Bilim insanları araştırıyor: Evren neden var?

Kısa Dalga - Bilim insanları, Güney Dakota ormanlarının sisi üzerinde yer alan bir laboratuvarda bilimin en büyük sorularından birine yanıt arıyor: Evren neden var?

Bu sorunun yanıtını bulmak için, birkaç yıl önde olan Japon bilim insanlarından oluşan ayrı bir ekiple yarış halindeler.

Evrenin nasıl oluştuğuna dair mevcut teori, etrafımızda gördüğümüz gezegenlerin, yıldızların ve galaksilerin varlığını açıklayamıyor.

Her iki ekip de cevap bulma umuduyla nötrino adı verilen atom altı bir parçacığı inceleyen dedektörler inşa ederken ilk sonuçların ancak birkaç yıl içinde alınması bekleniyor.

Zamanın başlangıcında bizi var eden şeyin ne olduğu sorusu ise şimdilik bir gizem.

Yerin 1500 metre altında çalışma

ABD liderliğindeki uluslararası işbirliği, cevabın Derin Yeraltı Nötrino Deneyi (Dune) olarak adlandırılan, yerin derinliklerinde yattığını umuyor.

Bilim insanları yüzeyin 1500 metre altında üç büyük yeraltı mağarasına girecekler. Bu mağaralar Dune'u yukarıdaki dünyadan gelen gürültü ve radyasyondan koruyor. Şimdi Dune bir sonraki aşama için hazır.

Sanford Yeraltı Araştırma Tesisi'ndeki (Surf) bu mağaraların inşasında görev alan bilim direktörü Dr. Jaret Heise "Neden var olduğumuz sorusunu yanıtlamaya hevesli 35 ülkeden 1.400'den fazla bilim insanının işbirliğiyle kullanılacak araçlarla Evren'e ilişkin anlayışımızı değiştirecek bir dedektör inşa etmeye hazırız" diyor.

Cevap nasıl bulunacak?

Evren yaratıldığında iki tür parçacık ortaya çıktı: yıldızların, gezegenlerin ve çevremizdeki her şeyin yapıldığı madde ve eşit miktarlarda maddenin tam karşıtı olan antimadde.

Teorik olarak bu ikisinin birbirini iptal etmesi ve geriye büyük bir enerji patlamasından başka bir şey bırakmaması gerekirdi. Fakat yine de madde olarak buradayız.

Bilim insanları maddenin neden kazandığını ve bizim neden var olduğumuzu anlamanın yolunun nötrino adı verilen bir parçacığı ve onun karşıtı olan anti-nötrinoyu incelemekten geçtiğine inanıyor.

Her iki tür parçacıktan oluşan ışınları Illinois'de yeraltının derinliklerinden 800 mil uzaklıktaki Güney Dakota'daki detektörlere gönderecekler.

Çünkü nötrinolar ve anti-nötrinolar seyahat ederken çok az da olsa değişime uğrarlar.

Bilim insanları bu değişimlerin nötrinolar ve anti-nötrinolar için farklı olup olmadığını öğrenmek istiyor. Eğer öyleyse, bu onları madde ve anti maddenin neden birbirini yok etmediği sorusunun cevabına götürebilir.

Japonların çalışması

Dünyanın öbür ucunda Japon bilim insanları aynı cevapları aramak için parlayan altın küreler kullanıyorlar. Bilim insanları, mevcut nötrino detektörü Super-K'nın daha büyük ve daha iyi bir versiyonu olacak Hyper-K'yı inşa ediyorlar.

Japon liderliğindeki ekip, Amerikan projesinden birkaç yıl önce, üç yıldan daha kısa bir süre içinde nötrino ışınlarını açmaya hazır olacak. Tıpkı Dune gibi Hyper-K da uluslararası bir işbirliği.

Londra'daki Imperial College'dan Dr. Mark Scott, ekibinin Evren'in kökeni hakkında şimdiye kadarki en büyük keşiflerden birini yapmak için çok iyi bir konumda olduğunu belirterek "Daha erken devreye giriyoruz ve daha büyük bir dedektörümüz var, bu nedenle Dune'dan daha kısa sürede daha fazla hassasiyete sahip olmalıyız” diyor.