Bu ilaç teşhirciliği ve bağımlığı tetikliyor: Mağdurları anlattı

Kısa Dalga - Huzursuz bacak sendromu gibi hareket bozuklukları için reçeteyle ilaç alan hastalar, riskli cinsel davranışlarda bulunma gibi ciddi yan etkilerle karşılaştı.

BBC'ye konuşan 20 kadın, karşı konulamaz bir hareket etme dürtüsü yaratan huzursuz bacak sendromu için kendilerine verilen ropinirol etkin maddeli ilaçların hayatlarını mahvettiğini anlattı.

Şirket haberdarmış

İlaç üreticisi GSK tarafından hazırlanan bir rapor şirketin, dopamin agonisti olarak bilinen bu ilaçlar ile pedofilinin de aralarında bulunduğu 'sapkın' cinsel eylemler arasındaki bağlantıdan 2003 yılında haberdar olduğunu gösteriyor.

Prospektüslerde bu yan etkiye açık bir referansta bulunulmasa da Birleşik Krallık'ın ilaç düzenleyici kurumu, libido artışı ve zararlı davranışlar hakkında genel uyarı yapıldığını söyledi. GSK da broşürlerde 'değişen' cinsel isteklere referans yapıldığını söylüyor.

'Hiç deneyimlemediğim cinsel dürtüler başladı'

Riskli cinsel davranışlarda bulunma dürtüsü gösteren kadınlardan bazıları, buna neyin sebep olduğuna dair hiçbir fikirleri olmadığını söyledi. Bazıları da, daha önce hiç yapmamalarına rağmen, kumar oynamaya ya da alışveriş yapmaya mecbur hissettiklerini anlattı. İçlerinden biri, 150 bin sterlinden (7 milyon TL) fazla borca girdiğini söyledi.

Claire doktorlarının hiçbir yan etki hakkında kendisini uyarmadığını söylüyor. İlacın ilk başta huzursuz bacak sendromu konusunda inanılmaz etkili olduğunu söyleyen Claire, yaklaşık bir yıl geçtikten sonra daha önce hiç deneyimlemediği cinsel dürtüler hissetmeye başladığını söyledi.

"Bunu yalnızca sapkın olarak tarif edebilirim" diyen Claire'in, bu tür davranışlarla bağlantıyı kuran ve "sapkın" ifadesinin geçtiği GSK araştırmasına dair hiçbir bilgisi yoktu.

'Yaptığının farkında olmuyorsun'

Claire sabahın erken saatlerinde evden çıkmaya ve seks yapacak birini bulmak için dolaşmaya başladığını anlatıyor. Transparan bir üst ve ceket giyerek bulduğu her erkeğe göğsünü gösterdiğini belirtiyor.

Bir partneri olmasına rağmen bunu düzenli olarak yaptığını anlatan Claire, gitgide daha tehlikeli konumlar seçtiğini söylüyor: "Kafanda yaptığının yanlış olduğunu bilen bir parça kalıyor, ancak seni o kadar çok etkiliyor ki yaptığının bile farkında olmuyorsun."

Claire bu dürtülerini ilaçla bağlantılandırmasının yıllar sürdüğünü söylüyor, dürtüleri de neredeyse ilacı bırakır bırakmaz yok olmuş. Claire tamamen 'utanç' duyuyor ve kendini tehlikeye atmış olması yüzünden 'aşağılık hissediyor'.

Kullananların yüzde 6-17'si etkileniyor

Kumar ve yüksek cinsel istek gibi dürtüsel davranışlar uzun süredir dopamin agonisti ilaçların broşürlerinde yan etki olarak belirtiliyor.

Birleşik Krallık'ın sağlık tavsiyesi kurumu Ulusal Sağlık ve Bakım Mükemmeliyeti Enstitüsü'ne göre yan etkiler, bu ilaçları kullanan huzursuz bacak sendromu hastalarının yüzde 6'sı ila yüzde 17'sinde tezahür ediyor.

Oysa Birleşik Krallık'ın Ulusal Sağlık Servisi'ne (NHS) göre herhangi bir ilacın 'sık görülen yan etkilerinin' kullanan kişilerin yalnızca yüzde 1'ini etkilediği düşünülür.

Şizofreni için de kullanılan bu ilaçlar, hareketlerimizi düzenlememize yardımcı olan ve beynimizde doğal olarak bulunan dopamin kimyasalının davranışlarını taklit ederek çalışıyor.

Dopamin 'mutluluk hormonu' olarak da biliniyor çünkü bir şeyden keyif aldığımızda ya da ödüllendirildiğimizi hissettiğimizde aktif hale geliyor.

Ancak akademisyenlere göre bu agonist ilaçlar bu hisleri fazla uyarabilirken hareketlerimizin sonuçlarına dair algımızı yeterince uyaramayabiliyor, bunun sonucunda da dürtüsel davranışlara yol açıyor.

'Doktorlar bilgilendirmedi'

BBC'ye konuşan 20 mağdur, doktorlarının kendilerine hem ilaçların olası ciddi yan etkilerini anlatmadıklarını hem de akabinde ilaçların vücutlarını nasıl etkilediğini gözden geçirmekte başarısız olduklarını söylüyor.

Sarah'ya da 50'li yaşlarında başka bir üreticinin başka bir agonist ilacı reçetelenmiş. "Daha önce Brad Pitt çıplak bir şekilde odaya girse bile hiçbir ilgim olmazdı" diyen Sarah, "Ama beni cinsel bağımlılığını sürekli daha da ileriye taşıyan azgın bir kadına çevirdi" diye devam ediyor.

Sarah internet üzerinden kullanılmış iç çamaşırı ve kendi seks videolarını satmaya, tanımadığı kişilerle telefon seksi yapmaya başladı.

Dürtüsel bir şekilde alışveriş yapmaya da başlaması nedeniyle 30 bin sterlin (1,4 milyon TL) borca girdi.

Dopamin agonistinin etkileriyle savaşmak için ağrı kesici opioidler ve uyku ilaçları kullanarak kendi kendini tedavi etmeye çalıştı. Sonuçta rehabilitasyon merkezine yatırıldı ama bu süreçte ehliyetini ve işini kaybetti.

Türkiye'de de satılıyor

Ropinirol içeren ilaçlar Türkiye'de de satılıyor. İlacın prospektüsünde aşırı kumar oynama veya aşırı cinsel davranış gibi olağanüstü dürtüler yaşayan veya yaşamış olanların bu ilacı dikkatli kullanması gerektiği aktarılıyor.

"Bağımlılık yaratan kumar, aşırı yeme veya harcama, anormal derecede yüksek cinsel istek ya da cinsel düşünceler veya duygularda artış" durumunda doktorlara danışılması tavsiye ediliyor.

İngiltere'de olduğu gibi Türkiye'deki prospektüste de 'sapkınlıktan' açıkça bahsedilmiyor.

İstanbul Eczacılar Odası, bu tip yan etkilerin çok ekstrem bir durum olduğunu ve bu etkin maddelere sahip ilaçların Türkiye'de çok fazla kullanılmadığını belirtti.