceğinin konuşulduğunu yazdı. Babacan'ın aktardığı kulis bilgisinde Şimşek'in yerine Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın getirileceği yazıyordu. Ancak, Dezenformasyonla Mücadele Merkezi (DMM), haberin asılsız olduğunu açıkladı. Fakat dikkat çekmek lazım, bir süre önce de Şimşek’in çok yorulduğu, İngiltere’de iyi bir çalışma pozisyonu bulduğu ve görevden affını isteyeceği yazılmış, yine yalanlanmıştı. Bu bilgiler tamamen tahmin, yorum olabilir. Ancak kesin olan şu; hükümet, Şimşek’in program için gerekli sakin siyasi ortamı sağlayamıyor. Eğer AKP’nin muhtemel yol haritası doğru tahmin ediliyorsa, Şimşek, bundan sonrası için de aradığı rahatlığı bulamayacak. Bir yerde, “benden bu kadar, ben yapıyorum siz bozuyorsunuz, bu işin sonu yok” demesi ihtimal dahilinde gibi duruyor. Bu arada geldiği dönemde açıkladığı tasarruf tedbirlerinin de tamamen çöktüğünü not edelim. Gelir artışına yüklenilmesinin bir nedeni de bu.

PİYASALAR

BORSA: BIST 100 endeksi, en düşük 10.413,24 puanı ve en yüksek 10.783,10 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışının yüzde 2,67 üstünde 10.642,60 puandan tamamladı.

Ne olur? Borsa geçen hafta faiz düşüşü ve ticaret savaşlarıyla ilgili gelişmelerin etkisiyle en çok kazandıran yatırım aracı oldu. Bu hafta sert bir düşüşe veya yükselişe yolaçabilecek önemli bir haber akışı beklenmiyor. Bilanço dönemi geldi. İyi bilançoların olumlu etkilemesi muhtemel.Moody’s’in not artırımı da olumlu yönde etkileyecektir.

ALTIN: Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 0,07 artışla 4 bin 359,77 liraya, cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 0,07 yükselişle 29 bin 460 liraya çıktı. Geçen hafta sonu 7 bin 297 lira olan çeyrek altının satış fiyatı yüzde 0,08 artarak 7 bin 302 liraya yükseldi. Ons altın 3.325 dolar ila 3.438 dolar arasında dalgalandı. Cumagünü itibariyle haftayı %0,44 düşüşle kapattı.

Ne olur? Altın son dönemde çatışmalar ve Trump’ın gümrükler üzerinden geliştirdiği ticaret savaşlarından etkileniyor. Anlaşma ihtimalleri düşürüyor, artış ve restleşme hallerinde yükseltiyor. Geçen hafta AB ile ticaret oranlarındaki olumsuz gelişmeler sonrası ons 100 dolara yakın artarken, ardından gelen uzlaşma ve düşüş haberleri ile bu kazancını geri verdi.

DÖVİZ: Bu hafta ABD doları yüzde 0,43 artarak 40,5550 liraya, avro ise yüzde 0,92 artışla 47,5880 liraya çıktı.

Ne olur? Yabancı girişi var. MB rezerv biriktirebiliyor. Ancak döviz kurlarını etkileyen tek faktör iç gelişmeler değil aynı zamanda özellikle ABD ve ticaret savaşları kaynaklı gelişmeler. Beklendiği gibi Fed faiz indirirse, bu gelişme dolar kurunu aşağı yönlü etkileyebilir. İçerde ise hem siyasetteki gelişmeler risk algısını artırarak döviz talebini artırabiliyor hem de TCMB’nin faiz indirimlerine başlaması… İndirimler derinleştikçe TL varlıklara ilgi azalırken döviz talebi gelişebilir.

FAİZ: Merkez Bankası verilerine göre 3 ay vadeli TL mevduatın faizi (PPK faiz indirimi öncesinde) 18 Temmuz haftasında %57,03’ten %56,66’ya inmişti. MB faiz indirimi sonrası bankalar faiz indirimine gitti. Yaklaşık 2 – 3 puanlık düşüşler oldu ve son durum yüzde 44 üstü faiz artık yok. Bu arada bütün kredi türlerinde mevduat faizindeki düşüşten daha az olmak üzere faiz düşüşleri oldu.

Ne olur? Mevcut oranlar aylık %3 net getiri anlamına geliyor ve bu da TL varlıkların hala TÜİK enflasyonu üzerine getiri sağladığını gösteriyor. Enflasyon gelişmelerini ve MB faizini izleyerek piyasa faizleri de gevşemeye devam edecektir.

YATIRIM FONLARI: Yatırım fonları bu hafta yüzde 1,69, emeklilik fonları yüzde 1,73 değer kazandı. Kategorilerine göre bakıldığında, yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 2,58 ile "Borsa Yatırım" fonları oldu.

PİYASA HABERLERİ

MOODY'S TÜRKİYE'NİN KREDİ NOTUNU YÜKSELTTİ

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Türkiye'nin kredi notunu "B1"den "Ba3"e yükseltti, görünümünü "pozitif"ten "durağan"a revize etti. Not artışıyla ilgili açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Ekonomimiz yurt içi ve yurt dışı belirsizliklerin ve zorlukların yaşandığı dönemi aşarak tekrar olumlu bir döngüye girdi. Bu not artışı, süreci başarıyla yönettiğimizi ve ekonomimizin dayanıklılığını teyit ediyor" dedi.

FITCH, KREDİ NOTUNU DEĞİŞTİRMEDİ, POLİTİK RİSKLERE DİKKAT ÇEKTİ

Fitch Ratings, Türkiye'nin kredi notunu "BB-", görünümünü "durağan" olarak teyit etti. Türkiye'deki politika risklerine ve kredi notunu etkileyen zayıf ve güçlü unsurlara değinilen açıklamada, ülkenin düşük kamu borcu, dış finansmana erişim, dayanıklı bankacılık sektörü ve "BB" grubunun ortalamasına göre yüksek kişi başı GSYH gibi güçlü yönlerinin bulunduğu vurgulandı. Açıklamada, 2028'deki seçimler öncesinde bir gevşeme beklendiği ancak negatif reel faizlere dönüşün öngörülmediği kaydedildi. Haziranda %35'e düşen enflasyonun 2025 sonunda %28'e, 2026 sonunda ise %21'e gerilemesinin beklendiği aktarıldı.

MORGAN STANLEY'DEN KRİTİK UYARI: TÜRK LİRASI HIZLA DEĞER KAYBEDİYOR

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Temmuz ayında gerçekleştirdiği 300 baz puanlık sürpriz faiz indiriminin ardından, Morgan Stanley ve Garanti BBVA yıl sonu politika faizi tahminlerinde değişikliğe gitmedi. Ancak Morgan Stanley, Türk Lirası'ndaki hızlı değer kaybına dikkat çekerek dolar/TL beklentisini 43’ten 45’e, yıl sonu enflasyon tahminini ise yüzde 30’a yükseltti.

GOLDMAN SACHS'TAN YIL SONU ENFLASYON VE FAİZ TAHMİNİ

Goldman Sachs, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) politika faizini 300 baz puan indirerek yüzde 43’e çekmesini “güvercin bir sürpriz” olarak değerlendirirken, yıl sonu enflasyonun gerilemesini ve faizin yüzde 33’e düşmesini öngördü.

YABANCI GİRİŞİ, 4 HAFTADA 3 MİLYAR DOLARI AŞTI

Yabancı yatırımcıların devlet tahvilleri ve hisseye girişleri geçen hafta devam etti. Merkez Bankası haftalık menkul kıymet istatistiklerine göre 18 Temmuz ile biten hafta itibariyle yabancı hissede 209 milyon dolarlık, tahvilde ise 36 milyon dolarlık net alım gerçekleştirdi.

KREDİ KARTI FAİZ ORANLARINDA İNDİRİM

TCMB’nin tebliği ile kredi kartı işlemlerinde azami faiz oranları değişti. Dönem borcu bakiyesi 25 bin liranın altındaki bireysel kartlar için yüzde 3,5 olarak uygulanan oran sabit kaldı, diğer tüm oranlar 25 baz puan indirildi. Nakit avans ve KMH faizi yüzde 5'ten yüzde 4,75'e, dönem borcu 25 bin ile 150 bin lira arasında olan bireysel kartlar için de yüzde 4,25'ten yüzde 4'e düşürüldü. Dönem borcu 150 bin lira üzerinde olan bireysel kartlar ve dönem borcuna bakılmaksızın kurumsal kredi kartları için ise faiz oranı yüzde 4,75'ten yüzde 4,50'ye indirildi. Bu oranlar 1 Ağustos'tan itibaren geçerli olacak.

YÜKSEK FAİZ İLE GECİKMİŞ ALACAK KÂRLARI BASKILADI

Mevduat ve politika faizinin yüksek seyretmesi yanında artan tahsili gecikmiş alacaklar ile bu alacaklara ayrılan karşılıklar, bankacılık sektörünün ikinci çeyrek kârlılığını olumsuz etkiledi. Bu dönemde banka bilançolarına pozitif yönde güçlü katkı veren kalemlerden biri ise komisyon gelirleri oldu. Sektörde ikinci çeyrekte ilk çeyreğe göre çift haneli net kar daralması bekleniyor.

HSBC: MSCI ENDEKSİNDEN 4 TÜRK ŞİRKETİ ÇIKARILABİLİR

HSBC Endeks Strateji Ekibi, MSCI’nin Ağustos 2025 endeks değişikliklerine ilişkin ön değerlendirmesini yayımladı. Değerlendirme, MSCI’nin gözden geçirme sürecindeki ilk beş sıralama günü verilerine dayanıyor. Analize göre, Türkiye’den dört hisse senedi (Sasa Polyester, Coca Cola İçecek, Pegasus, Şişecam) endeksten çıkarılma riski taşıyor. (CNBC-e)

TRUMP'IN FED BAŞKANI POWELL'I ZIYARETİ 'DOSTANE' BİTTİ

ABD Başkanı Donald Trump ile ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, Fed’in Washington’daki genel merkezinin yenileme maliyetine ilişkin dün yüz yüze bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin sonunda ise Trump ve Powell esprili bir şekilde ayrıldı. Trump, ziyaret sırasında Powell’I görevden alma fikrinden vazgeçtiğini bildirdi ve faiz indirim isteğini yineleyerek, “Bence doğru olanı yapacak” dedi. (CNBC-e)

NELER OLDU?

BİR AYDA 6,5 MİLYAR $ FAİZ ÖDENDİ, YILLIK FAİZ ÖDEMESİ 50 MİLYAR DOLARA GİDİYOR

İktisatçı Ömer Rıfat Gencal’ın hesaplamasına göre Haziran 2025 itibariyle yıllık faiz ödemesi 46,5 milyar dolara ulaşmış durumda. Sadece haziran ayındaki faiz ödemesi 6,3 milyar dolar oldu. Haziran ayı bütçe verilerine göre bu yıl 6 aylık faiz ödemesi TL cinsinden 1.1 trilyon liraydı. Yılın tamamı için 2 trilyona ulaşabileceği varsayımı ile yıllık faiz ödemesi dolar cinsinden 49,3 milyar dolara gelecek. Rakam, bu yıl veya önümüzdeki yılın başında yıllık faiz ödemesinin 50 milyar doları aşabileceğini gösteriyor.

BORÇ STOKU 6 AYDA 2.2 TRİLYON DAHA ARTTI

Merkezi yönetimin (MY) borç stokundaki aylık atışlar 200 – 210 milyar seviyesinden 367 milyarı aşarak 400 milyara yaklaştı. Bu yıl ilk 6 ayda 2.2 trilyon arttı. Böyle giderse yıl sonunda 14 trilyon civarını görebilecek. MY borç stoku 7 yıl içinde 1 trilyondan 12 trilyona geldi. Bu artış faiz ödemelerini de artırıyor. Haziran itibariyle faiz ödemeleri 1.1 trilyonu bulmuştu.

7 YILDA 1 TRİLYONDAN 11,5 TRİLYONA GELDİ

Merkezi yönetim borç stoku ilk kez 2018 Temmuz ayında 1 trilyon aşmıştı. 2021 Mayıs ayında 2 trilyon lirayı, Mart 2022’de 3 trilyon lirayı, aynı yıl aralık ayında 4 trilyon lirayı, 2023’te 5 ve 6 trilyon lirayı, geçen yıl 7 – 8- 9 trilyon lirayı, bu yılın mart ayında ise 10 trilyon lirayı aşmıştı. Özeti, 7 yıl önce borç stoku 1 trilyon liranın altındaydı.

SWAP HARİÇ NET REZERVLER 44.3 MİLYAR DOLARA ÇIKTI

TCMB toplam rezervleri, 18 Temmuz haftasında bir önceki haftaya göre 2 milyar 326 milyon dolar artışla 168 milyar 569 milyon dolara çıktı. Merkez Bankası net uluslararası rezervleri 3 milyar dolar arttı ve 62 milyar 799 milyon dolar oldu. Swap hariç net rezervler ise bir önceki haftadaki 41 milyar dolardan geçen hafta 44.3 milyar dolara yükseldi.

DÖVİZ MEVDUATINDA ARTIŞ

Merkez Bankası para ve banka istatistiklerine göre yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı 18 Temmuz haftasında toplamda parite etkisinden artındırılmış olarak 1 milyar 991 milyon dolar arttı. 11 Temmuz haftasında 1.33 milyar dolar yükselmişti. Gerçek kişilerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 112.53 milyon dolar, tüzel kişilerin döviz mevduatı ise 1.87 milyar dolar yükseliş yaşadı.

NET DÖVİZ AÇIĞI 176 MİLYAR DOLARI GEÇTİ

Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz açığı, mayısta 176 milyar 233 milyon dolar oldu. Mayısta önceki aya kıyasla finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları 1 milyar 300 milyon dolar, yükümlülükler 3 milyar 367 milyon dolar arttı. Söz konusu firmaların net döviz pozisyonu açığı ise 2 milyar 67 milyon dolar artarak 176 milyar 233 milyon dolara çıktı.

OTOMOBİLE ÖTV AYARI: BİNDİRİM ÇOK, İNDİRİM AZ

Otomobillerde ÖTV listesi güncellendi. Düzenleme, düşük segment yerli araçlarda sınırlı bir indirime olanak verirken, vergisiz fiyatı yüksek üst segment araçlarda artışa yol açacak. Bazı elektrikli araçlarda ise ÖTV’nin yüzde 25’e kadar yükseltilmesi dikkat çekti. Düzenlemenin cari açığın azaltılmasına katkı sağlamayı amaçladığını duyuran bakanlık, enflasyona yıllık etkisinin yüzde 0019 olacağını açıkladı. (BloombergHT’nin yeni oranlara göre hangi marka – modelin ne kadar zam aldığına ilişkin grafik sayfada.)

TESLA, TEMMUZ SATIŞ LİSTELEMELERİNİ DURDURDU

Tesla Türkiye, elektrikli araçlara uygulanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarında yapılan güncellemelerin ardından temmuz ayı listelemelerinin geçici olarak duraklatıldığını kaydetti. Şirket ayrıca halihazırda siparişi bulunan müşterilerin baz fiyatlarının korunacağını, yalnızca ÖTV artışından etkileneceğini kaydetti.

İKİNCİ EL OTODA REEL FİYATLAR YILLIK YÜZDE 17.6 AZALDI

BETAM’ın "Otomobil Piyasası Görünümü" raporuna göre ikinci el otomobilde nominal fiyatlar artmaya devam etse de enflasyondan arındırılmış reel bazda fiyatlar düşüş eğilimine devam etti. Reel fiyatların yıllık bazda yüzde 17,6 azaldığını ortaya koydu.

KONUT FİYATLARINDA YÜZDE 6,1 REEL DÜŞÜŞ

sahibinden.com'un BETAM işbirliğiyle hazırladığı "sahibindex Kiralık ve Satılık Konut Piyasası Görünümü" raporu yayımlandı. Haziranda satılık konut talep endeksi, bayram tatili etkisiyle bir önceki aya kıyasla yüzde 11,2 gerilerken, kiralık konut talep endeksi ise mevsimsel etkilerden kaynaklı yüzde 8,8 yükseldi. Rapora göre, Konut fiyatları haziran ayında %28,38 reel bazda yüzde 6.1 düştü.

VATANDAŞI TAVUK VE BALIK DOYURDU

TÜİK madde fiyat endekslerine göre, enflasyonun patladığı 2021 sonrası kuzu eti fiyat endeksi değişimi % 660,6, dana eti endeksi değişimi % 616,7 olurken, bu oran tavuk etinde %241,9, balıkta %359 oldu. Bu tablo et tüketim tercihlerini doğrudan etkiledi. Kişi başına kırmızı et tüketimi düşerken, tavuk ve balıkta artış oldu. (EKONOMİ)

ZEYTİNLİĞİ MADENE AÇAN YASA GEÇTİ, ENERJİDE HIZ DÖNEMİ BAŞLIYOR

Enerji santrallerine kömür temini için zeytinliklerin kesilmesine olanak tanıyan unsurları nedeniyle kamuoyunda tartışılan düzenleme, muhalefetin engellemelerine rağmen TBMM genel kurulunda kabul edildi. Düzenlemeye göre, yenilenebilir enerji yatırımlarında 48 ayı bulan izin süreçleri de 18 aya kadar düşecek. Orman vasıflı taşınmazlarda rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulabilmesine yönelik izin başvuruları ise en fazla 60 gün içerisinde sonuçlandırılacak. (EKONOMİ)

TARIM-GFE YILLIK %31,80 ARTTI, AYLIK %2,15 ARTTI

Tarım-GFE'de (2020=100), 2025 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %2,15 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %14,99 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %31,80 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %33,11 artış gerçekleşti.

TÜKETİCİ GÜVENİNDE DÜŞÜŞ

Tüketici güven endeksi temmuzda aylık bazda yüzde 1,8 azalışla 83,5 oldu. Mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi yüzde 1,6 azalarak 69,3’ten 68,2’ye geriledi. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi endeksi haziranda 85,8 iken bu ay yüzde 1,4 düşüş kaydederek 84,6 oldu. Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi de geçen ay 102,6 iken bu ay yüzde 0,3 düşüşle 102,3’e geriledi.

SEKTÖREL GÜVEN HİZMET VE PERAKENDEDE DÜŞTÜ, İNŞATTA ARTTI

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Temmuz ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe %0,8 oranında azalarak 110,0 değerini, perakende ticaret sektöründe %0,5 oranında azalarak 107,9 değerini ve inşaat sektöründe %2,2 oranında artarak 88,8 değerini aldı.

REEL KESİM GÜVENİNDE 0,5 PUANLIK ARTIŞ OLDU

Temmuzda mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), bir önceki aya göre 0,5 puan artarak 98,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Gelecek üç aydaki üretim hacmi, gelecek üç aydaki toplam istihdam, sabit sermaye yatırım harcaması, genel gidişat ve gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, mevcut toplam sipariş miktarı, son üç aydaki toplam sipariş miktarı ve mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilemiştir.

KAPASİTE KULLANIM ORANI DÜŞTÜ

2025 yılı Temmuz ayında, imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), bir önceki aya göre 0,3 puan azalarak yüzde 74,1 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış Kapasite Kullanım Oranı (KKO), bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak yüzde 74,2 seviyesinde gerçekleşti.

YURT İÇİNDE İKAMET EDEN 10 MİLYON 750 BİN KİŞİ SEYAHATE ÇIKTI

Bu yıl I. çeyrekte, yurt içinde ikamet eden 10 milyon 750 bin kişi seyahate çıktı. Seyahate çıkanların bir ve daha fazla geceleme kaydı ile ülke içinde yaptıkları toplam seyahat sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %28,4 artarak 12 milyon 653 bin seyahat olarak gerçekleşti. Bu çeyrekte seyahate çıkanlar 85 milyon 317 bin geceleme yaptı. Ortalama geceleme sayısı 6,7 gece oldu. Yerli turistlerin, seyahat harcamaları bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %68,9 artarak 76 milyar 429 milyon lira olarak gerçekleşti.

MAYIS AYINDA 678 ADET YATIRIM TEŞVİK BELGESİ DÜZENLENDİ

Sanayi Bakanlığı verilerine göre mayıs ayında 678 adet proje yatırım teşvik belgesi aldı. Bu projelerin toplam sabit yatırım tutarı toplam 126,4 milyar TL. Geçen yıl mayısta alınan teşvik belgesi sayısı 975’ti ve öngörülen yatırım tutarı da 118 milyardı. Yatırım projesi sayısında 300’e yakın düşüş olmuş. Öngörülen yatırım tutarı da geçen yılki seviyelere yakın. Enflasyon dikkate alındığında yatırım tutarında reel düşüş olduğu görülüyor.

TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİNE YENİ TEŞVİK GELİYOR

Ekonomi yönetimi, ileri teknoloji ürünlerinde yeni teşvikler geliştirmek amacıyla çalışma

başlattı. Sanayide yapısal dönüşümü geliştirmek amacıyla; Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında kritik ürün ve teknolojilerin yerli imkanlarla geliştirilmesi ve üretilmesi için yeni program çağrıları yapmayı planlıyor. (EKONOMİ)

YENİ EVLENENE 20 YIL VADELİ EV PROJESİ

Ekonomi Koordinasyon Kurulu toplantısında yeni evlenenlere uzun vadede ev alma imkanı getirecek çalışmalara başlandığı öğrenildi. Hükümetin, dar gelirlilerin ev sahibi olmalarının önünü açacak ‘uzun vadede ev sahibi olma” projesini başlatacağı öğrenildi. İlk önce yeni evlenenler için başlatılacak projede, 20 yıl vade düşünülüyor. Proje aşamalı olarak yürütülecek. İlk etap yeni evlenecekler için öngörülüyor. (EKONOMİ)

GAYRİMENKUL SERTİFİKASI" YATIRIMI İLE EV SAHİBİ OLMA MODELİ YENİDEN GÜNDEMDE

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, “Gayrimenkul Sertifikası”nın tanıttı. Kurum, “Vatandaşlarımızın küçük birikimlerle büyük hayallere ulaşmasını sağlayacak bir yatırım aracıdır. Yani bu sertifika, gayrimenkul projelerine küçük paylarla ortak olmanızı sağlayan, Borsa İstanbul’da işlem gören, hisse senedi gibi alınıp satılabilen bir enstrümandır. Bu yatırım aracını ilk etapta Başakşehir’deki Damla Kent Evleriyle hayata geçiriyoruz” dedi. (EKONOMİ)

HÜKÜMET, KAMU İŞÇİSİNE TEKLİFİNİ GERİ ÇEKTİ

600 bin kamu işçisini ilgilendiren ücret pazarlığında hükümet kanadı son olarak “2025’in ilk altı ayı için yüzde 24, ikinci 6 ay için gerçekleşen enflasyon oranı kadar zam” teklifini geri çekti. Ancak bu geri çekmenin, zam oranını artırma amaçlı olmadığı anlaşıldı. Türk-İş’ten tepki geldi. Türk-İş Genel Başkan Yardımcısı Ramazan Ağar, “Teklifi Bakan açıkladı. Devletin Bakanına güvenmeyeceğiz de kime güveneceğiz. Devlet sözünden vazgeçer mi? Canımız sıkkın, bu kadar belirsizlik olur mu, geri adım atmayız” dedi.

TOPLAM KREDİ HACMİ 73 MİLYAR ARTARKEN, TÜKETİCİ KREDİSİ HACMİ 7 MİLYAR AZALDI

BDDK verilerine göre, bankacılık sektörü toplam kredi hacmi, 18 Temmuz haftasında 72 milyar 781 milyon lira artarak 19 trilyon 766 milyar 991 milyon liraya çıktı. Tüketici kredilerinin tutarı, 18 Temmuz itibarıyla 7 milyar 360 milyon lira azalarak 2 trilyon 390 milyar 654 milyon liraya indi. Bankacılık sektöründe toplam mevduat ise bankalar arası dahil geçen hafta 248 milyar 99 milyon lira artarak 23 trilyon 336 milyar 1 milyon liraya çıktı.

SERBEST BÖLGEDE İSTİSNA İHRACATLA SINIRILI KALACAK

Serbest bölgelerde vergi istisnasının kapsamını genişleten düzenleme, AK Parti’nin verdiği önergeyle kanun teklifinden çıkarıldı. İlgili madde, yurtdışı satışlar hariç vergi istisnasının kaldırılmasının ardından serbest bölgelerin talebi doğrultusunda yeniden kanun teklifine eklenmişti. Çıkarılan maddeyle, serbest bölgelerden yurtiçi diğer serbest bölgelere satılan ürünlerden elde edilen kazançlara da vergi istisnası öngörülüyordu. (EKONOMİ)

EURO KURUNDAKİ ARTIŞ, İHRACATÇIYA NEFES ALDIRDI

Döviz kurunda son beş aya yakın dönemde gözlenen artış eğilimi, ihracata olumlu yansıdı. 1 Mart-20 Temmuz arasında dolar/TL yüzde 10’un, Euro/TL ise yüzde 20’nin üzerinde artış kaydetti. Euro/Dolar paritesi, bu dönemde 1,04 seviyesinden 1,17’ye kadar geldi. Uzun süredir baskılanmış kurdan şikayetlerini dile getiren ihracatçılar, özellikle Euro’daki değerlenmenin üretim ve ihracatta sınırlı da olsa hareketlilik yarattığını belirtiyor. (EKONOMİ)

TEKSTİL VE GİYİMDE KONKORDATO SAYISI 300’E YAKLAŞTI

İTHİB Başkanı Ahmet Öksüz, tekstil ve hazır giyim sektöründe ilk altı ayda konkordato ilan eden şirket sayısının 300’e yaklaştığını söyledi. Öksüz, “Yaşanan konkordato süreçleri sadece o firmaları değil, tedarik zincirindeki şirketlerin üretiminden istihdamına kadar tüm ekosistemi tehdit ediyor” dedi. (EKONOMİ)

KARTLA ÖDEME TUTARI HAZİRANDA YILLIK YÜZDE 51 ARTTI

Kredi kartları ve banka kartlarıyla haziranda yapılan toplam ödeme tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 51 artarak 1 trilyon 911,4 milyar lira oldu. BKM verilerine göre, haziran ayı itibarıyla Türkiye'de kredi kartı sayısı 135,2 milyon, banka kartı sayısı 214,4 milyon ve ön ödemeli kart sayısı 103,9 milyon oldu. Haziranda toplam kart sayısı ise 453,5 milyona ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 arttı.

TÜRKİYE’YE EUROFIGHTER SATIŞININ ÖNÜ AÇILDI

Uzun süredir Türkiye'ye silah ve savunma ekipmanları satışını engelleyen Almanya, 40 adet Eurofighter Typhoon tipi savaş uçağının satışına onay verdi. Alman basını, Federal Güvenlik Konseyi'nin, Türkiye'nin Mart 2023'te bu yönde sunduğu talebi onayladığını duyurdu. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, “Tam kapsamlı bir anlaşmaya bir adım daha yaklaşıldığını” söyledi. Türkiye, ABD yönetimi tarafından F-35 tipi uçakların üretiminde ortak olduğu projeden çıkarılması ve F-16’ların geliştirilmiş versiyonunu satın alma taleplerinin karşılanmamasının ardından, Eurofighter seçeneğini gündeme almıştı. (EKONOMİ)

DÜNYA EKONOMİSİ

ECB, FAİZİ BEKLENTİLER DOĞRULTUSUNDA SABİT TUTTU

Avrupa Merkez Bankası (ECB) politika yapıcılar AB ile ABD arasında bir ticaret anlaşması için 1 Ağustos son tarihini beklerken gösterge faiz oranını %2'de sabit tuttu. ECB Başkanı Christine Lagarde'ın geçen ay merkez bankasının son faiz indirim döngüsünü “neredeyse tamamladığını” söylemesi ve politika yapıcıların bekle ve gör yaklaşımına geçeceğini güçlü bir şekilde ima etmesinin ardından karar ekonomistler tarafından bekleniyordu.

TRUMP, ÜÇ ÜLKEYLE TİCARET ANLAŞMASINI DUYURDU

ABD Başkanı Trump, Japonya, Endonezya ve Filipinler ile ticaret anlaşmasını tamamladıklarını açıkladı. Bu kapsamda Japonya’ya uygulanan verginin %15’e düşürülmesi kararlaştırılırken, Filipinler ve Endonezya’ya ise %19 vergi uygulanacağı bildirildi. Anlaşma sonrası Nikkei borsa endeksinin neredeyse %4 artarak bir yılın en yüksek seviyesine çıkarken bu artışta, Toyota’nın %14'ün üzerinde ve Honda’nın %11'e artış göstermesi etkili oldu.

KÜRESEL FİRMALARIN KAR KAYBI 320 MİLYAR DOLARA ULAŞTI

Y-Parthenon tarafından yapılan araştırmaya göre, yıllık gelirleri 1 milyar doların üzerinde olan yaklaşık 3.500 halka açık şirket 2017'den bu yana 320 milyar dolarlık bir kâr kaybına uğradı. Rapor, araştırmaya katılan şirketlerin yaklaşık %25'inin son üç yılda kâr marjlarının %5 veya daha fazlasını kaybettiğini gösterdi. 833 Çinli şirketin %40'ı ciddi kâr kaybı yaşadı. Toplam zarar 73 milyar dolara ulaştı. Kayıpların çoğu, hepsi hem iç hem de küresel baskılara maruz kalan gayrimenkul, çelik ve inşaat sektörlerinden geldi. (EKONOMİ)

ÇİN, DÜNYANIN EN BÜYÜK HES’İNİN İNŞASINA BAŞLADI

Çin Başbakanı Li Qiang, Tibet Platosu'nun Doğu kıyısında dünyanın en büyük hidroelektrik santrali (HES) olacak barajın inşasına başlandığını duyurdu. Xinhua haber ajansının aktardığına göre, barajın maliyeti en az 170 milyar dolar olacak. Elektrik santrali, Yangtze Nehri üzerindeki Üç Boğaz Barajı'ndan sonra Çin'in en iddialı HES projesi olma niteliğini taşıyor. (EKONOMİ)

RUSYA, TAHIL İHRACATINDA TÜRKİYE'YE ALTERNATİF ARIYOR

Rusya, temmuzda başlayan yeni pazarlama sezonunda tahıl ihracatı için Vietnam, Endonezya, Malezya, Filipinler ve Bangladeş gibi büyük pazarları hedefliyor. Devlet ihracat ajansı Agroexport Başkanı Ilya Ilyushin yaptığı açıklamada, dünyanın en büyük buğday ihracatçısı olan Rusya’nın, yerli üreticileri desteklemek için ithalatı periyodik olarak yasaklayan Mısır ve Türkiye gibi geleneksel alıcıların ötesinde tarımsal ihracatını çeşitlendirmeye çalıştığını söyledi. (EKONOMİ)

TRUMP, "GENIUS" TASARISINI İMZALADI

ABD Başkanı Donald Trump, stabilcoin olarak bilinen dolar sabitli kripto para birimleri için bir düzenleme rejimi oluşturmak üzere GENIUS'ı imzalayarak küresel kripto teknolojisinde Amerikan hakimiyetini güçlendirmek için dev bir adım atacaklarını söyledi. Bu, dijital varlıkların günlük ödeme ve para transferi yöntemleri haline gelmesinin önünü açabilecek bir dönüm noktası olarak görülüyor. GENIUS Yasası olarak adlandırılan tasarı, Demokratların neredeyse yarısı ve Cumhuriyetçilerin çoğunun desteğiyle Temsilciler Meclisi'nde Kabul edildi. (EKONOMİ)

ABD’NİN ‘ŞEKER REFORMU’ PİYASAYA YÖN VERECEK

Coca-Cola’nın ABD’de ürettiği bazı ürünlerde yüksek fruktozlu mısır şurubu yerine yeniden kamış şekerine geçme kararı, sadece gıda tercihleri açısından değil, küresel emtia piyasaları bakımından da önemli sonuçlar doğuruyor. Yüksek fruktozlu şurup tüketiminin düşmesiyle birlikte, özellikle kamış şekere yönelen talep artışı ABD’nin şeker arzında yeni bir denge arayışını gündeme getiriyor. Bu yönelim fiyat hareketlerine yansımaya başladı. (EKONOMİ)

ŞİRKETLER

ELON MUSK, LOKANTA İŞİNE GİRDİ

Elon Musk’ın yeni projesi Tesla Diner, klasik lokanta kültürünü elektrikli araç şarj deneyimiyle birleştiriyor. Tesla Diner, klasik Amerikan lokanta kültürünü geleceğin teknolojisiyle buluşturmayı hedefl iyor. Tesla’nın açıklamasına göre mekan, yalnızca Tesla sürücülerine değil, tüm ziyaretçilere açık. Mekan Santa Monica Bulvarı üzerinde, Batı Hollywood’un kalbinde yer alıyor. (EKONOMİ)

KAZANCI HOLDİNG, MAKEDONYA’DA 1 MİLYAR EURO’LUK ENERJİ YATIRIMI BAŞLATIYOR

Kazancı Holding, Kuzey Makedonya hükümeti ile enerji altyapısını güçlendirecek, hava kirliliğini azaltacak ve enerji maliyetlerini düşürecek 1 milyar Euro’luk stratejik bir yatırım için mutabakat zaptı imzaladı. İmza töreninde konuşan Kazancı Holding YKB Cemil Kazancı, “Birkaç yıl süren görüşmelerin ardından, imza altına aldığımız Bu proje, enerji sektöründe stratejik ortaklık geliştirme adına önemli ve cesaret verici bir adımı temsil ediyor” dedi. (EKONOMİ)

ZORLU, İSRAİL’DEKİ ENERJİ YATIRIMLARININ TAMAMINI SATTI

Zorlu Enerji, İsrail’de azınlık ortağı olduğu doğalgaz santrallerinin satışını tamamlayarak; bölgedeki elektrik üretim ve satışına ilişkin bütün faaliyetlerini sonlandırdı. Bu süreçte ilk olarak, Ashdod ve Ramat Negev Doğal Gaz Santrallerindeki hisselerini geçtiğimiz yıl devreden Zorlu Enerji, ardından Mart 2025’te başlattığı Dorad Energy Ltd.’deki %25 oranındaki paylarının satış sürecini de tamamladı. (EKONOMİ)

BYD, ÖNCELİĞİ TÜRKİYE’YE VERDİ

Çinli elektrikli araç üreticisi BYD, Macaristan'daki yeni elektrikli araç fabrikasında seri üretimi erteleyeceğini belirtirken, işçilik maliyetlerinin daha düşük olduğu Türkiye'deki yeni fabrikasında otomobil üretimine beklenenden daha erken başlayacağını bildirdi. BYD, Macaristan’ın Szeged kentinde 4 milyar Euro yatırımla kurduğu yeni elektrikli araç (EV) fabrikasında seri üretimi 2026’ya erteleme kararı aldı. (EKONOMİ)